mgm nvj maart

— donderdag 1 augustus 2013, 08:36 | 0 reacties, praat mee

‘Ik probeer mijn eigen verhaal via de kinderen te zoeken’

Fotograaf Carla Kogelman ruilde het platteland in voor de stad, en ontdekte op latere leeftijd hoe fotografie haar helpt bij het verwerken van een verstoorde jeugd. De documentairemaakster viel meteen in de prijzen. Laatste wijziging: 25 maart 2014, 13:22

Haar jeugdjaren op het stille Twentse platteland lezen als een documentaire. Al haar foto’s verwijzen naar wat er toen in Bornerbroek gebeurde. Carla Kogelman (1961) opent het gesprek en verhult niets: ‘Mijn moeder woonde op de boerderij, die ze had overgenomen van haar ouders. Mijn vader ontmoette ze via een contactadvertentie, ze waren allebei 36 jaar en bang om over te blijven. Mijn moeder vond mijn vader niet zoveel. Hij brak zijn arm en alleen daarom bleef zij aan hem hangen. Ze trouwden en kregen zes kinderen.

Toen ik twee jaar was, kreeg mijn vader een brommer­ongeluk. Mijn oudere zusje Anita zat achterop. Ze overleefde het niet. Mijn vader eigenlijk ook niet, hij kwam als kind terug. Hij was agressief en geen goede boer. Hij lengde koeienmelk aan met water. Vader en moeder, allebei overleden, voedden me niet streng of vrij op, ze lieten me aan mijn lot over. Ik zocht mijn geluk in het aardse, de natuur om me heen.’

Carla vertelt het verhaal onaangedaan onder de hanenbalken van haar werkzolder. Ze woont al weer jaren in Amersfoort, de grote stad waarvoor ze het platteland verruilde. Haar verstoorde kinderjaren zijn een vanzelfsprekend onderdeel geworden van haar werk. Op de tafel liggen witte doosjes met proefdrukken van series die ze maakte. Allemaal zwart-wit foto’s, de kleur waarin ze zich het best kan uitdrukken.

Eén doosje is gevuld met kwetsbare acteurs, vlak voor de gang naar podium en publiek. Kogelman won er in 2011 de Zilveren Camera mee in de categorie Kunst en Cultuur. Die foto’s markeren de verandering in haar carrière: van registrerende fotografie in het theater bewoog ze naar documentaire. In de eerste 25 jaar legde ze voorstellingen van de ander vast. Sinds een paar jaar doet ze een beroep op de eigen verbeelding en maakt ze van real life haar theater. Ze beweegt zich graag in de verwarrende zone tussen fictie en het echte leven, zoals ze laat zien in haar foto’s van de televisieserie A’dam en E.V.A. Bijna dagelijks reist ze van Amersfoort naar Amsterdam om er acteurs op stedelijke locaties te fotograferen. Er liggen nog vijf of zes andere dozen geopend op tafel. Alle zichtbare foto’s tonen de gezichten van ­kinderen. ‘Alles komt terug’, zegt ze terwijl ze de foto’s één voor één in haar handen neemt. ‘Ik probeer mijn eigen verhaal via deze kinderen te zoeken. Wat is hun kracht, wat is hun eenzaamheid? Hoe houden ze zich staande? Het gaat voor mij om de strijd van kinderen die zichzelf willen blijven.’

Van fototechniek wist ze nauwelijks iets af, toen ze in 2008 op aanraden van een kennis voor de Fotoacademie in Amsterdam koos. Haar fototoestel had jaren op ‘automaat’ gestaan. Ze had het gevoel iets wezenlijks aan haar leven te moeten toevoegen. Misschien werd het tijd zichzelf te laten zien. Docent Joost van den Broek zag een door haar zusje geïnspireerde serie met poserende kinderen en ontdekte daartussen één foto met een documentair karakter. Een kind zoals het werkelijk is. ‘Daar moet je mee doorgaan’, had hij gezegd.

Kogelman volgt nu twee meisjes in Amersfoort en Amsterdam, uit getroebleerde en door alcohol verscheurde gezinnen. ‘De moeder van de Amersfoortse Ruthi deed wat mijn moeder had moeten doen’, zegt ze. ‘Weggaan bij haar man.’ Carla bezocht voor een theaterfestival in Oostenrijk ook verschillende keren een plattelandsdorpje van nog geen tweehonderd bewoners. Ze leven volgens biologisch-dynamische principes. Twee meisjes, Hannah en Alena, gaven hun vertrouwen aan de fotograaf. Ze figureren in de nog niet voltooide poëtische serie ‘Ich bin Waldviertel’, een documentaire die dit jaar al op het fotofestival in Naarden te zien was. Kogelman won eind juni ook nog de eerste prijs van de SO2013, de opvolger van de PANL Awards voor professionele Nederlandse fotografen.

De documentaire over de Oostenrijkse meisjes bracht Carla terug naar haar jeugd, waarin de onbevangenheid zoek was. ‘Ik zoek de oorspronkelijkheid van iets, het pure. Daarom zijn kinderen zo interessant, ze zijn nog onaangepast in hun gedrag. Volwassenen zijn zich meestal bewust van hun omgeving. Ze moeten van zichzelf mooi staan of poseren. Kinderen zijn zichzelf.’ Ook oudere mensen hebben haar belangstelling. Zo maakte ze een documentaire, als boekje verschenen, in een Amersfoorts verzorgingshuis. Daar zag ze hoe ouderen alles achter zich laten. ‘Ze zijn niet meer met het leven bezig, ze zijn ervan bevrijd.’

Ook al koos ze op de Fotoacademie voor de richtingen Documentaire en Reportage, een fotojournalist voelt ze zich niet. ‘Fotojournalistiek heeft met actualiteit te maken, en de urgentie van publicatie. Die druk voel ik niet. Ik haal mijn verhalen uit de werkelijkheid om me heen en volg mijn eigen tempo.’

Als directeur van een theaterbureau was Kogelman altijd onderweg. Ze reisde veel door Europa, Azië en Latijns-Amerika. Tegen de zolderwand hangt een wereldkaart, bezaaid met speldenknoppen. Elk bolletje staat voor een reis en verblijf. ‘De wereld is mijn huis’, zegt ze. ‘Ik zou voor documentair werk wel naar nieuwe gebieden willen. Palestina of Syrië bijvoorbeeld, conflictgebieden. Ik zou er voor de kinderen gaan. Daar wil ik de andere kant van stenengooiende kinderen laten zien. Hoe groeien ze op in een gespannen omgeving? Is er nog een normaal leven mogelijk?’ Plannen genoeg, de ontdekking van het fototoestel heeft een zwaai gegeven aan haar dagen. De toegekende prijzen sterken haar vertrouwen.

Na het interview dalen we de lange houten trap af, van zolder naar de begane grond van haar historische woning aan een spuihaventje, midden in de stad. Hier voelt ze zich na alle reizen op haar gemak. Kogelman opent de keukendeur en stapt een langgerekte tuin in. Van de stad nauwelijks een spoor. Ze ademt diep: ‘Paradijselijk, toch?’

Bekijk meer van

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.