‘Hoe we de krant maken is geheim’

‘Hij wil allemaal dingen weten die ik niet wil vertellen’, zegt Sjuul Paradijs als zijn collega Jan-Kees Emmer komt binnenlopen. Een paar keer in het gesprek is Paradijs inderdaad heel resoluut. ‘Daar zeg ik niets over. Waarom? Omdat ik daar geen zin in heb’. Paradijs kijkt dan met een blik van ‘je kunt op je kop gaan staan, maar ik zeg hier echt niets meer over’ naar zijn gesprekspartner. Soms op voorspelbare momenten. Bijvoorbeeld als ik vraag wat hij verwacht dat de oplage van de papieren krant de komende tijd gaat doen, nu die is gedaald tot onder de 500.000 exemplaren. Maar ook op momenten dat je het niet meteen verwacht. Over zijn rol als hoofdredacteur wil hij bijvoorbeeld nauwelijks uitweiden. Over andere onderwerpen praat hij juist heel gemakkelijk en uitvoerig. Over de dynamiek op de krant, het belang van onderzoeksjournalistiek en zijn eigen gezondheid. Het levert al met al een beeld op van de klassieke, gesloten hoofdredacteur van De Telegraaf, die tegelijk een moderne, open hoofdredacteur van De Telegraaf is. Eerst maar eens de onderwerpen waar Paradijs liever niet over praat.

Door de overgang van print naar digitaal dalen de inkomsten bij alle media. Hoe gaat De Telegraaf daarmee om?
‘Klopt, maar ga ik niets over zeggen. Ik vind dat niet op mijn pad liggen. Ik heb gewoon geen zin om daar over te praten. Ik zeg alleen maar, dat die transitie nodig is. En dat we daarmee een redactie overeind moeten houden. Ik geloof heel erg in het collectief van redacties. Daar zit zo verschrikkelijk veel kracht in. Niet alleen het talent dat zich daar kan ontwikkelen, maar ook als het gaat om de juridische positie van de leden van de redactie. Want als je het hebt over onderzoeksjournalistiek, dan heb je juridische steun nodig. Journalisten moeten blootleggen wat er mis kan zijn en dat doe je via het collectief van redacties. Daarvoor heb je goede mensen nodig, die je het liefst zelf opleidt tot ze het DNA van de krant hebben. Ik vind het belangrijk dat je daar de tijd voor neemt. Dat je mensen wat langer bij je houdt, dat ze niet meteen hoeven te scoren. Dat klinkt misschien ouderwets. Door de efficiencyslagen van de afgelopen jaren is dat wel naar de achtergrond gedrukt.’

Hoe is de Telegraaf-redactie die efficiencyslagen doorgekomen?
‘Daar praat ik ook niet over. Er zitten hier hele dikke muren. Ik heb geen zin om daarover te praten. Ik hoef er niets over te zeggen.’

Wat verwacht je dat de papieren oplage dit jaar doet?
‘Daar ga ik niets over zeggen. Daar wil ik niet over praten. Dat is mij te beperkt. Het gaat mij om het lange termijn perspectief. Daar moet je naar kijken. Dat is belangrijk. Dat je gewoon zorgt dat je merk meegroeit in een zich heel snel ontwikkelend medialandschap. Dat je over een jaar of vijf tot tien ook dominant bent. Dat is veel belangrijker.’

Je hebt onlangs de strategie van De Telegraaf toegelicht aan de redactie. Wat is de strategie?
‘Ik ga niet over de strategie. Van dat praatje van mij moet je je niet te veel voorstellen. Het was heel kort. Maar we hebben het afgelopen jaar voor de merkenbenadering gekozen. De Telegraaf is een merk met vele submerken, zoals Telesport, De Financiële Telegraaf, Privé en Vrouw. Die merken staan centraal. Alles is daaromheen georganiseerd. Alle platformen worden hier vanuit de redactievloer bediend. Telesport-producten worden in dat hoekje gemaakt. Bij Privé maakt de redactie tele­visie, het blad, de site en de krant. Enzovoorts. Daardoor ben je veel en veel krachtiger. Één infrastructuur zorgt ook voor lagere kosten en voor een toekomst van papier naar digitaal.’

Hoe gaat dat in de praktijk met de merkenstrategie?
‘De merken worden de ankers. Daaromheen ondernemen we allerlei initiatieven. Met Fox maken we elke dag voetbalvideo’s voor Telesport. Rond Vrouw hebben we een glossy in de markt gezet die zes keer per jaar in een oplage van 100.000 exemplaren verschijnt. De sub-sites zijn veruit de grootste in hun segment. Ik houd niet van borstklopperij. We zijn de underdog,  maar het zijn allemaal feiten. Ik ben hartstikke trots op dit bedrijf.’

Waarom is de terugkeer van de (digitale) zondagskrant dan een goed idee?
‘Ik vind dat we zeven dagen in de week aanwezig moeten zijn. Dat zijn we met de site natuurlijk al. Maar dit is voor je abonnees. Je kunt daar premium dingen kwijt, waardoor de waarde van het abonnement toeneemt. In 2009 hebben we de papieren zondagskrant helaas moeten stoppen. Afschuwelijk natuurlijk. En nu komen we lekker twaalf weken terug en noemen we het gewoon een krant, ook al is het een pdf. De buitenwereld snapt heel goed dat het een digitale krant is. Mensen vinden het prettig dat er net als bij een papieren krant een begin en een eind aan zit. Ik hoop dat de abonnees blij zijn. Dat ze denken “fijn dat ik een abonnement op De Telegraaf heb en ik weer wat premium content heb”. Zo zou ik ook reageren.’

Wanneer verschijnt de eerste Telegraaf op tabloid?
‘Het vierde kwartaal van dit jaar. Dat staat nog steeds. Een specifiekere datum hoeft niet.’

Waarom heeft De Telegraaf zo lang gewacht met de overgang naar tabloid?
‘Een hele simpele reden. We kunnen op dit moment geen tabloid drukken. Onze persen worden pas over een paar maanden opgeleverd en dan zijn ze tegelijk ook full colour.’

Had je eerder naar tabloid gewild?
‘Nou, nee. We kiezen gewoon ons eigen moment. We hadden wel eerder op full color over gewild. Dat is wat anders. Want hoeveel zwart-wit televisies worden er nog verkocht in Nederland?’

Hoe gaat de tabloid er uit zien en welk formaat wordt het precies?
‘Oktober hé. Daar zeg ik verder niets over. Het is toch leuk om het spannend te houden? De vormgeving blijft 300 procent De Telegraaf. Maar ik zou het team onrecht aandoen als ik hier ook maar één woord over zou zeggen. Jullie gaan het zien en het wordt hartstikke leuk.’

Waarom bind je de strijd aan om een gelijk BTW-tarief voor alle krantenproducten?
‘De urgentie is nog nooit zo groot geweest. Waanzinnig veel mensen lezen de krant via papier. Maar dat verandert snel. Nu al lezen 100.000 mensen de krant digitaal. En meer dan 200.000 mensen lezen de losse premium artikelen op de website. Dat loopt met duizenden mensen tegelijk op. Het leuke is dat we de consument steeds beter leren kennen. Daarom komen er nieuwe abonnementsvormen, bundels die zijn toegesneden op de consument. En dan valt de huidige situatie niet uit te leggen, twee BTW-tarieven voor hetzelfde product. Als we een artikel afdrukken betaalt de consument 6 procent BTW en voor een digitaal artikel is het 21 procent. Iedereen, van links tot rechts vindt het bizar. Ik vind dat we dat per 1 januari 2015 moeten veranderen.’

Als de BTW omlaag gaat, steken uitgevers dat geld dan in hun zak of gaat het echt naar de journalistiek?
‘Dat kan waar zijn dat die uitgevers het geld in hun zak steken, maar als je alles in het hoge tarief zet, zul je zien dat de journalistiek daarvan zeker de dupe wordt. Dus het is van tweeën één. Het gaat mij om het principe, dat je niet twee tarieven hebt voor hetzelfde product. En dan ga ik voor het lage tarief. Want we moeten de onafhankelijke journalistiek beschermen. De financiering ervan staat natuurlijk ter discussie. Je ziet gewoon dat de advertentie-inkomsten zijn gedaald en dat er druk staat op de papieren oplage.  Op Europees niveau moet de discussie dan ook eigenlijk gaan over de invoering van het 0-tarief voor journalistieke producten. Je moet journalistieke producten niet als tandpasta behandelen. Ik vind dat onze producten echt een andere functie in de samenleving hebben. De overheid moet het belangrijk vinden dat veel mensen toegang krijgen tot onafhankelijke journalistiek.’

Hebben de uitgevers niet gewoon zitten slapen als het om internet gaat?
‘Het punt is, en dat merk ik wel vaker, dat mensen soms zo negatief zijn over uitgevers. Ze worden een beetje weggezet als ouderwetse molochen en dat is zo verschrikkelijk onwaar. Want er wordt aan alle kanten gezocht naar nieuwe verdienmodellen en er worden nieuwe producten gelanceerd. Het is waar dat uitgevers te lang heel beschermend zijn geweest. En het is waar dat het verdienmodel fantastisch is geweest, en nog steeds is trouwens. En het is waar, er wordt hartstikke goede journalistiek bedreven. Klopt allemaal. Maar we hoeven ons ook niet op die manier weg te laten zetten. Het zijn vaak ook mensen die er belang bij hebben om zich af te zetten tegen de uitgevers. We moeten heel veel zelfvertrouwen hebben en innovatiekracht. Je moet nu kracht tonen in plaats van elkaar de put in praten. Dat is nergens voor nodig. En het bruist hier echt. We hebben net 55.000 WK-ballen laten maken met de handtekeningen erop van de spelers van het Nederlandse elftal. Die gaan we via de Albert Heijn wegzetten. En in samenwerking met de beurs hebben we de Oranje Index geïntroduceerd, een mandje met zestien Hollandse aandelen.’

Zoveel initiatieven en belangen. Werk je nog mee aan de krant of ben je alleen manager?
‘Alleen managen? Daar geloof ik helemaal niet in. Ik wil weten en begrijpen wat er speelt en betrokken zijn. En ik ben gewoon journalist. Mensen in de hoofdredactie zijn weliswaar halve uitgevers geworden, omdat je de cijfers beter moet kennen dan de ander. Anders ben je geen partij.  Maar het mooie van dit vak, en het bijzondere van de positie waar ik in zit, is dat je je ermee mag bemoeien. Journalistiek is ook gewoon ambacht. Zoals de bakker zijn brood bakt maken wij hier de krant, een reader, de sites.

Uiteindelijk is nieuwsgierigheid onze handel. Ik vergelijk het wel eens met dat als je op straat voorbij een huis loopt. Dan zijn de gordijnen open en je weet dat als je naar binnen kijkt er niets te zien is. En toch kijk je elke dag even naar binnen. Terwijl je weet dat het elke dag hetzelfde is. Dat is nieuwsgierigheid.’

Je zat laatst bij Pauw & Witteman omdat je fors bent afgevallen. Hoe gaat dat nu?
‘In oktober is er een gastric bypass uitgevoerd omdat ik leed aan morbide obesitas. Ik heb nu een klein maagje los van mijn bestaande maag en het spijsverteringskanaal is omlegd. Toen ik in december bij Pauw & Witteman zat was er 40 kilo af en nu bijna 70. Vanmorgen was ik 103 kilo. Als ik onder de 100 kilo zit, geef ik een barbecue. Het is wel heftig voor mensen die mij lang niet hebben gezien. Soms word ik niet eens herkend. Er draait hier nog een oude bedrijfsfilm met mij als een lompe olifant en die mensen zien in het echt dan iemand in een veel te groot pak. Daar krijg ik veel reacties op.’

Hoe voelt het?
‘Totaal anders. Ik voel mij veel lichter (lacht). Ik moet wel altijd op tijd eten. Ik werk hier vanaf 1990 en sindsdien heb ik vrij fatalistisch geleefd. Altijd werken en altijd op rare momenten eten, en veel eten. Of niet eten en dan ineens heel veel. Wat misschien vroeger in de journalistiek normaal was met alcohol en roken, had ik met eten. Ik heb het meest radicale besluit genomen wat je kunt nemen. Ik ben er blij mee. Zes keer per dag eet ik wat kleins. Ik heb yoghurt hier staan en ik zorg dat ik altijd een appeltje bij me heb en een boterhammetje. Ik ben vaak op pad en heb dan altijd wat te eten bij me. Vroeger at ik een T-bone steak van 500 gram. Dat gaat niet meer. Ik kan moeilijk vlees weg krijgen. Ik drink heel beperkt alcohol, ik vind het niet zo lekker. Koffie helemaal niet meer. Ik heb een ijskast hier, die vol stond met cola. Ik vind het allemaal niet meer lekker.

Mensen vragen wel eens “Sjuul ben je nu veranderd, milder geworden?” Nou, misschien wat menselijker. Ik relativeer wel. Dat deed ik toch wel. Het beeld is, dat ik een grote brombeer ben, maar ik vind mezelf vrij genuanceerd. Ik denk dat ik dat ook ben. De buitenwereld wil er graag een stempel op zetten.’

Gaat je telefoon ooit uit. Op vakantie bijvoorbeeld?
‘Als ik echt op vakantie ben, probeer ik alleen ’s avonds wat te bellen. Ik heb goede mensen om mij heen. Dit jaar gaat mijn vakantie wel pas op 14 juli in, na het WK voetbal. De vorige keer ben ik een paar dagen voor de finale op vakantie gegaan. En toen ben ik op de zondag van de finale teruggekomen. Ik wilde er bij zijn, omdat ik dat als mijn verantwoordelijkheid zie. Het hele gebouw hier was toen oranje ingepakt. Tijdens een enorm onweer was de bliksem ingeslagen in het frame waarop het doek was gespannen. Ook was de stoppenkast verbrand. Toen we zondagmiddag wilden starten, deden de beeldschermen het niet. Gelukkig hadden de mensen van de techniek het snel opgelost.

Ik ben zeer betrokken. Rond Pasen zijn op ons initiatief vijf Engelandvaarders de Noordzee overgestoken in een klein bootje, vergelijkbaar met hoe dat in 1943 ging. Een heel erg riskant project. Dat die mensen veilig zijn overgekomen, was een pak van mijn hart. Ik heb er slecht van geslapen. Dat laat mij dan niet los, vijf mensen op zo’n klein bootje midden op zee omdat wij dat idee hadden.

Als journalist moet je onconventioneel kunnen denken. Authentiek zijn. Mensen moeten de passie voelen die je zelf ook voelt. Dat is wat je onderscheidt. Je moet geloven in wat je doet. Ik zou nooit bij een andere krant kunnen werken. Want ik geloof in wat ik doe.’

Wat doe je dan als hoofdredacteur? Leid je bijvoorbeeld het overleg over de krant van de volgende dag?
‘Daar ga ik niets over zeggen.’