Het raadsel blijft onopgelost

Oud-uitgever van de Weekbladpers, Hans Vervoort, was van 1988 tot 1996 Van Tijns opponent en de heren stonden in die rolverdeling geregeld tegenover elkaar. Uit gedeeltes van Hans Vervoorts eerder verschenen trilogie over de Weekbladpers ‘Het Bedrijf’ (Nijgh & Van Ditmar) stelde de oud-uitgever een nieuw boek samen over zijn herinneringen aan Van Tijn.

Een boek waarin je duikt en in één adem doorleest. Tussen de sfeerbeschrijvingen en de persoonlijke anekdotes door, maakt Vervoort haarscherpe analyses van oorzaken en gevolgen van de toen ook al teruglopende oplagecijfers en geeft aan het einde ook nog een boeiende uiteenzetting hoe hij de toekomst van het opinieblad nu ziet. Zeer actueel en lezenswaardig en tegelijkertijd een lesje geschiedenis.

De gedeelde Indische achtergrond van Van Tijn (geboren in Batavia) en de één jaar jongere Vervoort (1939, Magelang) – tijdens de Tweede Wereldoorlog waren beiden geïnterneerd in Jappenkampen – schept een band. ‘Als we aan het steggelen waren over budgetten zei ik weleens tegen hem: “Boleh tawar” (je mag afdingen).’ Die oorlogservaring heeft beider karakters beïnvloed. Als Van Tijn Vervoort rond de Kerst van 1990, als het laatste deel van het nummer bij de drukker ligt, uitnodigt voor een etentje, waarschuwt hij: ‘We gaan wél naar een Japans restaurant’. Daar hadden beiden moeite mee, zeker als er ook Japans gesproken werd.

Aandoenlijk is de passage waarin Van Tijn de kamer van Vervoort opstormt om zijn aanstaande dood aan te kondigen en Vervoort hem omhelst: ‘Dat had ik niet van jou verwacht’, zei Joop …. ‘Hij was aangedaan’.

Je leest ook over de verwoede pogingen tot veranderingen. ‘Na twee jaar discussie veranderde Vrij Nederland in 1990 van een blad in drie gedeelten (krant, kleurenkatern en boekenbijlage) naar een kleurrijk Jumbomagazine…’ maar die verandering was ‘alleen cosmetisch’. De uitgever hoopte op een redactionele verandering, maar bemoeide zich daar niet mee; ‘als jullie ervoor kiezen om de huidige formule en het uiterlijk te handhaven, dan zal ik dat in alle standen verdedigen… maar de consequentie is dan wel dat er elk jaar iets bezuinigd zal moeten worden.’

Terugkijkend stelt Vervoort nu vast: ‘Feit is dat het mij niet lukte de hoofdredactie geïnteresseerd te krijgen in het oplage-probleem’. De oplage van VN is gedaald van 117.000 in 1978 naar 26.000 nu. Vervoort betwijfelt of de huidige voorstellen van de hoofdredactie het blad van de ondergang zullen redden.