Frits van Exter over recht op vergetelheid

Dagblad De Stentor heeft voor Lowlands 2019 een eigen invalshoek gekozen: drugs. Enkele dagen eerder zijn op het Hongaarse festival Sziget twee Nederlandse drughandelaren opgepakt. ‘Kan dat ook op Lowlands’?

Bij een rondgang op de camping stuiten verslaggever en fotograaf op een groepje vrolijke vrienden. ‘De sfeer is opperbest.’ Een maat is in de weer met een fles lachgas. Hij noemt op wat er in de tent zou liggen: ‘XTC, ketamine en LSD. Heeft iemand een beetje coke bij zich?’ Ze poseren breeduit voor hun tent. De foto verschijnt bij het artikel, online en in de papieren editie, met vermelding van hun volledige namen en woonplaats.

Voor de Raad voor de Journalistiek heten zij echter X, Y en Z. Zij zoeken de anonimiteit. Want zij menen dat je een hoop ellende kunt krijgen als je online bekend staat als een snuivende, slikkende of inhalerende feestvierder.

Het drietal klaagt omdat de krant geen gehoor wil geven aan het verzoek de achternamen alsnog weg te halen uit het online artikel. De redactie wijst erop dat zij bewust hebben meegewerkt aan de publicatie - ze hebben hun namen zelfs gespeld. De journalisten willen juist geen anoniem verhaal. Zij vinden het van groot belang dat de lezers de betrouwbaarheid kunnen toetsen. Als alles anoniem is, kun je ook van alles beweren.

De festivalgangers ontkennen op de zitting dat zij wisten dat hun achternamen in het artikel zouden staan. Dat zou alleen voor de administratie van de fotograaf zijn. En die opsomming (is er nog coke?) was een geintje die je in de, wellicht enigszins bedwelmde, geest van dat moment moet zien.

Het is lastig. In de Leidraad staat het belang van een volledig en betrouwbaar archief voorop. ‘Slechts in uitzonderlijke gevallen’ zou het particuliere belang zwaarder mogen wegen. Maar wat is ‘uitzonderlijk’? Bovendien is deze tekst dertien jaar oud, inmiddels zijn we meer doordrongen van de impact van zoekmachines en sociale media op ons leven. Wellicht moet het privacybelang nu zwaarder wegen.

In deze zaak meent de Raad dat, wat er ook op het festivalterrein is besproken, het latere verzoek tot anonimiseren een nadere afweging met een andere uitkomst had verdiend. Niet iedereen vindt druggebruik normaal – het gaat om strafbare feiten. En anonimisering zou in zijn ogen ook geen ernstige aantasting van het online opgeslagen artikel betekenen.

Maar misschien is ook de conclusie dat we meer bruikbare criteria nodig hebben om dit soort ‘vergetelheidsverzoeken’ beter te kunnen beoordelen. Veel redacties hebben er regelmatig mee te maken. Verzoekers zoeken meer houvast en minder willekeur.

Suggesties zijn welkom.

Frits van Exter is voorzitter van de Raad voor de Journalistiek, maar heeft geen stem in de beoordeling van klachten. Hij verwoordt slechts zijn eigen mening.