mgm nvj maart

— donderdag 16 november 2017, 10:52 | 1 reactie, praat mee

Frits van Exter: Het antwoord op nepnieuws

Frits van Exter: Het antwoord op nepnieuws
© Truus van Gog

Wat je ook mag verwachten, of vrezen, van de strijd tegen het nepnieuws, het is een goede aanleiding om je af te vragen hoe je het publiek er beter van kunt overtuigen dat jouw nieuws het ware nieuws is. Laatste wijziging: 16 november 2017, 11:04

Aangespoord door de Tweede Kamer wil Kajsa Ollongren, minister van Binnenlandse Zaken, met media- en technologiebedrijven praten ‘om te bezien op welke wijze zij ervoor kunnen zorgen dat hun platforms niet worden misbruikt voor politieke beïnvloeding of verspreiden van onwaarheden’. Er zijn immers ook in Nederland ‘buitenlandse actoren’ (Russische agenten) doende om de burger op het verkeerde been te zetten.

Spionnen moeten natuurlijk bestreden worden, maar ik weet niet of we met een gerust hart het onderscheiden van informatie en desinformatie kunnen overlaten aan overheden en tech concerns. We weten hoe ze dat in China doen.

Nepnieuws is van alle tijden, het probleem is nu dat het zo veel is en zo snel gaat, waardoor we vaak niet meer kunnen zien wat van betekenis is. Wie weet, kunnen de algoritmes ons in de toekomst daarbij beter van dienst zijn, maar dat hangt ook van de journalistiek zelf af: zij moet zich omhoog knokken in de zoekmachines.

De journalist zal daarom telkens weer moeten bewijzen wat hij waard is. Als een advocaat voor de rechtbank zal hij zijn zaak moeten bepleiten. Wat zijn de belangrijkste argumenten voor zijn lezing van het nieuws? Wat is het gehalte van de bronnen? Maar ook: welke vragen zijn nog onbeantwoord?

Door inzicht te geven in de werkwijze, stelt hij de lezer beter in staat zijn werk te beoordelen. Sommige redacties plaatsen tegenwoordig kaders bij producties waarin ze toelichten hoe ze tot stand zijn gekomen. Het helpt ook als de onvermijdelijke anonieme bronnen zo min mogelijk anoniem zijn. Dus geen ‘aldus bronnen in Den Haag’, maar liever ‘drie hoge ambtenaren, die vertrouwd zijn met het dossier, hebben dit onafhankelijk van elkaar bevestigd.’ Je kunt ook hun beweegredenen vermelden: ‘De ambtenaren zijn het oneens met het besluit van de minister de zaak stil te houden.’

Details kunnen overtuigen. ‘Was niet bereikbaar voor commentaar’, kan een enkel telefoontje op het laatste moment betekenen. Dus beter: ‘… reageerde in de afgelopen drie dagen niet op herhaalde telefoontjes, e-mails en berichten via sociale media. Ook zijn advocaat reageerde niet op verzoeken om terug te bellen.’

Stel kritische lezers in staat zelf te verifiëren: link online naar documenten en andere oorspronkelijke bronnen en publiceer zo mogelijk de opnames of transcripties van gesprekken.

Heb overigens niet alleen de moed om te delen wat je niet weet, maar ook om op basis van je huiswerk duidelijk te stellen wat het nieuws is en wat dat volgens jou betekent.

Of het iedereen meteen zal overtuigen weet ik niet, maar je hebt tenminste je antwoord klaar als iemand weer eens klaagt over media en al het nepnieuws: Ja, veel nieuws is nep, maar mijn nieuws niet en ik zal je laten zien waarom.

Frits van Exter is voorzitter van de Raad voor de Journalistiek. Hij heeft geen stem bij de beoordeling van klachten. Hij geeft slechts zijn persoonlijke mening.

TIPS

- Wees in je productie zo transparant mogelijk over je werkwijze.
- Als het gebruik van anonieme bronnen onvermijdelijk is, geef dan zoveel mogelijk details waardoor lezers ze op waarde kunnen schatten en begrijpen waarom ze anoniem willen zijn.
- Als wederhoor niet lukt, maak dan duidelijk welke inspanningen je hebt geleverd om de betrokkene te bereiken.
- Stel online ondersteunende documenten, bronnen en zo mogelijk opnamen of transcripties van gesprekken beschikbaar.
- Maak ook duidelijk wat je niet weet.
- Erken en corrigeer fouten zo dat het de lezers niet ontgaat.

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

1 reactie

bas linders, 16 november 2017, 18:02

Ik heb weinig aan te merken op de aanbevelingen en de tips van Van Exter, maar ik denk dat de opmars van het nepnieuws voor een belangrijk deel is gefaciliteerd door uitgevers en redacties die er geen bezwaar in zien ( zagen ) om reacties van anonieme personen op hun werk te plaatsen. Zo is er online een wereld gegroeid waarin elke mening er een is en ‘feiten’ evengoed ‘alternatieve’ feiten kunnen zijn in de perceptie van lezers. Bij betogen over het tegengaan van het ‘geloof’ in nepnieuws hoort dus ook een oproep aan media om domweg te stoppen met het bieden van een publicitair podium aan mensen en organisaties die te beroerd zijn om te melden wie ze echt zijn of die daar juist een belang bij hebben. Zeker, daarmee heb je nog geen oplossing voor wat er allemaal misgaat op de internationale platformen, maar je spreekt uitgevers en redacties wel aan op hun verantwoordelijkheid voor wat er zoal aan reacties verschijnt onder vaak heel serieus journalistiek werk. Het argument dat ze niet kunnen worden aangesproken op de inhoud van de reacties is niet valide; waar het om gaat is dat ze er zelf de gelegenheid voor bieden. Het is een vorm van souteneurschap die morgen kan worden beëindigd. Maar dan moet je wel je verantwoordelijkheid nemen ( en de afdeling marketing voldoende weerstand bieden…)

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.