Eenzijdig over euthanasie

In ‘Een mooi einde’ (Avro, 2015) van Ireen van Ditshuyzen – over een man die dement wordt – constateert auteur Gerbert van Loenen vooringenomenheid en framing van het onderwerp door vragen als ‘mag je je leven “teruggeven” als het heel zwaar wordt?’ De man in kwestie – Johan Brinkman – vindt van wel, maar stelt ook dat hij niet weet wanneer dat dan zou moeten. Hij zegt ook dat hij ‘nu’ vrolijk is en nog wil leven. Zijn vrouw wijst hem op zijn herhaald uitgesproken doodswens en is wanhopig vanwege het gedrag van haar man. Legio vragen worden in de documentaire niét gesteld, fileert Van Loenen. Heeft de heer Brinkman een natuurlijk levenseinde overwogen? Kan er druk ontstaan op mensen die dement worden? Brinkman lijkt namelijk minder haast te hebben met euthanasie dan zijn omgeving. En: als media zelfdoding en euthanasie een ‘waardig levenseinde’ noemen, impliceren ze dan dat wie een natuurlijke dood verkiest een onwaardig levenseinde heeft?

Ander voorbeeld: in een documentaire over de 25-jarige Priscilla (NCRV, 2014) worden de laatste dagen voor haar euthanasie in beeld gebracht. Zij lijdt aan een erfelijke spierziekte; haar moeder stierf op 31-jarige leeftijd aan dezelfde ziekte. Van Loenen constateert dat de wens van Priscilla wel erg centraal staat. Vragen als: wat is er gebeurd in de laatste jaren dat haar moeder leefde dat Priscilla zo afschrikte, en hoe stelde Priscilla zich een natuurlijke dood voor, worden niet gesteld.

Van Loenen zegt geen tegenstander te zijn van euthanasie, maar wijst er via zijn overtuigende media­kritiek in dit boek op dat het debat erover eenzijdig wordt gevoerd. ‘Het leven wordt opgevat als een periode waarin je geluk meemaakt en zo min mogelijk leed. Lijden is erg, de dood niet.’

Nederland was het eerste land met een euthanasiewet, en is in die zin het laboratorium waar de hele wereld naar kijkt. Laten we daar niet slordig mee omgaan, is zijn pleidooi, en niet alleen de individuele doodswens centraal stellen, maar ook ‘waarden’ als lijden, verbondenheid met anderen en acceptatie in het debat meenemen. Een behartigenswaardige boodschap.