Documentaire ‘De getekende Hahn’

De kritische tekeningen van deze cartoonisten kon je nog decennia na hun dood in de geschiedenisschoolboeken terugvinden. Zeker die van de socialist Albert Hahn. Hij kwam in 1877 in Groningen ter wereld, en is in 1918 (het laatste jaar van de Eerste Wereldoorlog) in de Amsterdamse Watergraafsmeer gestorven. Het oeuvre dat hij achterliet is een felle afspiegeling van het politieke landschap van Nederland.

‘Gansch het raderwerk staat stil als uw sterke arm het wil’, zo luidde de tekst onder een tekening van Hahn die in 1903 werd afgedrukt op de voorkant van Het Volk ter gelegenheid van de Spoorwegstaking. De beroemde woorden waren afkomstig van Pieter Jelles Troelstra, voorman van de SDAP, en de aanleiding van de staking was een conflict tussen arbeiders in het havengebied, waarvan een deel wél lid was van een vakbond en een deel niet. Hahn maakte er zijn klassiek geworden illustratie bij, waarop we een reusachtige werkman op zijn rug zien, terwijl twee mannetjes met hoge hoeden aan zijn benen hangen. De werkman maakt een bezwerend gebaar naar het Centraal Station, waar zwarte stoomtreinen uit tevoorschijn komen, ook al reden er tijdens de staking juist géén treinen. De mannetjes met hun hoge hoeden staan symbool voor het kapitalisme en de conservatieve politiek. In de beeldgrammatica van de politieke cartoon is de hoge hoed heel lang een populair leesteken gebleven.

Tekst loopt verder onder het beeld.

Dit jaar is het honderd jaar geleden dat politiek tekenaar Hahn overleed. Omdat zijn werk zo’n goed beeld geeft van cruciale episodes uit de sociale geschiedenis van ons land, maakte documentairemaker Pim Zwier in samenwerking met het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis en het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid het kunstenaarsportret ‘De getekende Hahn’. De documentaire is gebaseerd op archiefbeelden en teksten uit de vorige eeuw en bevat voorbeelden van Hahns schitterende grafische werk.

Op zondag 4 november wordt voor relaties van de twee genoemde instituten een voorpremière in Beeld en Geluid georganiseerd, omlijst met onder meer een Q&A met filmmaker Zwier. Precies een week later wordt de documentaire ook vertoond in De Balie, als officiële première.

In dit stadium is nog niet bekend of de documentaire ook op televisie zal worden vertoond. Wie daarop niet wil wachten, kan tot 25 november nog terecht in het Stripmuseum in Groningen, geboorteplaats van de tekenaar, waar op de bovenste verdieping de expositie ‘Albert Hahn - De macht van de pen’ is ingericht.