— vrijdag 21 maart 2014, 13:31 | 0 reacties, praat mee

‘De camera is mijn bijrijder’

© Ilvy Njiokiktjien

Het is een krankzinnig jaar dat achter haar ligt. De eerste Fotograaf des Vaderlands, de eerste vrouwelijke winnaar van de Zilveren Camera en dagen en nachten in de auto voor foto-opdrachten. Ilvy Njiokiktjien is het besef van tijd kwijtgeraakt, maar je zult haar niet horen klagen over de werkdruk. Laatste wijziging: 27 maart 2014, 15:19

Of ze nog weet wat ze gisteren deed. Ilvy Njiokiktjien (29) hoort de vraag hulpeloos aan. Even zit ze zonder woorden. ‘Strikvraag!’, roept ze lachend. Ze zit aan een lange tafel in haar Utrechtse woning, in een houding die permanente onrust verraadt. Haar ogen concentreren zich, haar gezicht is rozig en licht bezweet, alsof ze haar hond Elvis zojuist hardlopend heeft uitgelaten. Dan moet ze toegeven: ‘Gisteren? Ik weet het niet meer. Ik kan niet verder terugdenken dan vandaag.’ Even later schiet het geheugen haar te hulp. ‘Gisteren had ik een vrije dag! Nou ja, ik heb foto’s zitten editen, een verkapte vrije dag.’

Ilvy heeft – in haar eigen woorden – een krankzinnig jaar achter de rug. Ze won de Zilveren Camera en was de eerste Fotograaf des Vaderlands. Dat leverde extra foto-opdrachten op, een langlopend project over verjaardagen en een reeks verzoeken voor interviews, lezingen en workshops. Ze reisde tussendoor voor een project naar Zuid-Afrika en deed in Nederland haar reguliere werk. Gemiddeld drie opdrachten per dag. Dagen achtereen in de auto om pas weer ’s nachts thuis te komen. En ja, bijna vergeten, ze is ook nog gaan samenwonen. Met Jasper Juinen, fotojournalist en meervoudig winnaar van de Zilveren Camera.

Ze wonen in een smalle, voormalige arbeiderswoning die fotografie en journalistiek ademt. Tegen de muren lange boekenplanken en voorpagina’s van de Zuid-Afrikaanse kranten The Star en The Daily Sun met de koppen ‘A nation mourns’ en ‘Nelson Mandela 1918 – 2013’. Ilvy won de Zilveren Camera met een foto uit de begrafenisstoet.

Jasper komt zwijgend binnen met een Jumbo-tas. ‘Dag schat’, zegt Ilvy en pakt vluchtig zijn hand. Om direct de draad van het gesprek op te pakken. ‘Het was een leuk maar hectisch jaar. Mijn hemel, wat heb ik me op de hals gehaald. Een hele eer hoor, de titel van Fotograaf des Vaderlands, maar wat een werk! Het was een soort ambassadeurschap. Ineens denkt iedereen dat je alles van fotografie weet. Alle media hebben mij afgelopen jaar minstens één keer gebeld. Worden de winnaars van de World Press Photo bekendgemaakt, vragen ze mij om commentaar. Niet ik heb gewonnen, zeg ik dan, vraag de winnaars.’

Half april draagt ze de titel Fotograaf des Vaderlands aan een ander over. Nu al maakt ze de balans op. De actie die startte met de Fotoweek, heeft volgens haar de fotografie nieuw leven ingeblazen. ‘Voor mijn collega’s was het niet nodig, maar wel voor een breed publiek. Mijn overbuurvrouw weet nu wat voor beroep ik uitoefen. Ik heb in de HEMA portretfoto’s gemaakt. Mensen zijn enthousiast, ze gaan voortaan naar een portret­foto­graaf. Ik was voorheen sceptisch: wie wil er nog een fotograaf? De hele actie geeft mij nu het gevoel: fotografie houdt dus niet op. Er is weer erkenning voor het vak.’ De titel bracht haar nieuwe opdrachtgevers, zoals de NS en Humanitas. Ilvy sloeg het niet af.

En dan was er nog de uitreiking van de Zilveren Camera, eind januari. Tientallen camera’s, interviews, felicitaties, handjes van onbekenden en 22 bossen bloemen die bij thuiskomst voor haar deur lagen te wachten. Ze was het podium opgelopen zonder te beseffen dat ze na 65 jaar de eerste vrouw was die de prijs won. Achteraf zegt ze daarover: ‘Raar dat het niet eerder is gebeurd. Ik beschouw het niet als een eer. Man of vrouw, whatever. Als de beste maar wint.’

Na de Zilveren Camera werd het een tijdje stil, alsof opdrachtgevers haar niet lastig wilden vallen. Intussen weten ze haar weer te vinden. Vanmorgen moest ze voor National Geographic naar een wetenschapper in Gent. Toen ze wegreed, toonde haar agenda voor morgen nog een lege pagina. Onderweg ontving ze drie opdrachten. Voor de NRC gaat ze naar de Hiswa, daarna maakt ze een portret. Ze sluit de dag af met een bezoek aan een zorgcentrum. ‘Super spannend,’ vindt ze. ‘Sta ik daar tussen al die mensen, moet ik van hen een verhaal maken voor de krant van de volgende dag. Heel vreemd, vlak voordat ik arriveer, heb ik geen zin meer. Onverklaarbaar, eng. Als het maar goed komt…’

Op aanraden van Jasper heeft ze het aantal opdrachten van zes naar ongeveer drie per dag teruggebracht. Ze was bezig ‘ziekelijk veel te werken’. Haar creativiteit was in het geding, vond hij. Samen hadden ze zich de laatste drie jaar maar twee weken vakantie veroorloofd, een poosje aan het strand van Domburg. Ze dacht er aan werk. Achteraf moest ze haar vriend gelijk geven. Maar als haar telefoon gaat, negeert Ilvy de oproep nooit, zeker niet als het nummer met 001 begint. Amerika belt! Ze krijgt opdrachten van The New York Times (NYT) en Time Magazine, gisteren nog van een Amerikaans voetbalblad. Voor de NYT mocht ze eens anderhalve week naar IJsland, voor een economisch verhaal. Ilvy, gelukzalige blik: ‘De redacteur kijkt naar de kaart van Europa. IJsland? Dat ligt dicht bij Nederland. Dan bellen ze vaak mij. Ik krijg een dagvergoeding en alle tijd. Twee dagen of vijf dagen? Als er maar iets moois uitkomt. Budget doesn’t matter!, zegt dan zo’n redacteur. Zo heerlijk werken! En natuurlijk probeer ik mijn foto’s al na twee dagen in te leveren.’

Ilvy is graag thuis, maar liever nog op reis. Onderweg zijn maakt haar rustig. Een file en ze is gelukkig. Dat ze fotograaf wilde worden, was nooit in haar opgekomen, wel dat ze zou gaan reizen. Net als haar moeder, droomde Ilvy er lange tijd van om vrachtwagenchauffeur te worden. Op hun woonboot in Maarssen, waar ze opgroeide, spraken ze er vaak samen over. Nu is ze een reiziger in een 4x4 Landcruiser, de camera haar bijrijder. Eigenlijk is er niet zo veel verschil, zegt ze. Toch is er iets veranderd. ‘Reizen is niet meer mijn eerste doel. De auto brengt me naar mensen. Ik wil foto’s maken van mensen die ik niet ken.’ Een uur, een halve dag, veel langer duurt het contact niet. Het is net als met haar vrienden. ‘Ik ben van de vluchtigheid. In gedachten ben ik vaak alweer onderweg.’

Ilvy trekt de mouwen van haar dikke trui op. Ze heeft het warm. Jasper komt vragen of ze nog thee lust. Intussen gaat haar woordenstroom door, haar enthousiasme is onverminderd. Praten was niet haar natuur, zegt ze, dat heeft ze moeten leren. Een paar jaar geleden heeft ze zelfs een cursus spreken in het openbaar gevolgd. Ze won eens een prijs voor National Geographic en durfde het podium niet op om de prijs in ontvangst te nemen. Dat is nu wel anders. Ilvy ziet presentatie als een essentieel onderdeel van het vak. Een lach, een korte aarzeling en dan: ‘Ik probeer het merk Ilvy te worden. Ilvy met de moeilijke achternaam. Maar misschien meer nog dan een merk ben ik een beeld. Het Ilvy-beeld. Een positief iemand, niemand zal me horen klagen. Fotografen zeuren vaak over opdrachtgevers, het gaat tegen ze werken. Wees positief.’

Bij het trapgat klinkt gestommel, Jasper vraagt of alles nog naar wens is. De hond wil naar buiten. Ilvy oogt nu toch vermoeid. Bij het afscheid zegt ze terloops: ‘Vandaag ga ik niet meer werken, ik ga naar bed. Denk dat ik ziek ben. Maar dat hoeft niemand te weten.’

Ilvy Njiokiktjien
1984, Utrecht
Fotojournalist en multimedia journalist
SvdJ, Utrecht
Werkte in 2008 voor Zuidafrikaanse The Star
Werkt veel samen met journalist Elles van Gelder
Opdrachtgevers o.m. NRC Handelsblad, Der Spiegel, NYT, Time Magazine, Telegraph Magazine en L’Espresso.
Prijzen o.m.
2008 Canon Prijs voor grootste fotografisch talent, National Geographic Prijs, ‘
2010-2014 diverse prijzen Zilveren Camera, waaronder overall winnaar
2013, twee prijzen World Press Photo
2013 Eerste Fotograaf des Vaderlands

Bekijk meer van

Tip de redactie

Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, coördinator magazine

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.