Churnalism
Met stip op de lijst van jaarlijks terugkerende vervelende klussen: ergens aan een universiteit of hogeschool moeten gaan uitleggen dat het grootste gevaar van de commercialisering van de media niet vervat zit in een steeds toenemende druk van adverteerders of uitgevers op hun redacties. Dat laatste heb ik nooit meegemaakt, het eerste per hoge uitzondering. Maar toch blijft iedere prof communicatie dat waanidee in de hoofden van zijn studenten gieten. Terwijl de echte gevaren van de commercialisering meestal onbesproken blijven.
Nochtans staan die nu mooi zwart op wit beschreven in een nieuw boek, dat ik gelezen heb als een epifanie. In ‘Flat Earth News’ betoogt Guardian-journalist Nick Davies dat dergelijke complottheorieën wel mooi klinken, maar hoogst uitzonderlijk zijn. De realiteit is veel erger: door de commercialisering is er een enorme tijdsdruk ontstaan, gevoed door de dwanggedachte dat men het nieuws eerst moet hebben. Daarnaast produceert de gemiddelde journalist vandaag drie tot vier keer meer kopij dan iemand uit de vorige generatie.
Die twee mechanismen leiden tot een veralgemening van ‘churnalism’, copy-paste-journalistiek, waarbij een bericht, eenmaal op het net, binnen de tien minuten op tientallen andere websites overgenomen wordt, zonder dat ergens iemand nog de moeite heeft genomen om het te checken. De commercialisering heeft de redacties ook overmatig afhankelijk gemaakt van nieuwsagentschappen, die wel instaan voor de accuraatheid van de quotes die ze weergeven, maar geen enkele moeite doen om na te gaan of die quotes ook de waarheid bevatten.
Die waarheid, of althans de imperfecte zoektocht ernaar, was ooit de kern van de journalistieke professie. Ondertussen neemt de druk op journalisten toe om drie of meer stukken per dag te leveren, en liefst tegelijk voor print, internet, en als het moet ook nog nog de radio- of tv-zender.
Davies kruidt zijn boek met prachtige verhalen, zoals de zoektocht naar de oorsprong van de ‘millennium-bug’-story, die alle computers en dus de wereld dreigde te vernietigen, terwijl er uiteindelijk niets gebeurde. Een broodje-aap verhaal, dat desondanks wereldwijd de media in de ban hield. En ook wie de inside-stories over de verloedering van de grote Engelse quality papers wil kennen, komt ruim aan zijn trekken. Dit boek moet verplichte lectuur worden, niet alleen op universiteiten en hogescholen, maar op iedere nieuwsredactie.
Praat mee