Bekijk het ook eens van de andere kant

Het eerste gebod luidt: de journalist bericht waarheidsgetrouw. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar het is knap lastig om eraan te voldoen. Zelfs als wij voorbij gaan aan alle filosofische twijfels over de waarheid, blijken feiten niet altijd feiten.
Een man ziet in zijn voortuin een buurtbewoner staan. Het is een slechte bekende. Voorzitter van de lokale partij. Hij heeft al jaren ruzie met hem over het parkeerbeleid. Er gaan verhalen over het vernielen van auto’s. Wat moet hij in zijn tuin? De man gaat naar buiten en deinst dan terug: de politicus komt verhaal halen en bedreigt hem met een stiletto van zo’n 25 centimeter. Hij vlucht naar binnen en belt de politie. De agenten arresteren de politicus later in zijn woning. Ze zetten hem tegen de muur, omdat hij zich hevig verzette en een mes zou hebben. Hij moet mee naar het bureau. De buurman doet aangifte.
Dit is nieuws. De plaatselijke krant publiceert het met een foto van de verdachte en het adres – het is tenslotte een politicus. Twee maanden later komt er een vervolgbericht. Het onderzoek is klaar, Justitie moet nu beslissen over vervolging. Het neemt de zaak serieus.
Zes weken later meldt de krant dat Justitie er toch vanaf ziet wegens gebrek aan bewijs. De politicus dient een klacht in bij de Raad voor de Journalistiek. De krant heeft volgens hem klakkeloos de versie van de buurtbewoner overgenomen, terwijl er helemaal geen mes was en hij zich niet heeft verzet. De politie heeft het bevestigd. Hij is niet de dader, maar juist het slachtoffer.
De krant betoogt in zijn verweer dat de berichtgeving was gebaseerd op verschillende bronnen. Maar de enige bron was eigenlijk de buurtbewoner. De politie bevestigde slechts dat hij aangifte heeft gedaan. En Justitie bevestigde slechts dat het de zaak onderzoekt.
De leden van de Raad waren er ook niet bij in de voortuin. Zij zijn niet in staat vast te stellen wat er is gebeurd. Het gaat ook niet om de waarheid, maar om de werkwijze van de redactie. Is zij waarheidsgetrouw? Doet zij recht aan de feiten, het wederhoor en het belang van de bron? De Raad oordeelt dat de publicatie onzorgvuldig was. Het begin van de waarheid is onder ogen zien dat je de waarheid niet weet.
Tips
• Bedenk dat het niet gaat om dé waarheid, maar om de mate waarin je waarheidsgetrouw bent.
• Beperk je tot de échte feiten en zie ook onder ogen wat je (nog) niet weet.
• Toon je altijd bewust van mogelijke motieven van je bron.
• Bekijk het ook eens van de andere kant.
• De zaak van de ‘stilettotrekkende politicus’ is na te lezen bij de Raad voor de Journalistiek
• Op de site van de Raad voor de Journalistiek kun je op trefwoorden (zoals onjuiste of misleidende berichtgeving) ook andere relevante zaken vinden www.rvdj.nl/uitspraken
Praat mee