‘BBC laat zich met gehaaste excuses de les lezen door Downing Street’

Toen Maitlis vorig jaar in de openingsmonoloog van het programma de zaak Cummings aanhaalde (de toenmalig regeringsadviseur hielp lockdownregels opstellen maar negeerde ze toen het uitkwam, red.) en de verbazing van de natie vertolkte, was de BBC-top er snel bij om excuses over deze onpartijdigheid aan te bieden.

Maitlis nam daarop een dagje vrij en zegt ook een jaar later geen spijt te hebben van de uitspraken. “Het is me nog altijd niet uitgelegd wat er journalistiek gezien mis mee was”, stelt ze. Maitlis wijst op de snelheid van de excuses, terwijl de organisatie in de zaak Bashir er dertig jaar over deed om het boetekleed aan te trekken.

“Het lijkt me duidelijk een kwestie van prioriteiten, niet?”, stelt Maitlis.

Afgelopen juni kreeg de presentatrice van de BBC opnieuw een reprimande, vanwege een retweet van een “duidelijk controversiële” uitspraak van de bevriende journalist Piers Morgan. Die vroeg zich hardop af wat de strafmaat is als je het land onvoldoende tegen een pandemie beschermt, als iemand die de reguliere quarantaineregels overtreedt tot tien jaar celstraf kan krijgen.

Maitlis had volgens de BBC nagelaten de tweet van afdoende context te voorzien en daarmee de indruk gegeven partijdig te zijn. De bewuste retweet had Maitlis na tien minuten verwijderd. Tegenover Press Gazette zegt ze dat niet uit inhoudelijke overwegingen te hebben gedaan, enkel omdat ze geen zin had in hordes Piers Morgan-aanhangers.

Morgan zelf noemde de reprimande aan het adres van Maitlis volstrekt ruggengraatloos. Maitlis noemt de snelle vermaning ook een voorbeeld van prioriteiten, als je terugdenkt aan de decennia die de omroep liet verstrijken rondom het interview met prinses Diana.

Vrienden die je kritisch beoordelen of constructieve kritiek zijn altijd welkom, stelt Maitlis. Maar: “Een van de oudste journalistiek vragen is cui bono - wie profiteert hiervan? En dat is een van de belangrijkste uitspraken die we kunnen doen: waar komen die beschuldigingen [van partijdigheid, red.] vandaan?”

Bij kreten als nepnieuws of partijdigheid moet je nagaan of dat komt van iemand die de kwaliteit van het programma in het oog heeft. Maitlis: “Of is het iemand die z’n eigen agenda heeft?”

“Downing Street belde en na vier uur waren er excuses”, aldus Maitlis. Ze verwijt de BBC onvoldoende weerstand te bieden aan politieke druk en zo de journalistieke onafhankelijkheid van Newsnight en bredere BBC-berichtgeving onvoldoende te beschermen.

Ze zegt op geen moment tegen de reprimandes te hebben willen ingaan. “Mij was duidelijk wat het publiek ervan vond.”

Het interview met Press Gazette levert Maitlis overigens een hattrick op: kort na het verschijnen van het artikel kwam er een verklaring vanuit de BBC dat “niets belangrijker is dan onze onafhankelijkheid” en dat er geen uitzondering zijn op gedragsregels binnen de BBC. “We zullen dit met Emily bespreken”, aldus de verklaring, die haar interview met de vaktitel als reden aanhaalt.