Adrenaline en medelijden als drijfveer
‘Adrenaline, de innerlijke drang om verhalen te vertellen. Een oorlog bestaat pas als er over wordt geschreven. Waarom doen mensen dit elkaar aan? Ik kies de kant van de slachtoffers.’ Aan het woord is Jan Eikelboom. De Nieuwsuur-verslaggever gaat in zijn boek ‘Achter het front. Mijn leven als oorlogsverslaggever’ onder meer in op de vraag waarom hij oorlogsverslaggever is.
En dat is best een relevante vraag voor iemand die zich al twintig jaar aangetrokken voelt tot de gewapende conflicten waar ook ter wereld. Eikelboom komt op zich niet met verrassende inzichten over zijn motivatie. Het is niet verbazingwekkend dat een journalist verhalen zoekt waarvan hij vindt dat ze verteld moeten worden en dat je er dan ook naar toe wilt, er bij wilt zijn.
Maar dat maakt zijn verhaal niet minder oprecht of minder interessant. Hij beschrijft immers een vrij fundamentele drive die meer journalisten hebben.
Eikelboom vertelt zijn verhaal aan de hand van ervaringen in oorlogen in onder meer Israël, de Palestijnse gebieden en in de Arabische wereld, met veel aandacht voor Syrië.
Ook gaat hij in op praktische zaken. Zijn boek is daarmee ook een beetje een handboek voor de oorlogscorrespondent geworden. Eikelboom beschrijft verder hoe hij omgaat met zijn eigen veiligheid en met de zoektocht naar iets dat op de waarheid lijkt.
Dat maakt zijn boek uitermate interessant voor vakgenoten. De bespiegelingen van Eikelboom over de waarheid gelden niet alleen in de oorlogsjournalistiek, maar over de volle breedte van het vak.
Eikelboom houdt een pleidooi voor het scheiden van feiten en meningen en het toepassen van hoor- en wederhoor. Volledige objectiviteit bestaat niet, maar journalisten moeten er wel naar streven, schrijft hij.
De verslaggever ziet graag het nieuws als een neutrale weergave van de werkelijkheid. Het stoort hem dat er tegenwoordig vaak meningen in het nieuws verstopt zitten.
Hij ziet journalisten als brengers van De Waarheid. Zelf begon hij daar als 8-jarige jongen al mee in een zelfgemaakt krantje getiteld De Waarheid. Daarmee toont Eikelboom zich een romanticus. Alsof er een waarheid bestaat. Het beschrijven van de verschillende waarheden en het duiden daarvan lijkt mij al heel wat voor een journalist. Maar zijn worsteling houdt hem scherp.
Eikelboom heeft de nodige hachelijke momenten meegemaakt. Al lezend bekruipt je het gevoel, dat het blijkbaar zijn tijd nog niet is. Want hij is een aantal keer door het oog van de naald gekropen. En situaties zijn vaak onvoorspelbaar en onoverzichtelijk. Een ongeluk ligt dan op de loer.
Inmiddels durft ook Eikelboom niet meer naar Syrië uit angst ontvoerd te worden. Dat tekent zijn professionaliteit. Hij gaat heel ver om ervoor te zorgen dat er geen oorlogen worden vergeten maar houdt ook vast aan het principe dat geen verhaal het waard is om voor te sterven.
Jan Eikelboom: Achter het front. Mijn leven als oorlogsverslaggever. Uitgeverij Balans, ISBN 9789460037160, € 17,95
Praat mee