‘Zzp-plannen van kabinet zijn te vaag’, vindt zelfstandigenvereniging. Ook NVJ ziet veel onduidelijkheid

Het kabinet wil een reeks maatregelen nemen om de juridische status van zzp’ers duidelijker te maken. Uiterlijk 2024 moet er wetgeving komen om schijnzelfstandigheid tegen te gaan en komt er daarnaast een ‘heldere juridische afbakening’ tussen zzp’ers en werknemers in loondienst. Ook zal de fiscus strenger toezien op schijnzelfstandigheid. Maar VZN ziet nog teveel onduidelijkheid in het uit te voeren beleid. ‘Als het kabinet nu de handhaving gaat opvoeren zonder dat je weet waar je aan toe bent, dreigt een herhaling van 2016’, zegt Cristel van de Ven van VZN tegen de krant. In 2016 werd in allerijl de handhaving op de zzp-wetgeving ingetrokken door grote onrust onder zelfstandigen.

VZN heeft met name moeite met de voorgenomen ‘organisatorische inbedding’ in een bedrijf. Daarmee wil het kabinet duidelijker maken of iemand écht zzp’er is of eigenlijk een verkapt werknemer is. Als de zzp’er werk verricht dat eigenlijk tot de kernactiviteiten van het bedrijf behoort of precies hetzelfde werk doet als een werknemer in loondienst, dan is deze zzp’er in de ogen van het kabinet een verkapte werknemer en zou hij of zij dus in loondienst moeten komen. En dit is lastig vast te stellen, zegt Van de Ven. Ook de term ‘gezag’ is in praktijk moeilijk vast te stellen, vreest VZN. Dit zou mogelijk ook consequenties kunnen hebben voor veel zzp’ers in de journalistiek, die vaak in feite precies hetzelfde werk verrichten als medewerkers in loondienst en ook vaak ‘kernactiviteiten’ uitvoeren, zoals eindredactie en/of het samenstellen van de krant of website.

De organisatie heeft meer vertrouwen in ondernemerscriteria, zoals een minimale inkomenseis, een buffereis of een minimum aan de hoeveelheid opdrachtgevers die de zzp’er heeft.

‘De nieuwe wet gaat veel betekenen voor zzp’ers in de journalistiek’, zegt Milen van Boldrik, secretaris Freelancers & NVF/Beeldmakers bij de NVJ. Anderzijds vindt Van Boldrik dat ‘freelancers die écht bewust kiezen voor het werken als zzp’er dat ook moeten kunnen zijn’. Tegelijkertijd ziet de NVJ al langer dat de inzet van zzp’ers ‘ingebed in de organisatie’ al langer worden gebruikt als ‘bezuinigingsmaatregel’ van de uitgevers. De NVJ wacht nog af hoe de wet in de praktijk zal worden toegepast. ‘Want in 2025 zijn er ook minder fiscale voordelen voor zzp’ers, terwijl wij vinden dat ondernemers die bewust zzp’er zijn ook de ruimte moeten hebben om het risico dat je als zzp’er loopt ook te compenseren.’

Anderzijds wordt het voor zzp’ers makkelijker om ‘collectief een vuist te maken’ tegen hun opdrachtgevers. ‘Ik vind het moeilijk’, zegt Van Boldrik. ‘Ik zou graag eens een onderzoek doen naar hoeveel eindredacteuren, samenstellers et cetera écht bewust zzp’er zijn.’ Bovendien is de situatie nu een stuk anders dan pak ‘m beet tien jaar geleden. ‘Er waren geen vaste contracten voor bijvoorbeeld eindredacteuren, nu zien we een kentering.’ Van Boldrik vindt dat vooral de uitgevers hard aan de slag moeten. ‘Als zij hun freelance eindredacteuren willen behouden, dan moet de nieuwe wetgeving het ook aantrekkelijker maken om in dienst te treden.’ Want daartegenover staat natuurlijk de vrijheid die je als zzp’er hebt. ‘Nu denken ook veel zzp’ers: “waarom zou ik in dienst treden?” Als uitgever moet je nu al veel beter je best gaan doen, want straks hebben ze bijvoorbeeld geen eindredacteuren en samenstellers meer.’ De wetgeving, zegt Van Boldrik, is nog niet in beton gegoten, maar er is en blijft nog veel onduidelijk en onzeker.