Willemijn Schilten maakt graphic journalism voor NRC: ‘Het voelt een beetje als een ondergeschoven kindje’

Tijdens haar studie aan de Fontys Hogeschool Journalistiek in Tilburg stuitte Schilten per toeval op graphic journalism, dat nog een niche is. ‘Voor mijn afstuderen maakte ik een longread over een gevluchte mevrouw uit Libanon. Vanwege bedreigingen wilde ze niet op de foto, dus moest ik voor beeld iets anders verzinnen. Tijdens het interview liet de vrouw wat foto’s zien waar ik als hobby-tekenaar onbewust een aantal schetsen van maakte. “Hey, jij kunt tekenen! Waarom doe je daar eigenlijk niets mee?”, zei ze tegen me. De schetsen van de foto’s die ze me liet zien, heb ik vervolgens gebruikt voor beeld bij mijn longread.’ Uiteindelijk studeerde Schilten af op het onderwerp graphic journalism.

Want journalistiek en tekenen, die combinatie zag Schilten wel voor zich. Ze raakte onder andere geïnspireerd door de visual column van Wendy Macnaughton die in 2018 wekelijks in de The New York Times stond. Meanwhile was de eerste column met drawn journalism die in de krant verscheen. ‘De visuele verhalen bevatten de grote consequenties achter ogenschijnlijk kleine dingen’, schrijft Macnaughton op haar website. Ook noemt Schilten het werk van Joe Sacco. De striptekenaar en journalist werd onder meer bekend van zijn werk Palestine over zijn ervaringen op de bezette Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook in december 1991 en januari 1992, ten tijde van de Eerste Intifada.

Fluïde vormen
‘Sacco maakt meesterwerken, maar ze zijn niet speciaal gericht op de krant. Het valt ook eerder te categoriseren in de stripjournalistiek.’ Wat precies het verschil is tussen de twee is volgens Schilten moeilijk vast te stellen. ‘Het zijn allebei heel fluïde vormen en overlappen elkaar op sommige gebieden ook. Vaak generaliseren strips dingen visueel, ze vertellen een verhaal via een eenvoudiger algemeen beeld. Graphic journalism is daarentegen qua beeld wat meer natuurgetrouw en daarmee ook meer gericht op detail. De tekenaar probeert de feiten op te tekenen zoals ze zijn. Verder is de productie ook één geheel, beeld en tekst ondersteunen elkaar. En ander (klein) verschil is denk ik dat graphic journalism wat meer gericht is op het vertellen van informatie en stripjournalistiek wat meer gericht is op het vertellen van een verhaal.’

Voor NRC deed Schilten begin dit jaar onderzoek naar hoe graphic journalism zou kunnen werken voor de krant. ‘Tegen het eind hiervan raakte ik in contact met de zeer getalenteerde tekenaar Myrthe van Heerwaarden. Samen zijn we gaan nadenken over onderwerpen die zich goed lenen voor deze vertelvorm. Daaruit is de rubriek Nieuwkomers ontstaan.’

Tekst gaat door onder de tweet

Mijn zorgen rondom samenleven met wolven zijn heel fraai 'opgetekend' door Myrthe van Heerwaarden (tekeningen) en Willemijn Schilten (tekst) in de @nrc 😀 pic.twitter.com/KDWntbwKgd

— Glenn Lelieveld (@glennlelieveld) December 3, 2022

‘Elke zin moet raak zijn’
Inmiddels is de eerste aflevering - over de wolf in Nederland - gepubliceerd. ‘Qua tekst moet ik erg beknopt werken: ik heb maar twee tot driehonderd woorden. Elke zin moet raak zijn. Daarbij moet het beeld niet alleen een ondersteunende rol hebben, maar ook echt iets toevoegen, waardoor het verhaal één geheel wordt. Bijvoorbeeld bij onze eerste aflevering: de wolf die uit het vizier loopt (want beschermd) terwijl de hoefdieren daar nog in blijven staan. Diezelfde wolf loopt richting het hek met schapen waar een kuddebewakingshond staat. Daarnaast wordt dan weer in tekst uitgelegd wat het doel van die rashonden is. Als journalist doe ik het vooronderzoek en de interviews, zoals bij aflevering 1 met Glenn Lelieveld, Coördinator Wolvenmeldpunt, terwijl Myrthe al nadenkt over beeld. Maar dat loopt ook door elkaar heen’, lacht Schilten. ‘Een goede samenwerking is erg belangrijk, dat zie je terug in onze producties.’

Ze hoopt dat graphic journalism op redacties steeds meer gezien gaat worden als nieuwe vertelvorm. ‘Het voelt nog een beetje als een ondergeschoven kindje. Ik ben dankbaar dat NRC dit medium een podium biedt. Ik denk dat deze journalistieke vertelvorm daardoor een stuk serieuzer wordt genomen.’

Aankomende zaterdag verschijnt aflevering twee van Nieuwkomers in NRC.