Wie is de baas van het merk NRC?
Het is jammer dat het vertrek van Birgit Donker en Gert Jan Oelderik als hoofdredacteur respectievelijk uitgever van NRC met zo’n buitengewoon knullige verklaring op een veel te prominente plek in de eigen krant bekend is gemaakt. Op het opinieforum van NRC Handelsblad zijn er terecht veel trouwe lezers die zich opwinden over het onduidelijke, halve en ambigue verhaal. Gelukkig heeft Donker zich inmiddels nader verklaard en voor de kwaliteit van de discussie zou het mooi zijn als Oelderik en presidentski-commissaris Derk Sauer ook iets van zich zouden laten horen, vindt directeur-uitgever Ben Rogmans van Dagblad De Pers.
De kern van het conflict is volgens Donker een verschil van inzicht over de eindverantwoordelijkheid voor de journalistieke kwaliteit van producten die onder de merknaam NRC worden verkocht. Donker vindt dat de hoofdredacteur die eindverantwoordelijkheid heeft, en Oelderik dacht daar kennelijk anders over. Hoe, dat wordt niet helemaal duidelijk, maar we mogen aannemen dat de uitgever de content van NRC wil herverpakken, dan wel derden content laten aanleveren, en die op allerlei manieren uitgeven onder de merknaam van NRC.
Want dat is modern: twee keer geld verdienen aan hetzelfde verhaal, het merk uitbouwen, spin-offs bedenken, de loyaliteit van de abonnees aan het merk exploiteren (wijnen, boeken, films, reizen), websites, boeken en kwartaalbladen uitbrengen. Iedereen doet het en er is ook niks tegen, mits de aandacht van de redactie van het dagblad niet te veel wordt afgeleid door steeds meer nevenproducten.
Grote woorden over journalistieke onafhankelijkheid en autonomie, of zwaaien met het redactiestatuut is niet eens nodig in deze discussie. Het gaat om het merk NRC en om wie daarvoor verantwoordelijk is. Bij een kledingmerk is dat de ontwerper, ook al is hij/zij niet de eigenaar. In een sterrentent bepaalt de kok wat er op het menu staat, en niet de eigenaar. Van ’t Hek is de baas over alles wat er met het merk YOUP gebeurt en Birgit Donker is de baas van het merk NRC Handelsblad.
Het merkbeeld van NRC bestaat voor minstens driekwart uit het idee dat de krant (journalistieke) kwaliteit levert. Of, waar het gaat om wijnen en boeken, kwaliteit in het algemeen. Daarnaast bestaat dat merkbeeld in kleine porties uit bezorging aan huis tegen borreltijd, goed gedrukt, interessante personeelsadvertenties en vriendelijke klantenservice en weer voor een wat grotere portie uit het OSM-gevoel: je vrienden zijn geboren in NRC Handelsblad, en ze gaan er ook in dood.
De directeur-uitgever van een krant heeft in het geval van NRC invloed op maximaal tien procent van het merkbeeld: service, druk, bezorging en advertenties. De rest valt onder de hoofdredactie en daar moet de uitgever zich niet mee bemoeien. NRC Handelsblad is een uitstekende krant (ja ja, er valt nog veel te verbeteren, maar dat is een ander verhaal) dankzij de redactie. En die redactie is zoals ze is dankzij die redactie zelf, en niet dankzij de uitgever. Het kwaliteitsimago van NRC dus 100 procent eigendom van de redactie.
Daarom ben ik het volledig eens met het standpunt van Birgit Donker. Niemand mag onder de merknaam NRC iets verkopen waar niet het stempel van de hoofdredacteur op staat. Er mag geen wijn namens NRC worden verkocht zonder dat de hoofdredacteur die heeft geproefd en goedgekeurd, of dat door een medewerker heeft laten doen. Al wil de uitgever badlakens, beddengoed of sokken met het logo van NRC gaan verkopen: alléén als de hoofdredacteur het goed vindt.
In dit soort discussies kun je niet principieel genoeg zijn. Ik kan zo tien voorbeelden bedenken waarom dat zo is. Een serie vriendelijke profielen van 100-jarige bedrijven in boekvorm; een gesponsord boek over beleggingsstrategieën; een boekengids, een banengids een reisgids, een universiteitsgids, een wijngids: de uitgever of de afdeling marketing mag, nee: moet het allemaal bedenken, maar het zal alleen bestaan als de hoofdredacteur het goed vindt.
Ik weet niet of binnen de hoofdredactie van NRC voldoende competenties aanwezig zijn om met een halfcommercieel oog het merk te bewaken en succesvol te exploiteren. Want als je alleen maar NJET zegt tegen alles wat naar geld ruikt houdt het een keer op. Ik zeg ook niet dat de hoofdredactionele eindverantwoordelijkheid voor het merk voor alle kranten op dezelfde manier en in dezelfde mate geldt. Voor dagbladen waarvan het merkbeeld bijvoorbeeld voornamelijk bestaat uit ‘gratis’ of ‘regionieuws’, gelden andere normen.
Het siert Donker dat ze pal staat voor haar merk. De publicitaire en imagoschade die de krant nu oploopt kan worden beperkt als de nieuwe uitgever Hans Nijenhuis en el presidiente Derk Sauer snel laten weten dat ook zij vinden dat de hoofdredacteur – en niemand anders – verantwoordelijk is voor de kwaliteit en inhoud van alles wat onder de naam NRC wordt verkocht – ja, óók die fles wijn.
Ben Rogmans
Directeur-uitgever van Dagblad De Pers
Praat mee
27 reacties
dude, 29 april 2010, 15:02
Hoewel dat voorbeeld van badhandoeken een beetje vreemd is, denk ik wel dat Rogmans gelijk heeft.
Als andere mensen dan redactieleden gaan beslissen over wat verkocht wordt onder het merk van NRC gaat het merk eraan.
De redactie = het merk en omgekeerd.
Dat Donker heeft moeten aftreden omdat dit niet is ingezien door de Raad van Commissarissen lijkt me geen goede zaak.
Kennelijk denkt de RvC er anders over.
Sent Wierda, freelancejournalist, 29 april 2010, 15:16
Een geweldige omschrijving van Derk Sauer: presidentski-commissaris. Overigens: hoe kun je president-commissaris worden als je de indruk weet te wekken dat je de afgelopen jaren NRC Handelsblad niet of nauwelijks hebt gelezen? En als je bovendien de indruk weet te wekken niet of nauwelijks kennis te hebben vergaard over het functioneren van de Nederlandse kwaliteitspers?
De aankoop door Egeria (en nog 20% door Het Gesprek) blijkt een miskoop, zoals door velen vooraf al werd gevreesd. De veronderstelling lijkt gerechtvaardigd dat de redactie van NRC Handelsblad -met medewerking van abonnees- met iets minder tijdsdruk gemakkelijk een hoger bedrag op tafel kunnen leggen dat Egeria nu heeft gedaan; dan had deze Russische klucht voorkomen kunnen worden.
Reinjan Mulder, 29 april 2010, 15:35
Voor het normale merkenrecht ligt het niet zo eenvoudig als Ben Rogmans denkt. Het was uitgerekend een ervaren NRC-redacteur die mij een paar jaar jaren geleden bij een heerlijk broodje kroket bij Van Dobben uitlegde dat Van Dobben al lang niets meer te zeggen heeft over de zg. Van Dobben kroket. Dat merk is ooit aan vreemden verkocht en gaat sindsdien zijn eigen weg. Zo voert de populaire Vlaamse uitgever Lannoo sinds de malversaties van PCM tegenwoordig trots de naam Meulenhoff-Lannoo, zonder dat daar ook maar iemand werkt die ooit het trotse merk Meulenhoff op de kaart heeft gezet. Merken en namen kunnen, ook bij media, schaamteloos worden verhandeld zonder dat de geestelijke vaders en moeders daar nog aan te pas komen. Wat niet wil zeggen dat de NRC Handelsblad redactie er goed aan doet pal te blijven staan voor de naam - zoals ook het arme Van Dobben dat destijds had moeten doen.
En laat ze dan meteen een stevig stokje steken voor die ordinaire wijn-acties van de krant. NRC wijn is niets beter, en zeker niets ‘helderder’, dan die van Gall & Gall. De wijn is nu al een moeilijk uit te wassen vlek op het ooit zo schone NRC-blazoen.
Bert Vuijsje, 29 april 2010, 17:57
Grotendeels eens met Ben Rogmans (en goed dat hij het zegt, als directeur-uitgever van een dagblad - ondanks die lichte slag om de arm als het om gratis kranten gaat ;-] ).
De beste formulering is nog altijd van C.P. Scott, legendarisch hoofdredacteur van de (toen nog)Manchester Guardian:
“The editor and business manager should march hand in hand, the first, be it well understood, just an inch or two in advance.”
Helaas wordt die wijsheid, in deze tijden van Apax, Van Thillo en Sauer, niet meer algemeen onderschreven - met ellendige gevolgen voor kranten én lezers.
Paul Disco, 29 april 2010, 20:33
Er is nog een optie: de uitgever en de hoofdredacteur trekken gelijk op. Volgens mijn verder bescheiden mening is het juist van belang dat beiden hun gedeelde verantwoordelijkheid juist niet scheiden. Naast hun eigen zaak is er ook een gemeenschappelijk deel. En als je dat niet goed weet te organiseren trekt de uitgeverij aan een kort eind. Mijn argumenten staan op de site van NRC zelf: http://www.nrc.nl/opinie/article2535296.ece
Kees Cornelder, 29 april 2010, 20:43
Niet het ‘Russische model’ rukt, nu met Sauer/NRC op in Nederland-krantenland, maar het Angelsaksische: waar de eigenaar, soms tot in het (hoofd)redactionele detail, bepaalt wat en hoe iets of iemand in de krant komt.
Denk aan de deal eertijds tussen Tony Blair en Robert Murdoch: gaan wij ook hier beleven, mark my words!
Tenzij….
Paul Disco, 1 mei 2010, 12:48
@ Kees Cornelder
Wat moet er op de puntjes?
Guikje Roethof, 1 mei 2010, 14:17
Interessante kwestie. Ik ben benieuwd hoe het juridisch ligt. Stel dat er een conflict ontstaat over de reikwijdte van het redactiestatuut tussen de (hoofd)redactie en de nieuwe eigenaren ? Ik kan me voorstellen dat de rechter vindt dat de partijen die 70 miljoen op tafel hebben gelegd om een merk te kopen, ook zeggenschap hebben over dat merk. De rechter zal vast erkennen dat zij niet het recht hebben mee te bepalen wat er in de redactionele kolommen verschijnt, want die zijn beschermd door het redactiestatuut. Maar welke wijn de nieuwe eigenaar onder NRC-vlag wil verkopen en voor welke prijs, zal hij denk ik wel mogen bepalen.
Kees Cornelder, 1 mei 2010, 14:58
@8 vul maar in (a) er een wonder gebeurt, (b) financiële actie onder kapitaalskrachtige NRClezers alsnog van de grond komt, (c) Derk Sauer zich realiseert dat uitgever zijn in de pro-forma democratische maar in feite totalitair-geregeerde Russische Federatie ‘anders’ is dan hier in de zompen en venen van Schelde, Maas en Rijn, wat een ander type mens en economie oplevert dan dáár.
Vult u maar meer opties zelf in… (wéér puntjes)
Kees Cornelder, 1 mei 2010, 15:01
@7 Het is niet Robert Murdoch maar (Keith) Rupert Murdoch. Foutje hersteld.
Jacco, 2 mei 2010, 12:02
Als je al over een merk praat dan is de hoofdredacteur verantwoordelijk voor het merk van de krant. De lezer of consument weet zeer goed dat de “NRC-wijn” niet door de redactie persoonlijk van druif tot wijn gestampt is.
Maar meneer Rogmans ziet de NRC lezer blijkbaar als een simpele persoon die gene verschil kan maken tussen journalistieke activiteiten en commerciële activiteiten van een media bedrijf.
Als je de trend van dit artikel doortrekt zou de redactie ook elke advertentie voor plaatsing moeten goedkeuren…
Paul Disco, 3 mei 2010, 10:49
@Jacco
Het is een merk in de zin dat het een plekje heeft in ons hoofd. Voor zover ik iets van de materie snap wordt NRC niet anders opgeslagen dan Heineken of IKEA. In dat opzicht kan het, gekoppeld aan de mogelijkheden op de markt, ook geld waard zijn. Voor NRC is dat allemaal prima geregeld in het redactiestatuut. Maar het idee is om dat redactiestatuut eenzijdig te veranderen, alleen weet niemand precies hoe en waarom. Ik vind dat zorgelijk, want dat redactiestatuut is niet alleen een afspraak tussen redactie en eigenaar, maar ook een belofte aan ons als lezer en dus ook indirect aan adverteerders.
@Kees Cornelder
Het Angelsaksische model is een interessante bestuursvorm. Ik voel zelf meer voor het Rijnlandse model: besluitvorming kan trager gaan, maar als een besluit er is, is het ook gedragen en weet iedereen van hoed en rand. Per saldo haalt een uitgever langer en meer rendement, omdat het bestuur niet alleen beter kan timen en doseren, maar daarmee ook de factor arbeid enigszins van de virtuele resultatenrekening (kosten) afhaalt en richting de balans (bezit) stuurt. En het is ook leuker, maar ik vermoed dat aandeelhouders dat niet bovenaan de lijst hebben staan.
@Guikje Roethof
Wijn zal de uitgever zeker mogen verkopen. Daar is geen dispuut over. Het gaat niet over het voeren van een winkel. In wijn zit in dit geval niet de waarheid.
Maar wat nu als de NRC lezer in een aantal ‘onafhankelijke’ bijlagen een reeks artikelen krijgt voorgeschoteld waarin een politiek of commercieel belang ligt? In lijn met de voorbeelden zoals Ben Rogmans aanhaalt. Dat is nu helder in het statuut geregeld, maar juist dit staat op de nominatie om geschrapt te worden. De hoofdredacteur is erom ontslagen.
Ik zou ook niet willen wachten tot een rechter zich erover buigt. Mijn moeder zou zeggen: “ja, nu is het stuk, dat had je eerder moeten bedenken.’
Wim Teeuwen, 3 mei 2010, 10:53
@Guikje Roethof. Een redatiestatuut heeft juridisch geen “derdenwerking”: een nieuwe eigenaar van een krant is er niet aan gebonden. Dat is bij persconcentraties van eind vorige eeuw door meer dan een kortgedingrechter beslist.
De redactie kan alleen via de Ondernemingsraad, die een wettelijke basis heeft met echte bevoegdheden, iets bereiken, mits die O.R. de bezwaren van de redactie serieus neemt. Het tegendeel was in 1972 het geval toen de Telegraaf het Limburgs Dagblad overnam. “Van uw persvrijheid kunnen wij niet eten” was toen op protestborden te lezen.
Het is een pijnlijk manco van het redactiestatuut.
Lize Alink, 3 mei 2010, 13:14
De vraag waar het in deze discussie om draait is welke waarden het merk NRC vertegenwoordigt én in welke verschijningsvormen het merk NRC zich op de markt begeeft of wil begeven.
Is binnen de leiding van NRC overeenstemming over de waarden van het merk? Is binnen alle geledingen van het bedrijf - uitgever, directie, redactie, commercie- draagvlak voor deze waarden? Zijn de waarden vastgelegd in de missie en voor iedereen bekend? En zijn ze voor iedereen binnen de organisatie duidelijk?
Een van de belangrijkste - zo niet belangrijkste- verschijningsvormen van het merk NRC zijn de journalistieke produkties - lees: alle journalistieke produkties, zowel print als online. Krant, website, bijlages. Het mag duidelijk zijn dat de journalistieke produkties voor wat betreft de content en/of inhoud de verantwoordelijkheid zijn van de onafhankelijke hoofdredactie.
Wijn, boeken, reizen, opera-arrangementen of cd’s lijken mij geen journalistieke produkties. Of deze produkten de waarden van het merk NRC uitstralen en om die reden met enig fatsoen onder de NRC-vlag verkocht kunnen worden, is een vraag waarop de leiding van(het merk)NRC het antwoord al heeft gegeven.
Kees Klijn, 3 mei 2010, 15:11
Ik lees de weekendeditie van NRC met heel veel plezier: in de krant en zijn vele bijlages herken je de kwaliteit. Kom je op die pagina’s ook advertenties tegen die rieken naar goedkoop, dan straalt dat ook af op de artikelen zelf. Daar moet je voor waken. En de functie van waakhond moet de hoofdredactie vervullen.
Paul Disco, 3 mei 2010, 16:09
@Wim Teeuwen
Interessant, maar gaat het nu wel over een gelijksoortige case? Eind vorige eeuw ging het om het naleven van het redactiestatuut en niet om het eenzijdig veranderen. De conclusie was niet zozeer dat het redactiestatuut niet nageleefd moest worden, maar niet nageleefd kon worden, omdat het om de verkoop tussen beursgenoteerde ondernemingen ging.
Maar goed, wat zou het nut kunnen zijn van een redactiestatuut als een nieuwe eigenaar er niet aan gebonden is? Dat kan toch met een kettingbeding of met afspraken met bestuur en/of MR geregeld worden?
Moet de rol van de eigenaar ook niet veel strakker beschreven worden in het statuut?
Het lijkt me overigens prima als een redactiestatuut wordt aangepast, we leven tenslotte in een vrij land. Maar ik let net even meer op als de hoofdredacteur van NRC erom wordt afgezet, lezend dat de complete redactie achter haar staat. Die zeuren echt niet om de verkoop van flesjes wijn.
Hans, 3 mei 2010, 23:56
Ben, ik ben dat niet met je eens. Het lijkt mij dat in een modern onafhankelijk media bedrijf de hoofdredactie verantwoordelijk is voor de inhoud. Tot daar geen dispuut. Als je besluit om onder je merk handdoeken te verkopen, dan heeft dat niets met inhoud te maken maar met associatie van je merk. Als jij vind dat de hoofdredactie ook over (gebruik van) het merk gaat, dan kom je in de knoop met dingen als investeringen (in het merk) samenwerkingen (met andere merken) divesteringen (van aanpalende merken) en dingen als jaarrekeningen, financieringen, etc. etc.: Ofwel, de hoofdredactie gaat dan opeens management zijn.
Dat was mevrouw Donkers geloof ik ook, en het conflict lijkt mij op bovenstaande snijvlakken te spelen. QED, met andere woorden!
cheers,
Hans
Dolf Dukker, 6 mei 2010, 10:32
De hoofdredacteur van een gratis krant ziet één cruciale factor over het hoofd. Abonnees kunnen de krant opzeggen. Omgekeerd niet. De lezers zijn dus de baas. Het zal de lezer een zorg zijn wie de hoofdredacteur is, zolang de inhoud van de krant aan de gestelde kwalitatief hoogwaardige journalistieke eisen voldoet. De titel NRC is in de eerste plaats een kwaliteitsaanduiding. Niet alleen voor de inhoud van de krant. Voor adverteerders staat NRC voor een kwalitatief hoogwaardig bereik. Op z’n best vindt de krant z’n weg naar een toenemend aantal kwaliteitsbewuste lezers.
Een stijgende oplage lijkt me het enige argument voor een mandaat van de hoofdredactie over het gebruik van de merknaam NRC voor nevenproducten. Steun van de lezers is voorwaarde voor alle activiteiten onder de NRC-vlag. Een oplageverlies van 12.000 in het vierde kwartaal van 2009 is geen aanbeveling voor uitbreiding van de hoofdredactionele zeggenschap over nieuwe uitgeefactiviteiten. Afgezien hiervan zou ik het keuren van wijnen bij voorkeur overlaten aan iemand die er echt verstand van heeft. Het aannemen van een kwaliteitsmedewerker volstaat om optimale kwaliteitsgaranties te kunnen geven.
Sauer heeft kortom groot gelijk wanneer hij de informatie-infrastructuur van de NRC ook voor de distributie van andere kwaliteitsproducten wil benutten. Een ontzegging van die bevoegdheid zou hetzelfde zijn als wanneer de Duitse verkeersminister Ramsauer(!) de Duitse wegen alleen beschikbaar zou stellen voor auto’s van Duits fabricaat.
Chris, 6 mei 2010, 12:22
Die laatste vergelijking gaat natuurlijk compleet mank. Een weg heeft een heel andere maatschappelijke functie dan een krant. Echt, sorry, verzin even een betere.
Sent Wierda, freelancejournalist, 6 mei 2010, 16:05
Dolf Dukker past hogere rekenkunst toe door te beweren dat er een oplageverlies van 12.000 was in het vierde kwartaal van 2009.
De betaalde oplage is in de periode 2008 IV - 2009 IV met 1.000 gestegen, van 268.500 naar 269.500 (NRC + Next + e-paper).
De betaalde oplage is in de periode 2009 III - 2009 IV toegenomen met 12.000, van 257.500 naar 269.500.
Als het om de betaalde oplage van alleen de NRC gaat dan zijn de cijfers resp. een daling met 8.000 (van 197.000 naar 189.000) en een stijging met 7.000 (van 182.000 naar 189.000).
Deze cijfers zijn te controleren op http://www.hoi-online.nl
Dolf Dukker, 7 mei 2010, 15:03
Beste Sent, tegen wie heb je het? Ik mag aannemen dat de lezers van Villamedia bekend zijn met proefabonnementen, bedoeld om adverteerders een rad voor ogen te draaien. Ondanks het zo goed als voor niks weggeven van bijna 10.000 abonnementen – elk jaar opnieuw rond 1 september - daalde de betaalde kernoplage van de NRC vanaf 2005 met gemiddeld 11.300 exemplaren per jaar.
Sent Wierda, freelancejournalist, 7 mei 2010, 17:22
@ Dolf Dukker. Ook het aantal proefabonnementen (=actieprijs) staat op Hoi-online vermeld: gemiddeld 5.000.
De betaalde kernoplage in de vierde kwartalen van 2005 t/m 2009 resp.: 217.900 (Next bestond nog niet); 253.800; 254.900; 239.500 en 263.100.
Wie in deze cijfers een structurele daling bespeurt kan dit laten weten.
Dolf Dukker, 8 mei 2010, 00:09
Over een paar dagen, op dinsdag 11 mei publiceert HOI de harde cijfers over 2009. Ik voorspel een betaalde kernoplage van circa 188.000. Zonder bijtellingen van Next en ePaper-doublures.
Sent Wierda, freelancejournalist, 8 mei 2010, 08:58
Sinds wanneer kunnen de een normaal abonnementsbedrag betalende abonnees van Next en ePaper volledig worden genegeerd?
In elk geval beschouwt HOI hen wel als volwaardige abonnees.
Ik voorspel een betaalde kernoplage van circa 250.000.
Reinjan Mulder, 10 mei 2010, 11:25
@3 Ik bedoel natuurlijk dat de NRC-redactie er WEL goed aan doet zich nu sterk te maken tegen de uitgever. Niet met juridische argumenten, maar puur op basis van de macht die ze nu hebben. Want als ze het nu niet doen, kan het daarna waarschijnlijk nooit meer. Wanneer een merk eenmaal formeel in andere handen is, zullen daar voortaan ook de beslissingen worden genomen.
Sent Wierda, freelancejournalist, 20 mei 2010, 18:24
N.a.v. reactie nr. 26. Het is geworden: 269.000.
Een optelsom van 193.000 (NRC) + 66.000 (Next) + 10.000 (ePaper).
Sent Wierda, freelancejournalist, 20 mei 2010, 18:32
Vandaag las ik een bericht over Derk Sauer op Villamedia (dit bericht is later verdwenen). Hierin doet hij het voorkomen dat hij de JP Balkenende is van NRC Media. Terwijl hij toch echt niet meer is dan Andre Rouvoet die anno 2009 het kabinet leidt samen met Balkenende en Bos. Rouvoet (= Derk Sauer) is de baas als Balkenende en Bos (= samen Egeria) met vakantie zijn..
Het wachten is op het moment dat Egeria het gesauer beu is.