mgm nvj maart

— donderdag 26 mei 2016, 11:40 | 4 reacties, praat mee

Weg met de vaste woordprijs!

Weg met de vaste woordprijs!

De woordprijs voor freelance journalisten is achterhaald en genereert bovendien luie journalistiek. Als de NVJ hart voor het vak heeft, stopt ze met de campagne ‘Gelijk werk verdient een gelijke beloning’. Aliëtte Jonkers pleit voor een vrije onderhandelingspositie voor freelancers. Liefst zonder minimumtarieven, ondergrenzen of standaard woordtarieven. Laatste wijziging: 31 mei 2016, 10:56

Dit artikel wordt met je gedeeld door NVJ-lid Marjolein Slats. Ook lid worden?

‘Ik wil best een opinieartikel voor jullie schrijven over tarieven in de journalistiek, maar laat me het dan voor 45 cent per woord doen. Dat is ook goed voor jullie achterban. Zo kun je laten zien dat journalisten wel degelijk kunnen onderhandelen met redacties van bladen.’

Ik hang aan de telefoon met de eindredacteur van Villamedia Magazine. Ik zucht inwendig als ik haar argumenten aanhoor. ‘Zoveel budget hebben we niet. En we bieden altijd een standaard woordprijs van 38 cent. Als we jou meer gaan geven, wil iedereen straks 45 cent. Bovendien: we zitten hier met anderhalve man en een paardenkop. We hebben echt geen tijd om met elke journalist apart te gaan onderhandelen.’

‘Dat zijn nou precies argumenten die wij journalisten altijd horen van redacties’, zeg ik. ‘Wat je nu zegt, dat moet je eigenlijk helemaal niet willen, zeker niet als het officiële ledenorgaan van de NVJ. Ik laat een pauze vallen. ‘Misschien moet ik het dan maar niet doen’, zeg ik dan.

Al jarenlang verschijnen er onheilstijdingen in de media over het beroerde inkomen van freelance journalisten. Een groot deel wordt uitgebuit door uitgevers, komt nauwelijks rond en ‘moet noodgedwongen bijklussen voor bedrijven en overheid’. Dat bijklussen zou weer de onafhankelijkheid in de journalistiek bedreigen. Om freelancers te helpen in de strijd tegen hun almachtige opdrachtgevers, heeft de NVJ de campagne ‘Gelijk werk verdient een gelijke beloning’ gelanceerd. Dat is een historische vergissing.

Het is simpel. Als ondernemer wil je helemaal niet hetzelfde verdienen als je collega, je wilt méér verdienen. Iedere zelfstandige weet dat als het aanbod groter is dan de vraag, je moet zorgen dat je jezelf weet te onderscheiden. Dat is ook het leuke van het ondernemerschap: de jacht op de klus. En niet zomaar een klus, maar een klus die je écht wil binnenhalen. Het is een feest om een goede pitch voor een mooi journalistiek verhaal te schrijven en een kwartier later een ‘ja’ binnen te vissen. Als freelance journalist wil je helemaal niet gelijk zijn aan je collega, maar je onderscheiden in specialisme, onderwerpkeuze, verrassende invalshoeken, een nauwgezette voorbereiding en diepgravend onderzoek. Bijkomend voordeel: je hoeft dan helemaal niet meer te acquireren, want dan bellen die opdrachtgevers jóu in plaats van andersom. Ook daarbij is het trouwens opletten geblazen: een ondernemer die zijn eigen koers wil varen, moet niet overal ja op zeggen. Kies en focus.

Het is daarom heel raar dat er een soort standaard woordprijs wordt gehanteerd in de journalistiek. Bij krant X krijg je 43 cent per woord voor een interview, een onderzoeksartikel waarvoor je twaalf experts hebt gesproken en exact hetzelfde tarief voor een nieuwsbericht van 350 woorden dat je er even met twee vingers in de neus uit ramt. Bij publiekstijdschrift Y wordt bij een poging tot onderhandelen gezegd: ‘Nee, voor drie pagina’s betalen wij altijd standaard 650 euro’. Je gaat bijna denken dat het redacties niet uitmaakt hoeveel tijd je in voorwerk en onderzoek steekt. Een standaard woordprijs brengt een gevaar met zich mee: het genereert luie journalistiek. Als de hoeveelheid tijd die een journalist aan research besteedt niet van invloed is op het tarief, kan het niet anders of je gaat dat terugzien in de kwaliteit van het journalistieke product.

Gelukkig zegt de NVJ tegen minimumtarieven in de freelance journalistiek te zijn. Logisch, want ‘onderlinge prijsafspraken, minimumtarieven en eigenlijk alles wat het vrije ondernemerschap in de weg zou kunnen zitten is in de Mededingingswet verboden. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) (voorheen NMa) ziet daar streng op toe’, legde NVJ advocaat Yvonne Berkeljon uit in haar column in Villamedia. Daarin vermeldt ze een ideetje van vakbond FNV Kiem, die minimumtarieven voor invalmuzikanten in de CAO opnam. Maar, zo schrijft ze: ‘de ACM stak een stok voor dergelijke marxistische malligheid.’

En dan hebben we die slogan: ‘Gelijk werk verdient een gelijke beloning’. Riekt dat niet naar dezelfde marxistische malligheid? Kwaliteit heeft een prijs. Dat is overal zo. Mijn belastingadviseur, een fiscalist, lacht zich dood om het amateuristische verdienmodel in de journalistiek. Hij stuurde me een grap: ‘Twee Michelin-sterren? Kan wezen, maar ik betaal altijd een vast bedrag per calorie.’ En daarna: ‘Ik ga voortaan KLM Businessclass boeken en ook per gevlogen kilometer betalen, voor hetzelfde tarief als Economy.’ Een gelijke beloning moet je helemaal niet willen. Dat maakt van journalisten luie letterboeren. Of letterhoeren, zo u wilt.

Toch heeft de NVJ een ledenpeiling gedaan over ZZP-tarieven. Wat bleek? 90 procent van de ondervraagde journalisten – werknemers en zelfstandigen – wilde een ‘ondergrens’ in de CAO laten opnemen. Die mensen hebben van het vrije ondernemerschap niets begrepen. Bovendien ontslaat het journalistieke ondernemers van de verantwoordelijkheid om ondernemersvaardigheden te ontwikkelen. Pitchen, onderhandelen, netwerken, kansen zien, inventief zijn, spreken in het openbaar en jezelf netjes kunnen presenteren horen er nu eenmaal bij. Kun je dat niet, dan valt dat allemaal heus te leren (die trainingen zijn bovendien fiscaal weer aftrekbaar).

Journalist, columnist en programmamaker Teun van de Keuken verwoordde het laatst krachtig in zijn column ‘Gelijk’ in de Volkskrant: ‘”Gelijk werk, gelijke beloning” klinkt goed en rechtvaardig, maar onder zelfstandige journalisten bestaat geen gelijk werk. Zelfstandigen zijn ondernemers die hun zaak draaiende moeten houden. Wie dat niet kan zonder prijsafspraken door de bonden, zou moeten overwegen zijn zaak op te doeken.’

Wil de NVJ de positie van haar achterban verstevigen, dan moet ze ophouden met pleiten voor een gelijke beloning. Dat houdt deze ondernemers juist klein en afhankelijk. Waar freelancers veel meer bij gebaat zijn, is een vrije onderhandelingspositie. Liefst zonder minimum­tarieven, ondergrenzen of standaard woordtarieven.

Na het telefoongesprek met de redactie van Villamedia krijg ik een e-mail. ‘We begrijpen je standpunt, maar we gaan voor jou geen uitzondering maken waar het gaat om je honorarium. Het tarief blijft 38 cent. Als er echt extra inspanningen worden geleverd zijn we altijd bereid om te praten over een extraatje bovenop het normale tarief. Alleen, dat is in jouw geval niet zo. Je hoeft geen archieven in te duiken of een x-aantal mensen te interviewen om tot je opinie te komen. Sterker, die zit waarschijnlijk al in je hoofd!’

Ze heeft gelijk, denk ik. Ik kan er niet omheen: zo’n stuk tikken gaat echt niet al te veel tijd kosten. Normaal gesproken is 38 cent een iets te laag tarief, zeker voor een artikel in een vakblad. Maar in dit geval is het anders: omgerekend naar een uurtarief kom ik er goed uit. Maar ik maak wel zelf de keuze. Ik mail terug: ‘Kijk, dát vind ik wel goede argumenten. Vooruit, je hebt me overtuigd: ik doe het.’

Aliëtte Jonkers (45) is na een opleiding via Mavo, Havo, propedeuse lerarenopleiding Nederlands en losse trainingen, op 21-jarige leeftijd begonnen als leerling-journalist bij het Algemeen Groninger Persbureau Tammeling.
Kwam daarna via wat omzwervingen bij een medische uitgeverij terecht en werkte als eindredacteur De Huisarts en als redacteur bij Nursing.
Sinds 2010 heeft ze een eigen onderneming als medisch journalist. Opdrachtgevers: de Volkskrant, Volkskrant Magazine, Nursing, Opzij, Libelle, Bijzijn XL, De Psycholoog, Discura, Skepter en vele anderen.
Won onlangs de VWN Publicatieprijs 2015 voor het beste wetenschapsjournalistieke artikel van 2015 met het stuk ‘Met de hand op het hart. Hoe groot is de kans dat je door reanimatie een kasplantje wordt?’

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

4 reacties

Jan Everhard, 26 mei 2016, 17:22

Dag Aliëtte,
Natuurlijk zijn we ondernemers en natuurlijk willen we zelf over een prijs onderhandelen en natuurlijk zijn we mans/vrouws genoeg om te overwegen of we een klus willen of niet. Helaas lukt het niet altijd om met een goede pitch een opdracht binnen te halen. Helaas ben je vaak niet de enige die hengelt naar een opdracht en helaas wordt je dan regelmatig uitgespeeld tegen je concurrenten die net zo goed zijn.
Helaas kijkt een potentiële opdrachtgever ook niet naar jouw kostprijs en is jouw potentiële opdrachtgever in het geheel niet geïnteresseerd in het inkomen dat je per maand graag zou willen verdienen. Wat er gebeurd is dat je een tarief aangeboden krijgt. Soms is dat tarief passend binnen jouw bedrijfseconomisch model en kan je iets verdienen. Heel vaak is dat niet zo. Soms zeg je dan ‘nee’ tegen zo’n opdracht maar vaker zeg je ‘ja’ omdat je toch iets wil omzetten.
Heerlijk .... zo’n NVJ .... die, op basis van het uitgangspunt van een gezonde bedrijfsvoering, pleit voor een minimumtarief, onder het motto ‘gelijke beloning voor gelijk werk’. Daarmee wordt bedoeld dat het werk van een journalist is loondienst hetzelfde is als het werk van een freelancer.
Natuurlijk doe jij je eigen tariefonderhandelingen. Toch zal je niet kunnen ontkennen dat - als er een minimumtarief zou zijn - het onderhandelen alleen maar iets beters zou kunnen opleveren. Meer dan het minimum! En als de opdrachtgever alleen maar het minimum wil betalen je daar gemiddeld geen verlies op zult leiden.
Jan Everhard.

J.C. Roodenburg, 26 mei 2016, 21:02

Aliëtte gaat voorbij aan het grote aanbod van tegenwoordig zelfs kwalitatieve journalisten ten opzichte van de vraag ernaar. Ik hoef het dankzij mijn pensionering al lang niet meer te hebben van betaald werk. Ik doe ook alleen maar de klussen die ik leuk vind. Ik kreeg eerst bij vakbladen - in de tijd dat kwalitatieve journalistiek nog redelijk werd betaald - 45 cent per woord. Inmiddels is door het te grote aanbod die prijs inderdaad al gezakt naar 35 eurocent per woord. Ik vrees met grote vrezen dat zelfs kwalitatieve zzp’ers niet ontkomen aan een terugval. Een minimumtarief van de NVJ is altijd goed, maar gevreesd wordt dat de ‘markt’ daarop zich gaat richten. Zeker met een enorm aanbod.

Aliëtte Jonkers, 26 mei 2016, 22:49

@Jan, je schrijft: ‘Soms zeg je dan ‘nee’ tegen zo’n opdracht maar vaker zeg je ‘ja’ omdat je toch iets wil omzetten.’ Ik doe dat dus niet. Ik schrijf alleen tegen een goed tarief. Overigens denk ik wel dat de basis op orde moet zijn. Dat betekent dus - en dit bedoel ik echt niet vervelend - geen d/t-fouten!

@J.C. Roodenburg: Ik herken me niet in jouw verhaal. Ik schrijf nooit voor 35 ct per woord. Voor dit artikel kreeg ik 38 cent per woord. Dat is normaal gesproken te laag, maar ik hoefde er niemand voor te interviewen. Mijn jaaromzet stijgt elk jaar en is in 6 jaar tijd meer dan verdubbeld.

Thomas Bruning, 31 mei 2016, 15:42

We moeten het misschien nog eens beter uitleggen, denk ik, als ik de kritiek van Aliette op de NVJ-campagne lees, waarin wij bepleiten dat gelijk werk een gelijke beloning verdient.
Natuurlijk moeten freelancers zelf hun tarief uitonderhandelen en natuurlijk wil de NVJ niet alle tarieven gaan platslaan tot een minimum of een vaste woordprijs.

Wat wij willen is dat de tarieven, die door mediabedrijven aan freelancers betaald worden in redelijke verhouding staan tot de salarissen, die aan journalisten in dienst worden betaald. We constateren dat het contrast nu vaak erg groot is. Uit 13 cent per woord is in redelijkheid geen fatsoenlijk inkomen te halen, al beweert Bart Verkade van de Persgroep anders. Daarom vragen wij om meer bewustzijn bij hoofdredacteuren, redactieleden en freelancers zelf over wat een redelijk en eerlijk tarief is. Behoorlijke kwaliteit verdient een behoorlijke prijs, een prijs of tarief dat in onze optiek ook redelijk vergelijkbaar is met het loon dat een mediabedrijf betaalt aan een medewerker met een vergelijkbare ervaring in vaste dienst.
Mijn meer uitgebreide reactie staat hier
Thomas Bruning, NVJ

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.