‘Wanneer YouTube video’s verwijdert kan het justitie frustreren’

Want sommige video’s worden ook als bewijsmateriaal gebruikt in zaken die voorkomen bij het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag. De mensenrechtenorganisatie beschrijft een voorbeeld van een persoon die in maart op YouTube in een 18 seconden durende video verscheen waarin hij drie mensen doodschoot, in vermoedelijk Libië. Vervolgens verscheen er in juni een nieuwe video met dezelfde schutter die toezag op de executie van vier gevangenen. En weer een maand later zou de man weer te zien zijn in een video waarin twintig mensen omgebracht werden. 

Het Internationaal Strafhof vaardigt in augustus een arrestatiebevel uit tegen Mahmoud al-Werfelli, de man die volgens de mensenrechtenorganisatie op de video’s te zien is. Een belangrijk moment, want toen werd duidelijk dat videobeelden die afkomstig zijn van Facebook en YouTube worden gebruikt als bewijsmateriaal.

De explosie van content die de afgelopen jaren op verschillende digitale platforms is gedeeld gaf mensenrechtenonderzoekers de afgelopen jaren een ongekende mogelijkheid om ernstige mensenrechtenschendingen te onderzoeken, zoals de waarschijnlijke oorlogsmisdaden die in deze video’s worden gedocumenteerd. Maar er zijn belangrijke uitdagingen, voordat het beeld kan worden vertrouwd.  Beeldmateriaal wordt vaak toegeschreven aan de verkeerde tijd, plaats of mensen. Daarnaast worden de gebruikte platforms niet alleen als opslagplaats gebruikt, maar dienen ze ook voor het verspreiden van verkeerde informatie, sporen ze aan tot geweld of roepen ze op tot haat.

De stappen die platforms als Google de afgelopen tijd hebben genomen om te voorkomen dat dergelijke content zijn weg naar het grote publiek vindt, betekent dat video’s met een dergelijke inhoud sneller worden gedetecteerd en ook veel sneller offline worden gehaald. En het beleid van Google lijkt succesvol, meldt Amnesty. Want ze hebben veel meldingen gekregen van verwijderde content die juist is gebruikt of geüpload door journalisten, onderzoekers en organisaties. Zij gebruiken die content uit conflictgebieden in rapportages, mogelijke toekomstige gerechtelijke procedures en voor het historisch overzicht.

Ook de hierboven beschreven video werd al snel door YouTube verwijderd. Net als duizenden andere video’s die het conflict in Syrië belichten. Met enige moeite kregen onderzoekers het voor elkaar om YouTube bepaalde video’s weer online te zetten, maar het is volgens de mensenrechtenorganisatie onmogelijk om er achter te komen hoeveel materiaal dat gebruikt had kunnen worden als bewijsmateriaal al verloren is gegaan of nog zal verdwijnen.

De enige mensen die met succes de verwijderingen kunnen aanvechten zijn de oorspronkelijke eigenaren. En dat levert grote nadelen op als wel mogelijke persoonlijke risico’s. De mensen die de meeste waardevolle content plaatsen zijn namelijk de burgers die in een conflictsituatie zitten of de burgerjournalist die met doosbedreigingen geconfronteerd wordt. Zij moeten dan extra aanvullende informatie verstrekken aan het platform, waardoor hun leven mogelijk in gevaar komt.

Platforms als YouTube zijn volgens Amnesty niet bezig met het bewaren van bewijsmateriaal voor gebruik bij oorlogsmisdaden. Ze zijn hun bedrijf ook niet begonnen om terrorisme en haatzaaien tegen te gaan. Maar dit zouden echter wel verplichtingen moeten zijn die dergelijke bedrijven hebben, omdat ze een groter algemeen belang dienen, stelt Amnesty.

YouTube heeft ook in de zaak van de executievideo’s ook erkend dat het de verkeerde afweging heeft gemaakt. De videosite heeft ook aangegeven dat er een betere samenwerking komt met non-gouvernementele organisaties om het systeem beter te maken en duidelijker te krijgen wat gewelddadige propaganda is en wat nieuwswaardig is. Ook andere sociale media platforms zouden dat volgens Amnesty moeten doen om te voorkomen dat potentieel bewijsmateriaal verdwijnt. Meer bij Amnesty