Vrouwenquotum op tv: 4,2

Het is geen vrolijk lijstje. Slechts 7 procent van alle filmregisseurs ter wereld is vrouw. Van de sprekende personages is 31 procent vrouw, van de hoofdrolspelers 23 procent en van de figuranten 17 procent.

Ik hoorde deze VN-cijfers op een symposium over ‘vrouwen in beeld’ van lobbyclub Women Inc. en het IDFA. Op de casting van, pak ‘m beet, Egyptische thrillers hebben wij weinig invloed, maar op de Nederlandse cijfers des te meer, klonk het in De Kleine Komedie. Dampend van de goede intenties toog ieder huiswaarts.

Waarschijnlijk zaten er die 21e november 2014 geen redacteuren van Jinek in de zaal. Of misschien zaten ze er wel, maar stuitten ze in hun eerste uitzendmaand januari op die erg vrouwelijke reflex om als een tv-programma belt verschrikt te roepen: ‘Nee hoor, dat is niets voor mij! Véél te eng!’
In januari namen 131 mensen plaats op Jineks bank. Daarvan waren er 39 vrouw. En dat met een vrouwelijke host.

De vraag is: moet iemand hier iets aan doen? Zo ja: wie, en wat?

Ik vind vrouwen – ontelbare uitzonderingen daargelaten – leuke wezens. Wat ik onder andere leuk aan hen vind, is dat ze vaak zo anders zijn dan wij mannen. Sensitiever. Minder agressief haantje de voorste. Maar ik zie ook de nadelen.

De vrouwen die ik al vroeg hoorde zeggen dat ze op tv wilden, wisten hun doel vrij snel te bereiken. De huidige NRC-adjunct Marike Stellinga droomde er als redactrice van Elsevier van om minister van Financiën Wouter Bos te fileren bij Pauw & Witteman. Missie volbracht.

Jojanneke van den Berge stuiterde hoog gelaarsd en kortgerokt als stagiaire de redactie van HP/De Tijd op. Zo’n outfit kun je je alleen permitteren als je ook dingen kunt. Jojanneke kon dingen. Op 21 november leidde de EO-documentairemaakster op soepele wijze het vrouwen in beeld-symposium.
Als alle vrouwen zouden zijn als Stellinga of Van den Berge, was zo’n exercitie vast niet nodig. Maar dat zijn ze niet.

In De Kleine Komedie viel vaak het woord ‘vrouwenquotum’. Hoogleraar Jeroen Smit stak zijn vertrouwde riedel af over de noodzaak van meer vrouwen in de top van het bedrijfsleven. Dan was, weet hij zeker, de kredietcrisis veel minder heftig geweest. ‘Wat mij betreft beperk je dat quotum tot de raden van toezicht. Daarin moet 30 à 40 procent vrouw zijn, want als er maar één in zo’n raad zit, kan ze alleen overleven als ze zich als een man gedraagt.’ Volgens Smit zorgen die vrouwelijke toezichthouders dan vanzelf wel voor voldoende seksegenoten in de raad van bestuur.

Ook bij de omroepen moeten er meer vrouwen in directies en hoofdredacties, riep iemand van de KRO. ‘Zij kunnen dan tegen hun redacteuren zeggen: “Ik wil meer vrouwen in beeld, zorg er maar voor”.’

Wat níet werkt, leken de meesten te vinden, is van overheidswege bevelen: ‘Voortaan moet 50 procent van je studiogasten vrouw zijn’.

Zelf ben ik niet a priori tegen dit soort experimenten. Wie weet vloeien er mooie dingen voort uit zo’n verbod op Hilversumse gemakzucht. In het ergste geval ontstaat er vermakelijk slechte televisie. Zie de verplicht ‘geprofileerde’ actualiteitenrubrieken Uitgesproken VARA (gepresenteerd door Jan Tromp) en Uitgesproken WNL (Joost Eerdmans) in 2010/2011. Het was in elk geval geprobeerd.

Ik hield een enquête bij Het Financieele Dagblad, waar ik tegenwoordig werk (en waar de man-vrouwverhouding ook verre van 50-50 is). Mijn vrouwelijke collega’s vroeg ik: zijn jullie voor of tegen zo’n vrouwenquotum op tv? Tegen, was het antwoord. ‘Anders krijg je een obligaat leuk uitziend moppie: maximaal 28 jaar of Halina Reijn,’ zei eindredactrice Sanne Kloosterboer. ‘Verandering moet van onderaf komen.’

Verslaggeefster Sandra Olsthoorn: ‘Zo’n Peter R. de Vries heeft last van ontzettend duidelijke meningen. Over álles. Nou, ik niet. En ik ga me niet met een stok de studio in laten slaan omdat Jinek aan een quotum moet voldoen.’

Haar collega Franka Rolvink verstrekte een jaar geleden een lijst met namen, foto’s en specialismen van FD-redactrices aan Women Inc., voor media die vrouwelijke deskundigen zoeken. ‘Nooit meer iets van gehoord.’ Maar een quotum, nee. ‘Vrouwen moeten het zélf doen. Ik merk zelf ook dat mannen uitgesprokener zijn in interviews.’

Wat ook niet helpt: van schrik meteen ‘nee’ zeggen als een talkshow aan de lijn hangt. Vrouwen zijn nu eenmaal onzekerder, constateerde Linda-cheffin Jildou van der Bijl in De Kleine Komedie. Liefjes: ‘Dat is toch helemaal niet erg?’ ‘Het komt door hun beter ontwikkelde insula’, wist iemand die verstand had van hersenkwabben.

Naast me ergerde een militante columniste van De Correspondent zich kapot aan het geneuzel. Zij was vóór een quotum.

Ik steun het idee van Jeroen Smit, maar ben tegen een ‘talkshow-quotum’. Inderdaad, vrouwen moeten dit zelf doen.

Dus dames, excelleer in wat je doet. Lobby voor jezelf. Schrijf lekker felle columns en tweets. En het standaard-antwoord als Jinek of Pauw belt – onder welke omstandigheden ook – is ‘Ja!’