Vrije media
Gastcolumnist Thijs Berman is ex-journalist en zit voor de PvdA in het Europarlement.
Sommige boeken vragen erom geschreven te worden. Het ‘Handboek voor de Dictator’ is zo’n boek. Een must voor elke democraat: het zou precies tonen waar je je schrap moet zetten. In het eerste hoofdstuk zal – zoals Macchiavelli al aan zijn Prins adviseerde – staan dat alle vijanden onschadelijk moeten worden gemaakt. Niet met moord en doodslag, geld en erebaantjes hebben meer effect.
Iemand als Poetin heeft zo’n boek niet nodig. Toen hij besloot dat Rusland met harde hand geregeerd moest worden, stond de onafhankelijke pers bovenaan de lijst van vijanden. Vrije media brengen onrust onder de bevolking, met verhalen over corruptie, machtsmisbruik, geweld en straffeloosheid. Inmiddels is de Russische pers teruggebracht tot een rijtje cheerleaders. Er wordt nauwelijks meer geschreven over Tsjetsjenië. Over het conflict met Georgië overheerst de patriottische, agressieve visie. Er is geen oppositie meer en geen waakhond.
Een oude Westerse democratie is zich na decennia van gewenning misschien wat minder scherp bewust van het belang van vrije media. In het Europese buitenlands beleid heeft de bevordering van persvrijheid geen hoge prioriteit. In vele landen wachten bedreigde journalisten vergeefs op steun uit de EU. Het was tekenend hoe opgelucht de Algerijnse cartoonist Ali Dilem was toen ik in het Europees parlement een actie voor hem organiseerde, toen hij met zes jaar gevangenschap werd bedreigd. ‘Het betekent dat ik niet alleen ben’, zei hij. ‘En jullie houden me uit de gevangenis.’ Of dat klopt weet je natuurlijk nooit, maar Dilem werkt nog steeds door. Andere journalisten, zoals in Eritrea, hebben minder geluk.
Europa zou meer moeten opkomen voor journalisten in de hele wereld. Waar ze monddood zijn breekt de hel los. Het is een kwestie van conflictpreventie. In plaats van schijnheilig te klagen over het gebrek aan democratie in ‘moslim’-landen – zonder ooit een enkele democraat te hebben bijgestaan aldaar – moeten we veel meer steun geven aan kritische journalisten en vrije media in die landen. Omdat zij naar veiligheid en vrijheid snakken en essentieel zijn in de strijd tegen machtsmisbruik, geweld, corruptie en straffeloosheid. Als Poetin dat kan begrijpen, kunnen wij het ook. Bij gebrek aan een handboek verwijs ik graag naar www.freevoice.nl.
Op 8 en 9 september organiseerde Free Voice een conferentie over persvrijheid (‘Better journalism, more freedom’), met journalisten uit Nederland, de Arabische wereld en Azië.
Praat mee