Lessen uit China

Flauwekul! Een enkele censor in China is mogelijk best te vermurwen, een kwestie van guanxi, van goede contacten, maar het alomvattende systeem van staatscensuur blijft intact. Persbreidel is anoniem. Censuur heeft geen gezicht, maar zit tussen de oren.
Praktijkvoorbeeld. Een collega bij de Shenzhen Daily, afkomstig uit India, wél een land met persvrijheid, wilde een column schrijven over zijn moeizame begintijd in China. Alleen al de speurtocht naar een kamer zou volgens hem hilarische kopij opleveren. De huren zijn absurd hoog, vooral zodra de huisbaas merkt dat het om een buitenlandse huurder gaat, met donkere huidskleur! Je betaalt dan makkelijk het dubbele.

Na enkele afwijzingen besloot mijn Indiase collega een kamergenoot te zoeken op internet, om de hoge huur mee te delen. Dit had meer succes. Hij kreeg honderden e-mails, vooral van bereidwillige dames die behalve de flat ook het bed met hem wilden delen. Ook kreeg hij reacties van mafiose types die sleutelgeld wilden. Desondanks bleef hij er vrolijk onder en schreef een dolkomische column. Die dus niet werd geplaatst.

De hoofdredacteur voerde eerst drogredenen aan. Uiteindelijk kwam de aap uit de mouw. De dag dat de column zou verschijnen was lord Kylian op bezoek, voorzitter van de Universiade, een soort studentenversie van de Olympische Spelen. Hij had miljoenenstad Shenzhèn op het oog voor 2011. ‘Stel je voor dat Kylian op zijn hotelkamer dit stuk onder ogen zou krijgen? Wat voor rare indruk zou het maken? De stad zou de kandidatuur direct kunnen vergeten!’, zo had de chef uitgeroepen.

Les geleerd. Niet de censor speelt de Chinese pers parten. Nee, het is zorgvuldig gecultiveerde vrees voor wat mógelijk onwelgevallig zou kunnen zijn. Een ongrijpbare kwaal, zeer hardnekkig en niet zomaar weg te praten. www.rnw.nl/chinese is in China beslist een kort leven beschoren.

Willem Offenberg