Verzamel­woede

Van nature houden deze instanties van schaduw – de term geheime dienst is helaas in onbruik geraakt – maar sinds 11 september 2001 werden hun taken fors uitgebreid. Het uitdijende takenpakket werd juridisch nauwelijks beperkt. Voortschrijdende techniek brengt bovendien binnen handbereik wat tien jaar geleden technisch onhaalbaar was. ‘Collect it all’, was dan ook de lijfspreuk van oud NSA-topman Keith Alexander.

Snowden, indertijd gedetacheerd bij de NSA, zag de enorme datahonger en inbreuk op privacy van gewone Amerikanen, bevriende landen en burgers wereldwijd. Na volgens eigen zeggen intern vruchteloos te hebben geprotesteerd, besloot hij vriendin, baan en bestaan op het paradijselijke Hawaii op te geven. Journalist Glenn Greenwald, die samen met Laura Poitras de belangrijkste partners zijn waarmee Snowden samenwerkt, beschrijft in ‘No Place To Hide’ de eerste aftastende ontmoeting en de inmiddels wereldwijde impact van Snowdens onthullingen.

Wie deze zaak al sinds het begin volgt, vindt in ‘No Place To Hide’ niet heel veel nieuws, maar wel een compact en sterk betoog over de juistheid van de onthullingen. Het verweer dat Amerikaanse politici en president Obama tegen het blootleggen van NSA’s werkwijze in stelling brengen klinkt hol en – het moet gezegd – veelal leugenachtig of op zijn minst onoprecht.

‘Het gaat maar om metadata’, is een van die argumenten. Metadata is informatie over gebeurtenissen. Lengte van telefoongesprekken, welke nummers daar bij betrokken waren, welke websites een doelwit bezocht. Los van het feit dat enkel met zulke informatie al een gedetailleerd profiel van iemands leven is te maken, liet oud-directeur van NSA/CIA Michael Hayden zich recent ontvallen: ‘We kill people based on metadata.’

Greenwald toont aan de NSA niet enkel speurt naar misdadigers en terroristen, zoals de organisatie volhoudt. De NSA en Engelstalige partners zetten hun omvangrijke technologie ook in voor economische en politieke redenen. Om te zien waar bedrijven in andere landen mee bezig zijn, bijvoorbeeld. Of om een voorsprong te behalen in gevoelige politieke onderhandelingen. Daarvoor hoef je Greenwald dan niet eens op zijn woord te geloven: het zijn NSA’s eigen opschepperige documenten die dat bewijs leveren.