Van de lokale krant in Lelystad naar Zuid-Europa: na ruim 25 jaar stopt Rop Zoutberg als correspondent

‘Begint het nou nog niet te kriebelen?’, vraagt Zoutberg nadat hij vol passie verteld heeft waarom het correspondentschap in Spanje misschien wel het mooiste beroep van de wereld is.

Kleine verhalen bij grote gebeurtenissen
De ‘leegte’ van het grote land, de vorm van leven (‘geluk ervaren op het moment dat het gebeurt’) en de ongeorganiseerdheid. Het zijn de redenen waarom Zoutberg verliefd werd op Spanje en het land nooit meer zou loslaten. In de jaren negentig maakte hij een sprong in het diepe. Zoutberg vertrok met 10.000 gulden op zak naar Madrid. Daar probeerde hij rond te komen met het maken van verhalen voor verschillende opdrachtgevers. ‘Ik ging op avontuur met de gedachte: als mijn buffer leeg is, ga ik terug.’ De bodem van zijn buffer heeft hij - ‘gelukkig’ - nooit bereikt.

Zijn intermezzo in Italië (2012-2017) voelde voor de correspondent als vreemdgaan. Na vijf jaar keerde Zoutberg terug op zijn post in Madrid. Daar trof hij in het holst van de pandemie een verkoper van hammen. De zaak ging van vader op zoon, overleefde twee dictaturen en een burgeroorlog. Altijd bleef de winkel open, maar nu rekende corona alsnog met de zaak af. ‘Deze verhalen laten zien waar ons werk als correspondent ligt. Ik probeer vaak kleine, menselijke verhalen te vertellen bij grote gebeurtenissen en ontwikkelingen.’

Streepjes trekken
Als Zoutberg er zo over vertelt, klinkt het alsof de koek nog lang niet op is. En toch stopt hij na een kwart eeuw als correspondent. Vorig jaar viel hem zwaar. ‘De oorlog in Oekraïne en Irak en alle gebeurtenissen in het Verenigd Koninkrijk (het overlijden van de Britse koningin, de vele politieke schandalen, bijvoorbeeld) hebben meteen gevolgen in een land dat zich meer in de periferie van het nieuws bevindt. De drempel ligt hoger om met Spanje of Portugal in het nieuws te komen en het Journaal, dat maar twintig minuten duurt, te halen.’

Er is een behoorlijk contrast tussen freelancers en de mensen in vaste dienst, dat stelt mij echt teleur

Soms waren er periodes van twee of drie weken waarin hij niet gebeld werd voor klussen. ‘Terwijl er wel streepjes gezet moeten worden.’ Streepjes? ‘Eén streepje voor het verschijnen op de radio, tweeënhalf voor een radioreportage en vier voor een televisiereportage.’ Als freelance correspondent teken je bij de NOS een ‘garantiecontract’, legt Zoutberg uit. Zo tekent hij voor 300 streepjes per jaar die worden verdeeld over 12 maanden. Ieder streepje is een vast bedrag. En er wordt natuurlijk wel verwacht dat je aan je contract voldoet en dus ruim twintig streepjes per maand in orde krijgt.

‘Ik zat voor mijn gevoel soms alleen maar in mijn kerker streepjes te trekken’, verzucht Zoutberg. ‘Dat is mij in de laatste jaren steeds meer tegen gaan staan. Iedereen vindt je aardig, maar als het er zakelijk op aan komt, ben je ineens een buitenstaander, een leverancier van de NOS. Gesprekken over een serieuze inflatiecorrectie leveren tot nu toe maar weinig op. Er is een behoorlijk contrast tussen freelancers en de mensen in vaste dienst. Dat stelt mij echt teleur.’

Transfer richting de ‘dark side’
Het dwong de Spanje- en Portugalcorrespondent om verder na te denken voor iets anders. In oktober 2022 werd hij gewezen op een vacature bij de Nederlandse ambassade in Madrid. ‘Ze willen meer naar buiten treden bij de ambassade en dan met name op sociale media. Veel meer communiceren wat wij als Nederlanders in Spanje doen. En de ambassade wil in Spanje meer vertellen over de ontwikkelingen in Nederland.’ En ook al gaat het om een overheidsinstelling - een transfer richting de ‘dark side’ dus - Zoutberg gaat ervan uit dat hij een ‘zekere journalistieke vrijheid’ behoudt om die verhalen te kunnen vertellen.

Ik heb nu zo’n ideaalbeeld in mijn hoofd, dat ik aan het eind van de middag thuiskom van de ambassade en nog even op pad kan voor mijn boek

Hij verheugt zich op z’n nieuwe baan, maar vindt het ook ‘doodeng’. Net zoals hij het doodeng vond toen hij op zijn vijfentwintigste voor het eerst naar Spanje vertrok. ‘Maar in de praktijk komen die dingen altijd goed. Het zal in ieder geval rustiger voor mij worden.’ Hij hoopt in ieder geval keer tijd te hebben voor zijn nieuwe boek bijvoorbeeld, dat zal gaan over de familiegeschiedenis van zijn Spaanse vrouw. ‘Ik heb nu zo’n ideaalbeeld in mijn hoofd, dat ik aan het eind van de middag thuiskom van de ambassade en nog even op pad kan voor mijn boek. Dat ik in ieder geval weet dat ik niet meer in de avond word gebeld door een eindredacteur voor nieuws of een extra uitzending is een flinke geruststelling.’

De flexibiliteit en het dag en nacht inzetbaar zijn hoort er allemaal bij als correspondent en hij vond het ook helemaal niet erg om dat jaren te doen, zegt Zoutberg. ‘Dios mío, wat heb ik veel gedaan en gezien. Dit leven had ik me nooit kunnen voorstellen toen ik begon bij de lokale krant in Lelystad.’ Maar het is nu wel echt mooi geweest. ‘Toen Margriet Brandsma dik tien jaar geleden stopte als correspondent in Duitsland zei ze: ‘’Wat ik als eerste ga doen? Mijn telefoon uitzetten.’’ En ik snap zo goed wat ze daarmee bedoelt. Mijn telefoon gaat ook uit op 31 januari’, lacht Zoutberg.