Opinie We weten hoe lastig of onmogelijk het is om de waarheid vast te stellen. Maar zelfs als de feiten kloppen, kunnen mensen klagen dat het onwaar, misleidend of tenminste suggestief is. Terecht?

Er zijn gewone chips en er zijn ‘ambachtelijke met de hand gebakken’ chips. Het verschil mag duidelijk zijn: je hebt fabrieksvoer en je hebt goudkleurige, krokante, op de juiste dikte gesneden, in zuivere olie in de schil gebakken en met Keltisch zeezout bestrooide, bio-aardappels. Logisch dat er dan ook prijsverschil is.

Maar klopt het? De redactie van het televisieprogramma Keuringsdienst van Waarde (KRO-NRCV) onderzoekt het in 2014. De grootste chipsfabrikant bereidt de cameraploeg een warm welkom, maar de ‘ambachtelijke’ concurrenten houden hun deuren dicht. Alleen de man van de ‘op de boerderij gebakken’ chips wil meewerken. Hij is trots op zijn werk. Op de achterkant van de zakjes staat zelfs de voornaam van degene die ze gebakken heeft.

De verslaggever laat zich rondleiden door een loods op het erf van een boerderij. Binnen draaien machines, er lijkt amper een mens aan te pas te komen. Maar, zo zegt de directeur, het blijft toch mensenwerk, want de machines worden met de hand ingesteld - als je kookt, zeg je toch ook niet dat de pan het werk heeft gedaan. Voor vertrek ontmoetten ze een medewerkster, wier voornaam deze dag op de verpakking prijkt.

De uitzending stelt zwaar teleur. De fabrikant van de boerderij had verwacht dat het programma hem juist in het zonnetje zou zetten, maar hij vindt dat hij is afgeschilderd als een oplichter. Terwijl hij nooit heeft beweerd dat zijn chips ‘ambachtelijk’ zijn of ‘met de hand gebakken’. Tot overmaat van ramp hebben ze ook nog een test gedaan met twee bekende koks: ze vonden de chips uit de grote fabriek het lekkerst.

De chips-bakker wendt zich tot de Raad voor de Journalistiek. De leden begrijpen de klager, maar feitelijk valt er op het programma niets aan te merken. Hij wordt nergens van beschuldigd en krijgt ruimte voor zijn verhaal. Er is bij de verslaggever hoogstens sprake van gespeelde onschuld, die past bij de ironische toon van de Keuringsdienst van Waarde.

Dat het programma suggereert dat het ‘ambachtelijke’ karakter van deze chips tegenvalt, komt in de eerste plaats toch doordat de chips-boer in zijn verkoopverhaal het tegenovergestelde suggereert.

Frits van Exter is voorzitter van de Raad voor de Journalistiek. Hij heeft geen stem bij de beoordeling van klachten. Hij geeft slechts zijn persoonlijke mening.