Recensie: Frans Lomans en Merel Westrik gaan van het ene journalistieke orgasme naar het andere in Gonzo

Voor wie het nog niet wist: Gonzo verwijst naar de door de onconventionele journalist Hunter S. Thompson gemunte term Gonzo-journalism. Deze Amerikaan zette in de jaren 60 en 70 alle journalistieke wetten overboord en schreef lange verhalen over de Hells Angels, Las Vegas en de Amerikaanse verkiezingen, waarin hij zelf altijd een prominente speelde. Het leidde tot krankzinnige en soms ook briljante stukken.

Thompson werd een cultheld, niet in de laatste plaats vanwege zijn onbehouwen drank- en drugsgebruik. In het autobiografische boek Fear and Loathing in Las Vegas (1971) – dat in 2005 werd verfilmd door Terry Giliam - somt hij op wat hij en zijn ‘advocaat’ Dr. Gonzo zoal aan geestverruimende attributen in de achterbak van hun auto laden voor ze op reportage gaan: ‘We had two bags of grass, seventy-five pellets of mescaline, five sheets of high powered blotter acid, a salt shaker half full of cocaine, and a whole galaxy of multi-colored uppers, downers, screamers, laughers… and also a quart of tequila, a quart of rum, a case of Budweiser, a pint of raw ether and two dozen amyls.’

‘Gonzo, verschrikkelijk’

Voor de jonge Frans Lomans (die later hoofdredacteur werd van Sportweek, Panorama en Nieuwe Revu) waren de avonturen en schrijfstijl van Thompson dé reden om journalist te worden, vertelt hij in de eerste Gonzo-podcast aan co-presentator Merel Westrik. ‘Want een beroep waarbij je én mag drinken, én drugs mag gebruiken én ongebreideld geweld; héé, wat wil een mens nog meer?’. Om er aan toe te voegen dat de naam van de podcast een ode is aan zijn held (die zich overigens in 2005 een kogel door het hoofd joeg).

‘Gonzo, verschrikkelijk’, mompelt Merel Westrik als antwoord.

De naam wekt wat bevreemding op als je naar de podcast-afleveringen (er zijn er inmiddels drie) luistert, omdat ze werkelijk niks met Gonzo-journalism te maken hebben. Het gaat om interessante en diepgaande interviews, van drie kwartier tot een uur, waarbij journalisten uitgebreid de ruimte krijgen te vertellen over hun mooiste verhaal. Interessant voor journalisten en vast ook voor een groter publiek.

Zo houdt journalist Jan Meeus (NRC) een spannend relaas over de band die hij aan het begin van deze eeuw opbouwde met ex-advocaat Bram Zeegers – die een belangrijke getuige werd in het proces tegen Willem Holleeder en vlak na zijn verklaringen onder verdachte omstandigheden overlijdt.

De duo-presentie werkt daarbij prima. Waar Merel Westrik vaardig de lijn in het gesprek bewaakt, is Lomans meer van de ontregeling. Zo vraagt hij aan Meeus of het moment dat hij voor het eerst sprak met Zeegers - die gevoelige informatie doorspeelde - hem een ‘journalistiek orgasme’ had bezorgd. ‘Zo zou ik er niet over praten’, antwoordt Meeus besmuikt.

De term onderzoeksjournalistiek vind ik een contradictie in terminus; iedere journalistiek zou onderzoeksjournalistiek moeten zijn

In een aflevering met Bas Haan (tevens NRC) spreekt deze uitstekend vertellende onderzoeksjournalist over het bizarre verhaal waarbij hij (in Netwerk, 2005) aantoonde dat Justitie cruciaal bewijs had achtergehouden in de Schiedammer Parkmoord. ‘Mijn eerste echte grote primeur’.

Haan maakt daarnaast andere, behartigenswaardige opmerkingen over de journalistiek, zoals: ‘De term onderzoeksjournalistiek vind ik een contradictie in terminus; iedere journalistiek zou onderzoeksjournalistiek moeten zijn, ook een kort verhaal. Onderzoeksjournalistiek is meer een instelling, een manier van denken en een manier van opereren dan dat het per se een speciaal vak is.’

Deze podcast zou best een succes kunnen worden.