Raad voor de Journalistiek spreekt voortaan weer over ‘ongegrond’ en ‘gegrond’

Dat schrijft Frits van Exter, voorzitter van de Raad, in een blogpost. Directe aanleiding voor de aanpassingen in het vertrek uit de Raad van BNNVARA bijna een jaar geleden. Dat gebeurde omdat BNNVARA zich volstrekt niet kon vinden in een oordeel van de Raad over een klacht tegen het onderzoeksjournalistieke programma Zembla.

Het ging om de berichtgeving over de stort van granuliet (een restproduct van het bewerken van graniet en steenslag voor asfalt) in een uiterwaard van de Maas. De klagers, de eigenaren van steenhandel Bontrup, worden beschuldigd van het bewust illegaal dumpen van schadelijke stoffen. De Raad concludeerde, kort samengevat, dat de beschuldiging van strafbaar handelen niet van genoeg context en duiding is voorzien en dat in de publicaties onvoldoende aandacht is besteed aan het wederhoor.

De aanpassingen die de Raad nu voorstelt zijn ook te lezen als een handreiking aan BNNVARA. De Raad wil graag in gesprek met de omroep om te kijken of terugkeer mogelijk is, maar dat is er nog niet van gekomen. Formeel heeft de omroep overigens de medewerking opgeschort en wil het praten over een terugkeer. In twee gesprekken en een mailwisseling is het de Raad wel beter duidelijk geworden wat de bezwaren van de omroep zijn, schrijft Van Exter, maar is het nog niet gelukt om verder te komen. Dat komt omdat de omroep wil dat de uitspraak eerst van tafel gaat. Dat gaat niet gebeuren, omdat de Raad dat niet kan doen, aldus Van Exter.

Ook schrijft hij dat de makers de uitspraak hebben opgevat als een aanval op hun integriteit en op Zembla en BNNVARA in het algemeen. Volgens Van Exter gaat het echter om de klacht over een onderdeel van de berichtgeving. In de uitspraak wijst de Raad ook met zoveel woorden op het maatschappelijk belang van het journalistieke onderzoek in deze zaak.

Van Exter: ‘Ik betreur het dat de betrokken medewerkers van BNNVARA zich door de Raad ‘ernstig beschadigd’ voelen. Zonder iets af te willen doen aan de conclusie, denk ik dat er lessen te trekken zijn. Daar hoeven we ook niet mee te wachten’.

Dus heeft de Raad besloten de termen ‘zorgvuldig’ en ‘onzorgvuldig’ te vervangen voor de termen ‘ongegrond’ en ‘gegrond’ om aan te geven dat de uitspraak alleen gaat over een concrete klacht over een specifieke journalistieke gedraging. Overigens moet het bestuur van de Raad deze aanpassing nog wel accorderen.

In 2014 nam de Raad juist afscheid van ‘ongegrond’ en ‘gegrond’ omdat het niet langer wilde uitspreken wat ‘maatschappelijk (on)aanvaardbaar’ is, maar wat ‘journalistiek (on)zorgvuldig’ is. Dat laatste blijft zo, alleen wordt dat nu voortaan toch met ‘ongegrond’ en ‘gegrond’ uitgedrukt.

Verder worden kwalificaties als ‘onevenwichtig, onvolledig en tendentieus’ voortaan los van elkaar gebruikt en zo beter toegelicht. En de Raad zal duidelijker maken dat ze alleen over journalistieke gedragingen een oordeel velt en niet over de zaak zelf. In het geval van Zembla heeft de Raad dus niet willen oordelen of de grond wel of niet vervuild is.

De reactie van BNNVARA