Provincie als omgekeerde Robin Hood

Het was de commissie Brinkman die in 2009 al concludeerde dat het regionale perslandschap ernstig aan het verschralen was. De commissie stelde de overheid voor om de bundeling van regionale journalistieke krachten. Deze bundeling zou de basis moeten vormen voor een exploitabel en kwalitatief betere journalistieke organisatie die via alle relevante platformen (inclusief druk) het publiek in de regio kan bereiken.

Investeren dus in regionale journalistiek en drempels weghalen. Een boodschap die overigens overgenomen is door de Tweede Kamer. Want terwijl vorig jaar nog veel begrotingen onder druk stonden en er besloten is de landelijke publieke omroepen met 200 miljoen euro te korten, is de pot met geld ten behoeve van de publieke regionale omroepen nagenoeg in stand gebleven.

De Tweede Kamer had echter geen rekening gehouden met een dwarse tweede bestuurslaag: de provincie. De financiering van de regionale omroepen is namelijk sinds enkele jaren getrapt. Het ministerie van OC&W stelt geld beschikbaar voor de regionale omroepen. Dat geld wordt gestort in het Provinciefonds en van de provincies wordt gevraagd het geld te verdelen onder de diverse regionalen.
Maar de provincies moeten bezuinigen. Niet omdat ze geld tekort komen. De provincie is de rijkte bestuurslaag die we in Nederland kennen. Sommigen weten van gekkigheid niet wat ze moeten doen met de NUON-gelden. Nee, omdat alle overheden bezuinigen moeten, nee willen, zij ook het mes in uitgaven zetten.

En als je pijnlijke maatregelen moeten treffen in de jeugdzorg en de provinciale bibliotheken meldt dat het allemaal wat minder moet, dan is het natuurlijk vreemd dat de regionale omroep buiten schot blijft. Toch? Of toch niet?

Zoals gezegd, het is het ministerie van OC&W die het budget beschikbaar stelt. Daar waren ze dan ook helemaal niet blij toen de provincies aankondigden te willen gaan bezuinigen op de regionale omroepen. De minister heeft dat de provincies ook in een pittige brief laten weten. Maar ze kan er niets tegen doen. In een uiterste geval kan hooguit de minister van Binnenlandse Zaken & Koninkrijksrelaties de provincies een aanwijzing opleggen. Maar dat is het zwaarste middel dat die minister in handen heeft en het verstoord de relaties zo.
Dan hebben we gelukkig nog een rechter in Nederland. Die heeft inmiddels tot twee keer toe gesteld dat de argumentatie van de provinciale bestuurders niet deugt. Ze hebben een wettelijke zorgplicht en ze hebben de middelen. Betalen dus. En wat doen de provincies. Die leggen de uitspraak naast zich neer en gaan toch door met hun bezuinigingsplannen. Een bodemprocedure zal de omroepen hoogst waarschijnlijk gelijk geven, maar tegen de tijd dat die put gedempt is het kalf reeds verdronken.

En tot zover de voorbeeldrol die een overheid heeft. Aan de ene kant wetten en regels maken en verwachten dat iedereen zich daar aan houdt, maar aan de andere kant de regels naast je neer leggen. De regionale omroep is door de dalende bereikcijfers al een gewonde die op de grond ligt en de provincie komt langs en rolt nog even de zakken.

Kwalijk maar enigszins begrijpelijk is dat enkele regionale omroepen deals sluiten met hun provinciebesturen. Je maakt je in deze tijd van economische crisis niet populair door je te verzetten tegen bezuinigingen.

En bovendien hebben de omroepen de provincies in de toekomst vast nog eens nodig. En dan is het niet handig ze tegen de haren in te strijken. Hoe onrechtmatig ook, ze stemmen in met een bezuiniging.
En zie hier een overheid die de verschraling van de regionale journalistiek nog eens een extra zetje geeft. Niets investeren, maar schrappen. En iedereen ziet het, maar doet niets. De ministers van OC&W en BZ&K protesteren, maar bijten niet door. Een Tweede Kamer die heeft geroepen dat de financiering van de regionale omroepen terug moet naar rijksniveau, maar het nog niet heeft geregeld. Door niet te handelen maken zij het mogelijk dat de provincies zich kunnen gedragen als een omgekeerde Robin Hood: stelen van de armen voor de rijken.

Marc Visch is manager Collectief en secretaris Omroep van de Nederlandse Vereniging van Journalisten