Principiële uitspraak in Wob-zaak Reporter

Inhoudelijk heeft de al jaren slepende Wob-zaak voor Slats niet veel opgeleverd, maar een belangrijke principiële beslissing is er wel het gevolg van. Het draaide allemaal om inzage in het archief van de Commissie van Drie. Die werd in 1976 ingesteld na berichten dat prins Bernhard steekpenningen zou hebben aangenomen van de Amerikaanse vliegtuigbouwer Lockheed.

De minister-president heeft het archief van de Commissie van Drie overgedragen aan het Nationaal Archief in Den Haag. Toen Slats de premier om inzage vroeg, werd dit afgewezen op basis van de Archiefwet. En hoewel bij de overbrenging naar het archief een lijst was gemaakt waarop precies stond aangegeven wanneer welk document openbaar zou worden, en die termijnen zelfs deels waren verstreken, weigerde de minister-president ook maar iets openbaar te maken.

Slats, die werd bijgestaan door KRO-jurist Ton van Dijk, stapte vervolgens naar de Amsterdamse rechtbank. Die bepaalde vorig jaar al in een zogeheten tussenuitspraak dat in deze zaak niet de Archiefwet maar de Wob van toepassing is (www.rechtspraak.nl LJN nummer BM2767). Het verschil zit hem er dan in dat de Wob er vanuit gaat dat alles openbaar is, tenzij een uitzonderingsgrond van toepassing is, terwijl bij Archiefwet het belang van informatievrager wordt meegewogen. En dat mag bij de Wob dus niet.

Na de eerste uitspraak van de Amsterdamse rechtbank heeft de minister-president alsnog op grond van de Wob een beslissing genomen. Daarover heeft rechtbank zich op 11 april 2011 inhoudelijk uitgesproken. De rechters zijn in dat kader zelfs naar Den Haag afgereisd om alle stukken in het Nationaal Archief te kunnen inzien. Meest curieuze constatering: in het archief bevonden zich enkele verzegelde enveloppen. Uit het vonnis: ,”De rechtbank heeft bij het inzien van de stukken de zegels verbroken (….) en maakt hieruit op dat verweerder in strijd met het zorgvuldigheidsbeginsel dat niet heeft gedaan voorafgaand aan het bestreden besluit.’”

De rechtbank noemt na lezing van al het materiaal de weigering tot openbaarmaking in een groot aantal gevallen terecht. Maar bij het achterhouden van bepaalde stukken worden vraagtekens gezet. De premier moest daarover opnieuw een beslissing nemen, het eerder besluit werd vernietigd. 
Inmiddels heeft zowel Slats als de minister-president zich bij de uitspraak neergelegd. De zaak belandt dus niet bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. De premier heeft een nieuwe beslissing genomen en uiteindelijk nog wel een aantal stukken openbaar gemaakt, maar veel is het niet. 
Jurist Ton van Dijk: “Materieel zijn we na al die jaren niet veel opgeschoten maar het is toch goed om te zien dat de Archiefwet 1995 terzijde wordt geschoven ten gunste van de Wob.”