Praten journalisten Nederland een recessie in?

De redactie van Vastgoedmarkt werkte sinds de toespraak van Mark Rutte op 15 maart het klokje rond om de coronacrisis te verslaan. De impact op de vastgoedmarkt was enorm. Vooral in de retailsector waren het geen vrolijke verhalen die we optekenden. Uitgestorven winkelstraten, winkeliers en beleggers die elkaar de tent uitvochten, verontrustende vooruitzichten over kraters in winkelcentra.

Ook in kantorenland, een belangrijke sector in het vastgoed, viel er in eerste instantie weinig vrolijks te melden. Nederland werkte massaal thuis en zou dat voor een groot deel blijven doen. En dat er een flinke correctie boven de woningmarkt hing, daarover was iedereen het ook eens. Boven op de negatieve sectorverwachtingen kwamen nog eens de gitzwarte scenario’s van economen. Het IMF sprak van The Great Lockdown, verwijzend naar de Grote Depressie begin vorige eeuw.

Journalisms first obligation is to the truth, leerde ik tijdens mijn studie journalistiek in Groningen.

Te midden van deze malaise ging ineens de telefoon. Vastgoedbelegger en trouw abonnee van Vastgoedmarkt Bert Degenaar: ‘Kunnen jullie stoppen met al die rampberichten? Ik krijg er een depressie van.’ Mijn eerste reactie was: de wereld staat in brand. Moeten wij dan mooi weer gaan spelen, omdat sommige lezers van ons vakblad er slapeloze nachten van krijgen? ‘Met positieve verhalen stimuleer je ondernemers om hun mouwen op te stropen’, was het verweer van Degenaar. Maar is dat de rol van de journalistiek? ‘Journalisms first obligation is to the truth‘, leerde ik tijdens mijn studie journalistiek in Groningen. Nieuws verslaan, tegels lichten en duiden. Over het motiveren van ondernemers werd niet gerept. Dat is toch niet aan journalisten? Dan gaan ze maar naar een psycholoog of coach.

Toch zette het telefoontje mij aan het denken. Journalisten moeten weliswaar het nieuws verslaan, maar ze hebben tegelijkertijd wel een grote invloed op het welzijn en daarmee het gedrag van de bevolking. Wanneer media voortdurend een onheilspellend verhaal herhalen, iets wat media graag doen, kan er massahysterie ontstaan. Je kunt je afvragen hoe zinvol het is om elke dag in de krant het aantal doden en besmettingen van het coronavirus af te drukken. Welk nut heeft dat, anders dan dat het lezers onnodig op stang jaagt? Kranten drukken toch ook niet het aantal dagelijks verkeersslachtoffers of het aantal gestorven longkankerpatiënten onder rokers af?

Media hebben wel degelijk een verantwoordelijkheid en moeten die in mijn ogen ook nemen. Een economie is voor een groot deel psychologie. Als iedereen gelooft dat we afstevenen op de ergste recessie uit de geschiedenis wordt dat een zelfvervullende voorspelling. We houden immers dan allemaal de hand op de knip uit angst voor die recessie, waarmee we die recessie veroorzaken.

Is dit een pleidooi om vanaf nu alles met een roze bril te verslaan? Zeker niet. Journalisten zijn op aarde om te vertellen en uit te leggen wat er in de wereld gebeurt. Maar ze hebben daarbij wel een verantwoordelijkheid om niet door te draven wanneer de wereld in malaise verkeert zoals in deze coronacrisis. Elke crisis brengt ook kansen en lichtpunten. Het is aan journalisten om de ogen niet te sluiten voor dat positieve verhaal.