Pleidooi: aandacht voor moed op journalistieke opleidingen
In plaats van een afscheidsreceptie koos journalist en docent Theo Dersjant (Fontys Hogeschool Journalistiek) voor publicatie van een bundel over journalistiek en media bij zijn vertrek. In het slotwoord stelt hij dat journalistieke opleidingen meer aandacht voor moed mogen hebben.
‘Wat hebben we aan laffe ruggengraatloze en met ieder zuchtje wind meebuigende journalisten. Zijn het niet de dwarsliggers, de principiëlen, de criticasters, de vissen die tegen de stroom in willen zwemmen, die het vak kleuren?’, vraagt de scheidend docent zich hardop af in zijn bundel Ouwe koeien – over journalistiek en media.
Moed is volgens Dersjant onmisbaar voor journalisten, maar tegelijk constateert hij dat er op de opleidingen eigenlijk nauwelijks aandacht voor is. In zijn slotwoord gaat hij daarom op zoek naar het antwoord op de vragen: ‘Kun je moed eigenlijk leren? En als dat het geval is: hoe dan?’
Charlie Hebdo
In zijn essayistisch opgebouwde zoektocht passeert een groot aantal moedige journalisten de revue. Zoals de voltallige redactie van Charlie Hebdo, de vermoorde Peter R. de Vries en Bart Vuijk (Noordhollands Dagblad), die stoïcijns blijft berichten over misstanden bij Tata Steel, ondanks dat hem dat door werknemers en het bedrijf niet in dank wordt afgenomen.
En ze waren er vroeger ook al. Denk aan hoofdredacteur Ben Bradlee van de Washington Post, die ondanks grote politieke en juridische druk in 1971 besloot de Pentagon Papers over de Vietnamoorlog te publiceren. En in eigen land Simon Carmiggelt, die als journalist in de Tweede Wereldoorlog in verzet ging en een van de oprichters werd van Het Parool. Waren deze journalisten al moedig van zichzelf of hebben ze zich dat aangeleerd?
Brandweer
Voor zijn antwoord op de vraag ‘kun je moed leren?’ raadpleegt Dersjant meerdere deskundigen, onder andere uit het leger. Het meest positieve antwoord komt van lector Ricardo Wever van de opleiding voor brandweerofficieren. In principe is moed een karaktertrek, betoogt deze, al valt er nog best wat bij te schaven. De brandweeropleiding besteedt hier aandacht aan in het vak ‘autonoom denken’, waarbij wordt geleerd hoe je je eigen standpunt volgt en je je eigen normen en waarden behoudt in moeilijke situaties.
Dersjant eindigt met de conclusie dat we in ieder geval moeten leren begrijpen wat moed is. ‘Als dat invloed heeft op ons handelen is dat al mooi. Want ook in de journalistiek is sprake van groepsdruk, waaronder harde ethische uitgangspunten ineens vloeibaar kunnen worden. Misschien zorgt aandacht voor “autonoom denken” wel voor meer lastpakken en dwarsdenkers. Die gun ik de journalistiek.”
De bundel bevat verder een groot aantal eerder gepubliceerde verhalen (uit onder meer De Journalist en De Nieuwe Reporter) over journalistieke nieuwsmedia.
Belangstellenden kunnen het boek krijgen door 17.50 euro op de rekening van Theo Dersjant over te schrijven, op rekening NL81 ASNB 0707 2415 45 (ovv van ‘Ouwe koeien’ en het postadres waar het boekje heen kan).
Praat mee