Plagiaat; je komt er niet meer mee weg
Cees Banning was een achtenswaardig journalist. Economieredacteur bij NRC Handelsblad. Hij schreef boeken en berichtte als verslaggever ondermeer over de oorlogen in Bosnië en Kosovo en over het Joegoslaviëtribunaal – geen kleine onderwerpen. Zijn cv getuigt van een prominente, bijna jaloersmakende journalistieke carrière. Op vrijdag 13 april kwam daar een abrupt eind aan. Hij publiceerde die dag in zijn krant het bericht ‘Russisch concern Lukoil koopt tankstations’. Maar het bericht was niet van hem, althans: het was grotendeels overgeschreven uit de Volkskrant en Het Financieele Dagblad. Die bronnen bleven onvermeld. De kans op publieke ontmaskering van plagiaat is, gelukkig, sterk toegenomen, constateert Kees Schaepman. ‘Mede door de oplettendheid van een groeiend leger van mediawatchers die zich manifesteren via het internet.’
Nadat het jatwerk ontdekt was, excuseerde Banning zich met de in ons vak te vaak gebruikte, en tegelijk meest hopeloze dooddoener: deadlinestress. ‘De brug stond open’ is nog een betere smoes. Wie na een kwart eeuw werken als journalist nog steeds niet, of niet meer bestand is tegen de druk van een deadline, moet dan maar voorlichter of docent worden.
NRC-hoofdredacteur Peter Vandermeersch heeft Banning na zijn misstap verbannen naar achter het bureau, in een niet-schrijvende functie. Dat is een milde straf, gezien de schade die door het plagiaat aan NRC Handelsblad en aan ons vak is toegebracht. Op GeenStijl is het smullen voor anonieme franc tireurs. Eindelijk het bewijs: media kakelen klakkeloos dezelfde liedjes, zelfs de kwaliteitspers. Het finale bewijs is voor hen nu eens te meer geleverd.
Bannings blunder is niet helemaal onbegrijpelijk. Wie kent niet de copy-paste-verleiding bij een mooie zin of een pakkende passage? Plagiaat is dan ook, helaas, geen uitzonderlijke misstap. Uit eigen ervaring ken ik het déjà vue gevoel als ik in stukken van anderen citaten tegenkwam die ik zelf ooit in precies dezelfde bewoordingen genoteerd had. Decennialang hadden journalistieke fraudeurs een redelijke kans om met zulk jatwerk weg te komen. Vaak bleef hun doodzonde ook een publiek geheim binnen de kring van collega’s – geruchten en roddels over vakbroeders die al te makkelijk leentjebuur spelen vormen een geliefd onderwerp aan de journalistieke borreltafel.
De kans op publieke ontmaskering is, gelukkig, sterk toegenomen. Mede door de oplettendheid van een groeiend leger van mediawatchers die zich manifesteren via het internet. Het was van Banning natuurlijk een beetje dom om de Volkskrant en Het Financieele Dagblad te kopiëren, dat is vragen om problemen. Je gapt ook niet de auto van je buren. Maar ook leen- en jatwerk uit, pakweg, een obscure scriptie of de Neue Zürcher Zeitung valt tegenwoordig door de mand, dankzij digitale plagiaatdetectoren. Heel wat studenten journalistiek zijn bij de beoordeling van hun afstudeerwerk zo al betrapt.
De tragiek is dat plagiaat als een kanker de journalistieke geloofwaardigheid aantast, vooral de geloofwaardigheid van de pleger. Wie voortaan Bannings naam googled, zal snel stuiten op zijn ongelukkige artikel van vrijdag de dertiende. Dat brandmerk is ernstiger dan de demotie die Banning door zijn hoofdredacteur is opgelegd. Levenslang getekend, dat gun je geen collega, al helemaal niet een collega met zo’n achtenswaardig verleden. Rechtvaardig is het wel.
Praat mee
4 reacties
dude, 25 april 2012, 17:39
Op zich raar dat journalisten er wel weg mee kwamen.
JJC Sprenger, 26 april 2012, 14:42
Ik zie werkelijk niet in waarom iemand met een achtenswaardige loopbaan direct levenslang moet krijgen van Kees Schaepman. Zeker niet als een gedegen wederhoor ontbreekt en wat zou zijn ingebracht als een smoes van het niveau de brug stond open wordt afgedaan. Maar als Kees dit werkelijk vindt, dan zou hij toch ook met terugwerkende kracht al die journalisten die in hè verleden bijvoorbeeld ANP-berichten als eigen nieuwsgaring hebben gebracht levenslang moeten geven. Ben benieuwd of er dan in de redactielokalen nog veel mensen overblijven. Kees, de rol van aanklager en rechter in een past je niet. En een schimpscheut richting voorlichters is minderwaardig. Jeroen Sprenger
Rob van der Hilst, 30 april 2012, 19:22
Wijlen Martin van Amerongen meende dat de journalistiek gewoon doodbloedt indien daar het betere jatwerk niet meer zou zijn toegestaan.
Let wel: het bétere jatwerk…
Haha!
Stefan van Mierlo, 2 mei 2012, 11:37
Veel redacteuren verdienen helaas de kost met knip- en plakwerk. Ach plagiaat, Banning zijn bronnen moeten vermelden. Erger vind ik de verdwaalde fictieschrijvers die ook de ‘kwaliteitskranten’ hebben geteisterd.