Persvrijheid Griekenland onder druk

Griekenland staat momenteel 70ste op de World Press Freedom ranglijst (en is het vierde slechtst presterende land in de EU). Voor het rapport ‘Controlling the Message: Challenges for Independent Reporting in Greece’ (.pdf), zijn meer dan dertig lokale belanghebbenden geïnterviewd.

Daaruit blijkt dat de moord op misdaadverslaggever Giorgos Karaivas een dieptepunt vertegenwoordigt. In tegenstelling tot wat de autoriteiten hebben beloofd verloopt het onderzoek traag en is er gebrek aan transparantie. Ook het gebrek aan voortgang in zaak van journalist Kostas Vaxevanis, die doodsbedreigingen ontving, heeft geleid tot wantrouwen in het vermogen van de overheid om de journalisten te beschermen.

Maar het heeft ook te maken met de gepolariseerde en gefragmenteerde mediamarkt en de pogingen van de overheid om de boodschap te sturen. Regeringsgezinde media krijgen (financiële) steun door de toewijzing van advertentiebudgetten van de overheid en kritische en afwijkende meningen worden geminimaliseerd. Uitnodigingen voor interviews worden bijvoorbeeld genegeerd en overheidsinformatie die openbaar zou moeten zijn wordt niet beschikbaar gemaakt of pas na herhaalde verzoeken. 

Deze media en journalisten worden en zijn ook beschuldigd van het verspreiden van ‘nepnieuws’ en zouden zich bezighouden met ‘lasterjournalistiek’ in een poging hun werk te ondermijnen. Het Griekse parlement heeft in november een bepaling binnen het strafwetboek aangenomen dat het verspreiden van nepnieuws strafbaar stelt. Ook buitenlandse correspondenten hebben hiermee te maken.

Daarnaast krijgen journalisten in Griekenland te maken met willekeurige arrestatie, detentie, surveillance en intimidatie als ze berichten over onderwerpen als migratiebeleid, mensenrechtenschendingen en de humanitaire crisis die de vluchtelingenstroom heeft veroorzaakt. Het zijn zeer gevoelige onderwerpen voor de regering en de controlerende functie van journalisten in deze kwesties wordt steeds problematischer.

Dat merkte ook de Nederlandse correspondent Ingeborg Beugel. Zij verliet vorig jaar Griekenland na bedreigingen en een fysieke confrontatie, nadat ze de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis in een persconferentie met premier Mark Rutte kritische vragen stelde over de pushbacks van vluchtelingen aan de Griekse grens, en hem ervan beschuldigde daarover te liegen. Inmiddels is ze weer terug.

Verslag doen van protesten wordt ook steeds moeilijker in Griekenland. Journalisten krijgen te maken met agressie van zowel handhavers als demonstranten. Journalisten dragen ook al geen herkenbare perskaarten meer om confrontaties te vermijden. De geïnterviewden stellen dat er een gebrek aan politieke wil is om ervoor te zorgen dat journalisten veilige verslag kunnen doen van demonstraties.

Juridische bedreigingen vormen nóg een groot probleem voor de persvrijheid. Het gaat dan om rechtszaken en zogeheten SLAPP’s: Strategic Lawsuits Against Public Participation. Die enkel zijn bedoeld om media of individuele journalisten te intimideren of te bedreigen met - voor hen - onbetaalbaar hoge juridische kosten door slepende rechtszaken. Vooral journalisten die publiceren over corruptie of kritisch zijn naar de regering krijgen hiermee te maken. De beperkte middelen van die Griekse journalisten en mediakanalen hebben betekenen dat dergelijke juridische bedreigingen kunnen leiden tot zelfcensuur.

MFRR komt dan ook met nog met een serie aanbevelingen voor zowel Griekenland als de Europese Unie om journalisten beter te beschermen.