Oud PvdA-wethouder Tjeerd Herrema neemt de Almeerse pers op de korrel: ‘Het ontbreekt aan voldoende kritische massa’

Het duurde even voordat Tjeerd Herrema inging op ons verzoek om te praten over de media. Op initiatief van Justitie volgde hij een mediationtraject met Almere Deze Week, de lokale krant waarmee hij sinds de zomer van 2018 in de clinch lag. De afspraak was om tijdens de mediation niet met de pers te praten.

Toen de mediation op niets was uitgelopen, wilde Herrema wel praten. Toch is er ook twijfel, zegt hij. Aan de ene kant wil hij graag zijn kant van het verhaal vertellen, aan de andere kant wordt de affaire die tot zijn aftreden als wethouder leidde dan weer opnieuw opgerakeld. ‘In de Google-werkelijkheid waarin we leven kan dat behoorlijk schadelijk zijn. Als je op mijn naam zoekt, kom je meteen het woord “broekzakgesprek” tegen. Ik wil best interviews geven, maar in feite schaad ik mezelf daar ook mee. Ik weet niet of jij nu ook weer sappige details gaat opschrijven?’

Seksuele intimidatie
Goed, we proberen het kort en zakelijk te houden: in juni 2018 beschuldigde Almere Deze Week Herrema in een publicatie van seksuele intimidatie. Volgens Marcel Beijer, redacteur van de lokale krant, zou Herrema seksueel getinte geluiden hebben gemaakt in een telefoongesprek. Herrema’s verweer: het was een vervelend en onbedoeld “broekzakgesprek” van 11 seconden vanaf het toilet. Daarnaast beschuldigde Beijer Herrema van het sturen van seksueel getinte berichten. Omdat Herrema niet werd gesteund door de andere coalitiepartijen, stapte hij een paar dagen later op als wethouder. Niet veel later pleitte een onderzoek van de gemeentelijke ombudsman hem vrij. Later stelde ook de Raad voor de Journalistiek Herrema in het gelijk; Almere Deze Week had niet over de kwestie mogen berichten omdat ze belanghebbende in het onderzoek waren.

Herrema deed aangifte tegen de krant wegens smaad en laster. ‘De aangifte was gericht tegen journalist Beijer en Almere Deze Week, maar bij de mediation was alleen de journalist aanwezig. Beijer is niet verantwoordelijk voor de krant als geheel, dus eigenlijk was het traject al bij voorbaat gedoemd te mislukken. Ondertussen heeft het OM de zaak geseponeerd. Ik heb inmiddels meer begrip gekregen voor mensen die zeggen: ik doe geen aangifte, want dat heeft toch geen zin. Met dit sepot verklaart het OM alle bestuurders van Nederland vogelvrij. Als we zo doorgaan, kiest straks niemand nog voor de politiek – want waarom zou je je hele leven door de shit willen laten halen?’

Het meest teleurgesteld is Herrema niet in de media, maar in burgemeester Franc Weerwind, die in plaats van het onderzoek van de ombudsman af te wachten een deel van de telefoongegevens van Herrema beschikbaar stelde aan de fractievoorzitters van de coalitiepartijen, zodat ze eigen onderzoek konden doen. Herrema: ‘Je kunt altijd een vervelende publicatie aan je broek krijgen, het gaat erom hoe je daar als politiek op reageert. Bij zo’n zware beschuldiging past zorgvuldigheid en geen eigen factfinding en oordeelsvorming. Burgemeester Weerwind, wethouder Soetekouw en vier fractievoorzitters hebben zich niet aan het eigen integriteitsprotocol gehouden.’

Enige medium
Voordat Herrema in 2015 namens de PvdA wethouder werd in Almere, was hij actief in de Amsterdamse politiek. Eerst als wethouder Verkeer, later als voorzitter van het stadsdeel Zuidoost. Kijk je naar de rol van de media in die steden, dan is een groter contrast nauwelijks denkbaar, meent Herrema. ‘In Amsterdam was ik verantwoordelijk voor de Noord/Zuidlijn en moest ik bij wijze van spreken iedere vijf minuten achterom kijken of er geen journalist meeluisterde. Iedereen bemoeide zich daarmee, ook de landelijke media. In Amsterdam is de journalistieke dichtheid zo groot dat je geen scheet kunt laten of hij wordt geregistreerd.’

Dat is anders in Almere. Wat Amsterdam te veel heeft, heeft Almere te weinig. En dat is nog een eufemisme. In de stad die ruim 200.000 inwoners telt, wordt de politiek gevolgd door welgeteld twee media: Omroep Flevoland en Almere Deze Week. ‘Het ontbreekt in deze stad echt aan voldoende kritische massa’, zegt Herrema. ‘Omroep Flevoland moet ook berichten over de rest van de provincie, dus eigenlijk houd je dan alleen Almere Deze Week over. Meestal is de krant het enige medium in de raadzaal, zij hebben het monopolie op nieuws.’

Toen Herrema in Almere aantrad, had hij het gevoel in een journalistiek ontwikkelingsland terecht te zijn gekomen. ‘Hier hoefde ik niet achterom te kijken, zoals in Amsterdam, want er was niemand. Toch nam ik de journalisten die er waren, wel degelijk serieus. Ik probeerde de boel open te gooien, ging twitteren in plaats van voorgekookte persberichten uitsturen. En ik praatte journalisten regelmatig op achtergrondbasis bij, ook Almere Deze Week. Ik had daar eigenlijk een prima relatie mee.’

Mede om die reden zag Herrema de beschuldiging van seksuele intimidatie niet aankomen. ‘Misschien was ik te naïef en heb ik me te open opgesteld. Meteen na de eerste beschuldigingen van Almere Deze Week heb ik een gesprek georganiseerd. Daar was ook hoofdredacteur Robert Mienstra bij. Ik dacht: ik leg gewoon uit hoe het zit en dan kunnen we het achter ons laten. Maar eigenlijk was al direct duidelijk dat ze besloten hadden om te publiceren.’

Drie petten
Almere Deze Week is het lokale sufferdje dat uit kon groeien tot kritische waakhond van de lokale politiek. Herrema noemt het een opgewaardeerd advertentieblad. ‘Ik kan het niet mooier maken dan het is. Bij Almere Deze Week loopt alles door elkaar, het is een bonte mix van onafhankelijke journalistiek, advertenties en commerciële teksten. De krant heeft geen redactiestatuut en laat zich ook inhuren door de gemeente. Sterker nog, de gemeente is hun grootste klant. Tegelijkertijd doen ze alsof ze onafhankelijk en kritisch zijn.’

Menno van den Bos schreef in april in Vrij Nederland een groot stuk over de nijpende situatie in Almere. “In Almere, waar kranten sneuvelen en de burgemeester vlogt”, luidde de kop. Minutieus beschrijft Van den Bos hoe in de zevende stad van Nederland het ene na het andere medium ten onder ging. Over de affaire-Herrema schrijft hij: ‘Het uit de hand lopen van deze affaire hangt samen met de positie van Almere Deze Week, wordt wel gezegd, want als er meer kranten waren geweest had de krant zich waarschijnlijk niet genoodzaakt gevoeld zélf te schrijven over de affaire en was de zaak anders gelopen.’

Herrema twijfelt of dat zo is, maar feit is wel dat het niet vaak voorkomt dat een journalist drie petten tegelijk op heeft. ‘Beijer was journalist, slachtoffer en rechter tegelijk en dat is niet alleen onwenselijk, maar ook een absurde situatie.’

Veel andere media schreven over de affaire, ook landelijke media. Herrema vindt dat hij door de bank genomen fair is behandeld. Alleen met Sven Kockelmann voerde hij een vinnig gesprek in het radioprogramma 1 op 1. Herrema: ‘Hij bleef maar suggereren dat ik schuldig zou zijn en dat is een fout die journalisten vaker maken. Ik was door de ombudsman in het gelijk gesteld en toch bleef Kockelmann maar zo’n waar-rook-is-is-vuur-houding aannemen. Daar heb ik hem op aangesproken, want op die manier kom je nooit van een bepaald stempel af.’

De affaire Herrema is ook een #MeToo-verhaal. De beschuldiging aan zijn adres kwam juist op het moment dat er talloze #MeToo-verhalen naar buiten kwamen. Herrema juicht die beweging toe, want machtsmisbruik moet bestreden worden. Maar tegelijkertijd heeft hij zelf ervaren hoe het is om een etiket opgeplakt te krijgen, een etiket waar je nauwelijks nog van af komt. Daarom vindt hij dat journalisten terughoudend moeten zijn met #MeToo-verhalen. ‘Het gaat over het persoonlijke verkeer tussen mensen, over macht, over afgewezen worden. Als het om het woord van de ene persoon tegen de andere gaat, zou ik erg terughoudend zijn. Maar gaat het om duidelijk, objectief vaststelbare feiten, dan moet je natuurlijk wel publiceren. De bewijsbaarheid van veel zaken is lastig en de publieke schande is groot – aan beide kanten.’