Opinie: Journalisten weten nog steeds te weinig van genocide en propaganda
Anno 2023 weten journalisten nog even weinig van genocide en propaganda als toen in 1994, met de genocide tegen de Tutsi's. De kenmerken zijn onbekend, het verschil tussen genocide en traditionele oorlogsvoering is niet duidelijk, letterlijke genocide-ontkenning wordt kritiekloos gepubliceerd en gerecycelde propagandaverhalen van het genocidale regime zijn nu ‘de andere kant van het verhaal’, betoogt voormalig ontwikkelingswerker en genocide-onderzoeker Jos van Oijen.
Als je een eind wil maken aan genocides, schreef onderzoeker Kjell Anderson, zul je eerst moeten begrijpen wat genocide is. Het lijkt een open deur, maar zolang mensen niets van de geschiedenis leren kun je het niet vaak genoeg herhalen.
In de eerste week van de genocide tegen de Tutsi’s in Rwanda, vanaf 7 april 1994, deden buitenlandse journalisten keurig verslag van de kenmerken van genocide die ze waarnamen. Ze schreven over de systematiek en de eenzijdigheid van het geweld: de jacht op ongewapende Tutsi-burgers door elite troepen van het leger en de extremistische Hutu-milities; het scheiden van gemengde groepen om alleen de Tutsi’s te vermoorden; het doden van Hutu’s met een stereotiep Tutsi-uiterlijk, etc.
Toch werd het geduid als chaos, anarchie, een opgelaaide stammentwist. Dat was de propaganda die de extremistenleiders verspreidden om te suggereren dat het allemaal buiten hen omging en dat zij zelf ook machteloos stonden. Het was even simpel als doeltreffend. Geen buitenlandse mogendheid wilde soldaten opofferen aan de zoveelste chaotische stammenstrijd in Afrika. De internationale troepenmacht in Rwanda vertrok en de wereld wendde haar blik af. Tegen de tijd dat iedereen doorhad wat er gaande was waren de meeste slachtoffers al gevallen.
Voor Nederlandse journalisten bestaat de geschiedenis niet. Alleen de film bestaat
Gerecycelde propagandaverhalen
Anno 2023 weten journalisten nog even weinig van genocide en propaganda als toen. De kenmerken zijn onbekend, het verschil tussen genocide en traditionele oorlogsvoering is niet duidelijk, letterlijke genocide-ontkenning wordt kritiekloos gepubliceerd en gerecycelde propagandaverhalen van het genocidale regime zijn nu ‘de andere kant van het verhaal’. Ambachtelijke journalistiek lijkt geen prioriteit meer te hebben. Het is een zaak van suggesties en emoties, meningen en oordelen, politieke voorkeuren en activisme geworden. Gestructureerd onderzoek, een rationele benadering van het dossier; je komt het - bij dit onderwerp althans - haast niet meer tegen.
‘Echt een schande wat er gebeurd is met de held van ‘Hotel Rwanda’’, schreef een Een Vandaag-journalist op Twitter tijdens de controverse rond Paul Rusesabagina in 2022.
De tweet bracht een artikel met hetzelfde sentiment onder de aandacht. Het viel me op, niet zozeer omdat het aan elkaar hing van ongeverifieerde veronderstellingen of vanwege de emotie die eraan gekoppeld was, maar omdat het de chronologie van de gebeurtenissen nog sterker door elkaar husselde dan al gebruikelijk was.
De wet van oorzaak en gevolg stond het verhaal kennelijk in de weg dus was de tijdlijn en niet het verhaal aangepast. In science fiction verhalen gebeurt dat ook regelmatig maar dan is de hoofdpersoon de rest van de roman bezig om de onvoorziene consequenties te corrigeren, zelden met succes. In dit geval vinden de gevolgen buiten je gezichtsveld plaats, ver weg in Afrika, dus ligt niemand er wakker van.
Alleen de film bestaat
Voor Nederlandse journalisten bestaat de geschiedenis niet. Alleen de film bestaat. Hotel Rwanda, een Hollywoodfilm uit 2004, duurt twee uur, lang genoeg om de boodschap waarmee hij opent te absorberen: ‘This a true story’. Ironisch genoeg volgt gelijk een scene die geheel fictief is, maar geen journalist betwijfelde dat je naar een historisch verantwoorde documentaire zat te kijken. Het schetst de magie van Hollywood, maar ook de ontvankelijkheid voor suggestie van (niet alleen) journalisten.
Wat telt zijn niet de feiten, maar de mooie actrice Sophie Okonedo die in een romantische enscenering op de filmset in Zuid Afrika, bij kaarslicht en een glaasje wijn, de uit haar hoofd geleerde tekst van scenarioschrijver Keir Pearson opzegt in een dialoogje met haar even knappe tegenspeler Don Cheadle: “You are a very good man, Paul Rusesabagina”. Waar gebeurd. Tien jaar na de genocide in Johannesburg weliswaar, maar daar denk je als bioscoopbezoeker niet aan. Het voelt echt dus is het waar.
Tot veler irritatie werd de illusie kortstondig verstoord door de geredde hotelgasten. De ondankbare figuranten van het heldenverhaal brachten in herinnering dat de hotelmanager een levend persoon was, niet Don Cheadle maar iemand van vlees en bloed die ook minder aangename trekjes vertoonde. Ze kregen bijval van andere betrokkenen zoals generaal Romeo Dallaire, de bevelhebber van een restantje blauwhelmen, die destijds manschappen in het hotel had zitten.
Dreigende hotelmanager
De feiten zijn gedocumenteerd. Oorlogscorrespondenten deden ter plaatse verslag. Dallaire beschreef ze in zijn situatierapporten. Er is correspondentie bewaard gebleven. Er is teveel om op te noemen en iedereen kan het opzoeken. Mark Huband van The Observer berichtte op 15 mei 1994 bijvoorbeeld dat de hotelmanager dreigde de Tutsi’s eruit te gooien als ze hun rekening niet betaalden. Andere krantenartikelen berichtten over de echte helden: het groepje vredessoldaten en militaire waarnemers van de Verenigde Naties dat in de lobby bivakkeerde.
De media hadden er geen boodschap aan. In plaats van de feiten te controleren speculeerden ze dat de kritiek een lastercampagne was, georganiseerd door de Rwandese overheid. De paradox in dat argument viel niemand op. De ondersteunende bronnen dateren van vóór de filmpremière dus kon de kritiek logischerwijs geen lastercampagne zijn die ná de première was begonnen. Maar anno nu is dat nog steeds niet doorgedrongen. De geschiedenis van 1994 begint in 2004 en daarmee basta. Wat er voor en na de film gebeurde relateren de media nog steeds aan het filmpersonage.
En wat moet je dan als journalist? Leren van de geschiedenis? Het moet niet gekker worden.
Geblunder met chronologie
De irrationele beschuldiging waarmee journalisten de voormalige hotelgasten beledigden is inmiddels de gouden standaard geworden. Kritiek op vermijdbare fouten wordt automatisch beantwoord met beschuldigingen van gelijke strekking, ongeacht de kwaliteit van de informatie. Nog steeds controleert niemand of zoiets klopt zodat het binnen de kortste keren door iedereen voor waar wordt aangenomen. Ik zal een paar voorbeelden uit eigen ervaring geven. Let daarbij ook weer op het geblunder met chronologie en causaliteit.
Op 7 september 2021 publiceerde ik een boekbespreking van ‘Do Not Disturb’ van de Britse journalist Michela Wrong. Zij reageerde op 18 juli 2021 in een Zuid Afrikaanse krant. Ja, u leest het goed: zeven weken eerder. Ik had nog geen letter geschreven maar Wrong beweerde al dat mijn review deel uitmaakte van een efficiënte staatspropaganda-campagne van de Rwandese overheid. De journalist die haar interviewde schreef het klakkeloos op en kon zich achteraf niet voorstellen dat hij in de maling was genomen. Er moest een ombudsman aan te pas komen om een weerwoord af te dwingen.
In Nederland hebben we ook ombudsmannen, maar die hebben meer weg van Wrong dan van hun Afrikaanse collega’s. Toen ik op 30 juni vorig jaar een klacht indiende bij de NPO ombudsman volgde er een uitspraak over een email van 22 april. Inderdaad, u leest het goed: ruim twee maanden ouder dan mijn klacht. De email bevatte alleen een vraag die al was afgehandeld. De ombudsman heeft mijn klacht van 30 juni een week later, op 6 juli, schriftelijk bevestigd maar blijft volhouden dat de email van 22 april mijn klacht is.
Tekenend voor de stand van de journalistiek is dat het verweer van de beklaagde omroep maar liefst twaalf valse beschuldigingen bevat van hetzelfde kaliber als die van Michela Wrong. De ombudsman heeft dat verweer wél gelezen en neemt, zonder te weten waar het over gaat, een aantal suggesties kritiekloos over.
Mijn reactie is altijd hetzelfde: Zou het uitmaken? De feiten veranderen er niet mee, die kun je zelf opzoeken. Maar blijkbaar is dat het probleem. De feiten moéten veranderen, de chronologie moét omgedraaid worden want anders klopt je verhaal niet meer.
En wat moet je dan als journalist? Leren van de geschiedenis?
Het moet niet gekker worden.
Praat mee
7 reacties
Peter Verlinden, 16 april 2023, 16:19
Dit artikel bevat meerdere beweringen die niet stroken met wat we nu weten over ‘Rwanda 1994’ en later. Ik haal er maar twee aan.
-Het dossier rond Paul ‘Hotel Rwanda’ Rusesabagina volg ik al sinds 1994 (sic!), eerst voor VRT-Televisie, sinds 2019 voor de nieuwsmagazines Knack en Humo met onder meer dit artikel https://www.knack.be/nieuws/wereld/is-de-held-van-hotel-rwanda-een-terrorist-een-gesprek-met-zijn-vrouw-en-kinderen/
Onder meer daaruit blijkt dat Paul Rusesabagina wel degelijk mee bepalend is geweest voor het overleven van meer dan 1.200 (overwegend) Tutsi-vluchtelingen in het hotel en dat het regime Kagame in Rwanda pas een strijd tegen hem begonnen is nà de première van de film in ... Kigali, waar de president trouwens zelf aanwezig was ... Dat het proces in 2020-2021 niet verlopen is volgens zelfs minimale internationale standaarden staat intussen buiten kijf (zie daarover HRW, AI en vele andere toonaangevende organisaties).
-Het boek van de zeer gerespecteerde Britse journaliste Michela Wrong (‘Do not disturb’) krijgt terecht wereldwijd positieve recensies vanwege het grondige opzoekingswerk. Even Googelen op haar naam en het werk, én dat van o.m. Anja Sundaram, leert meteen heel veel over de nieuwe inzichten in de ware aard van het FPR-regime in Rwanda sinds 1994. Gelukkig bestaat er zoiets als voortschrijdend inzicht. Wat we nu weten, wisten we (helaas) nog niet in 1994, of toch wel. Ikzelf maakte al sinds mijn vaste opdracht bij die VRT-Nieuwsdienst vanaf 1993 zeer kritische reportages over de tragische gebeurtenissen in Rwanda en de verantwoordelijkheid daarvoor ook van het FPR, toen nog een rebellenbeweging, naast de regimes Habyarimana en uiteraard sinds april 1994 de interim-regering. Ik baseerde me daarvoor op Belgische militaire en politieke bronnen, hulporganisaties op het terrein én lokale rechtstreekse getuigen, naast mijn eigen terreinonderzoeken.
Inderdaad, Rwanda is een bijzonder complex dossier. Het is belangrijk om het grondig op te volgen. Ook in Nederland gebeurt dat. Af en toe vroeger, nu meer en meer. De recente Zembla-reportages over de justitie in Rwanda (o.m. https://www.bnnvara.nl/zembla/artikelen/nederland-bleef-dictatoriaal-rwanda-ondanks-mensenrechtenschendingen-financieel-steunen) zijn het bewijs dat er wel degelijk zeer goede journalistiek bedreven wordt over dit complexe verhaal. Voortschrijdend inzicht dus.
Jos van Oijen, 18 april 2023, 10:42
Peter Verlinden wil alleen twijfel zaaien, maar zijn methode is nogal doorzichtig dus kan het wel instructief zijn voor het herkennen van lezersmanipulatie. Hieronder zal ik zijn commentaar langslopen, dan wordt het vanzelf duidelijk.
1) Verlinden opent met een loze suggestie: ‘meerdere beweringen’ in mijn artikel zouden niet kloppen. Welke beweringen dat zijn komen we niet te weten.
2) De tweede loze suggestie volgt er gelijk achteraan: Verlinden zou het dossier van Rusesabagina al sinds 1994 volgen voor de VRT. Dat is niet waar. De suggestie dat hij er al zo lang mee bezig zou zijn, dient alleen om een indruk van deskundigheid te wekken. Verlinden noemt geen feiten die dat ondersteunen. Hij linkt alleen een eenzijdig artikel uit 2020 dat hij zelf heeft geschreven.
3) De derde suggestie is, hoe kan het ook anders, een welles-nietes spelletje. Het scenario van ‘Hotel Rwanda’ zou volgens Verlinden tóch een waarheidsgetrouwe weergave van de realiteit zijn, en de in 1994 gedocumenteerde feiten tóch weer een lastercampagne van ná de première in 2004. Maar afgezien van de documentatie uit 1994 heeft Rusesabagina achteraf toegegeven, in 2010 tijdens een interview bij CNN, dat hij de hotelgasten liet betalen.
Rusesabagina: “People who came to the Mille Collines Hotel, they came to a hotel. They were expecting to pay. And this money was not cashed by Paul but by the Mille Collines Hotel.” https://www.youtube.com/watch?v=w2ECJ0JMHvg (vanaf 05:45). Paul was niet Paul, zegt hij dus eigenlijk in dat CNN-interview, hij was het hotel. Business as usual.
4) Verlinden’s vierde suggestie is een echte ‘red herring’. Het is een onderwerp dat in mijn artikel niet voorkomt: het proces van Rusesabagina in Rwanda. Het gaat weer alleen om de indruk te wekken, niet om de feiten. Rusesabagina’s steunbetuiging aan de terreurgroep die de dodelijke aanslagen in Rwanda pleegde is niet mis te verstaan, hoe je verder ook over de procesgang denkt. Hij zei o.a.: “For this fact, I call upon all Rwandans, all political and civil society organizations, to support these young women and young men who took a lead in this struggle and to mobilize all people to join the NLF in the fight for change.” zie: https://www.youtube.com/watch?v=4ZegIcDyowo (vanaf 05:10).
De rest van Verlinden’s commentaar is alleen reclame voor hemzelf en voor een paar collega’s. De loze suggesties gaan onverminderd door.
5) ‘Nieuwe inzichten’ in de boeken van Michela Wrong en Anjan Sundaram. Welke inzichten? Dat mag de lezer zelf bedenken.
6) Nummer zes: Wrong is populair, en…
7) haar boek kreeg goede recensies. Is dat nuttige informatie voor het beoordelen van de inhoudelijke kwaliteit van het boek? Geen van die recensenten heeft immers feiten gecheckt. Ik heb dat wel gedaan.* 200 pagina’s bevatten kinderlijke fouten en soms propaganda die in mei en juni 1994 op de beruchte haatradiozenders in Rwanda werd uitgezonden. Iedereen kan dat controleren, dus Verlinden en Wrong ook. *
8) De achtste suggestie is ‘voortschrijdend inzicht’. Welk inzicht schrijdt er volgens Verlinden precies voort? Zegt u het maar want hij doet het niet.
9) Verlinden’s ‘kritische reportages’ vanaf 1993 bestaan bij mijn weten niet. Tijdens de genocide tegen de Tutsi’s in 1994 was hij bureauchef in Brussel. Hij is nota bene een paar keer van het dossier gehaald vanwege partijdigheid.
Ik heb een doorsnede van Verlinden’s werk gefactcheckt. Het is hetzelfde liedje als met Wrong en zoveel anderen: Getuigen bleken niet te bestaan, een massamoord was verzonnen, grote aantallen vermiste Hutus - vermoord volgens Verlinden - bleken allang uit Tanzania te zijn teruggekeerd. En zo gaat het maar door. Opnieuw: iedereen kan dat checken.
10) Verlinden’s laatste suggestie: ‘een bijzonder complex dossier’ dat door de Zembla-reportages goed zou zijn opgevolgd. Die uitzendingen heb ik ook gefactcheckt. Wat kwam ik tegen?
- beeldmanipulaties (veel);
- personen met een belang die als onafhankelijke deskundigen werden voorgesteld;
- geen deskundig tegengeluid;
- desinformatie over de inhoud van officiële rapporten;
- gesjoemel met WOB stukken;
- een politieke boodschap verpakt als onderzoeksjournalistiek;
- een gevluchte Rwandese topfunctionaris die het grootste deel van de betreffende periode niet eens in Rwanda was, etc.
Verlinden’s commentaar is van begin tot eind gebakken lucht. Datzelfde geldt voor zijn werk. Maar blijkbaar is dat voldoende voor een dertigjarige carrière in de journalistiek.
* Een deel van mijn onderzoek naar het waarheidsgehalte van Michela Wrong’s boek, met drie uitgewerkte voorbeelden van slecht onderzoek, is in Engeland gepubliceerd door the Review of African Political Economy (ROAPE):
https://roape.net/2021/09/07/michela-wrongs-remake-of-rwandas-untold-story/
https://roape.net/2021/10/14/real-and-imagined-facts-in-rwandan-history/
Kifembe, 18 april 2023, 17:57
Kan Verlinden zelf aangeven waarom hij van de zaak is afgehaald?
Peter Verlinden, 2 mei 2023, 14:01
@Kifembe We hebben het nu wel over ongeveer twintig jaar geleden. Toen was het mainstream-narratief dat het RPF/Kagame een bevrijdingsbeweging was die de genocide gestopt had en zelf geen (of nauwelijks) misdaden begaan had sinds de start van de oorlog (door het RPF) in oktober 1990. Tegen dat narratief ging ik al sinds 1994 meermaals in, gebaseerd op eigen terreinervaring, lokale getuigen, mensenrechtenorganisaties enz. Dat is altijd moeilijk in massamedia (zoals de openbare omroep VRT) omdat die nog al eens vrezen om kritiek te krijgen vanwege dat andere verhaal. Vandaar dat de twee ingrepen (door telkens dezelfde hoofdredacteur) telkens binnen de 24 uur herroepen moesten worden: ik kon namelijk afdoende aantonen dat mijn verslaggeving correct was. Tja, bazen hebben al eens een andere agenda dan betrokken journalisten ... Overigens heb ik nooit enige formele klacht ontvangen over mijn Rwanda-berichtgeving voor VRT (van 1993 tot 2019, mijn pensioen), behalve één klacht voor de Raad voor de Journalistiek die in de loop van de procedure ingetrokken werd. En mijn berichtgeving in die periode (1993-2019), wat RPF/Kagame betreft, is nu zo ongeveer mainstream geworden. Zowat alle media, wereldwijd, benoemen Kagame nu als ‘dictator’ die zware repressie gebruikt op alle gebied om zijn macht te handhaven.
Peter Verlinden, 2 mei 2023, 14:21
Ik zal één keer reageren op de punten van de heer JvO, maar wil absoluut niet in een eindeloze polemiek verzeild raken. Daarvoor is mijn tijd te kostbaar. Maar ten behoeve van de lezers van Villamedia, dan toch.
1) Verlinden opent met een loze suggestie: ‘meerdere beweringen’ in mijn artikel zouden niet kloppen. Welke beweringen dat zijn komen we niet te weten.
-IK STELDE DUIDELIJK DAT IK SLECHTS OP ENKELE BEWERINGEN ZAL INGAAN. MEER ZOU TE VER LEIDEN. ALS VILLAMEDIA DAARVOOR INTERESSE HEEFT, WIL IK ALTIJD EEN OPINIEBIJDRAGE LEVEREN.
2) De tweede loze suggestie volgt er gelijk achteraan: Verlinden zou het dossier van Rusesabagina al sinds 1994 volgen voor de VRT. Dat is niet waar. De suggestie dat hij er al zo lang mee bezig zou zijn, dient alleen om een indruk van deskundigheid te wekken. Verlinden noemt geen feiten die dat ondersteunen. Hij linkt alleen een eenzijdig artikel uit 2020 dat hij zelf heeft geschreven.
-VAN 1993 TOT 2019 (MIJN PENSIOEN) VOLGDE IK HET RWANDA-)DOSSIER VOOR VRT-TELEVISIE (VLAAMSE OPENBARE OMROEP). (NU NOG ALS FREE LANCE JOURNALIST VOOR ONDER MEER KNACK EN HUMO). IK HEB ZELF TELEVISIE-ITEMS GEMAAKT OVER DE SITUATIE IN HET HOTEL DES MILLE COLLINES IN APRIL-JUNI 1994 EN WAS DE EERSTE GAST OPNIEUW IN HET HOTEL IN JULI 1994. OOK OVER DE FILM EN DE PERSOON PAUL RUSESABAGINA HEB IK HERHAALDELIJK TELEVISIE-ITEMS GEMAAKT. IK KAN ME ALS JOURNALIST NIET VEROORLOVEN OM EENDER WAT TE BEWEREN.
Peter Verlinden, 2 mei 2023, 14:26
3) Het scenario van ‘Hotel Rwanda’ zou volgens Verlinden tóch een waarheidsgetrouwe weergave van de realiteit zijn, en de in 1994 gedocumenteerde feiten tóch weer een lastercampagne van ná de première in 2004. Maar afgezien van de documentatie uit 1994 heeft Rusesabagina achteraf toegegeven, in 2010 tijdens een interview bij CNN, dat hij de hotelgasten liet betalen.
NIEMANDS BETWIST DAT DE GASTEN DIE HET KONDEN BETAALDEN VOOR HUN VERBLIJF. DAT HEB IK IN MIJN RECENTERE ARTIKELS VOOR KNACK EN HUMO OOK UITGELEGD. HET HOTEL/DE MANAGER HAD DAT GELD NODIG OM IEDEREEN TE VOEDEN EN HET HOTEL DRAAIENDE TE HOUDEN, éN DE MILITIES OM TE KOPEN OM ZO TE BELETTEN DAT DIE AAN HET MOORDEN ZOUDEN SLAAN. NIEMAND IS HET HOTEL UITGEZET OMDAT HIJ/ZIJ NIET KON BETALEN. OVERIGENS WAS EEN ZEER GROOT DEEL VAN DE GASTEN/VLUCHTELINGEN HOTELPERSONEEL MET HUN FAMILIE EN DIE HADDEN HOE DAN OOK DE MIDDELEN NIET OM EEN HOTEL TE BETALEN. EIGENLIJK WAREN DE RIJKERE VLUCHTELINGEN IN DIE ZIN SOLIDAIR MET WIE GEEN OF AMPER MIDDELEN HAD. DAT ERKEN DEN SOMMIGEN VAN HEN OOK METEEN NA DE OORLOG EN DE GENOCIDE. EN EEN DING STAAT VAST: PAUL RUSESABAGINA HEEFT NOOIT ZELF GELD VERDUISTERD. DAT KON OOK ERG MOEILIJK WANT HIJ MOEST ZICH VERANTWOORDEN TEGENOVER ZIJN BAZEN VAN SABENA HOTELS IN BRUSSEL. EN NOG IETS: DE SCHULDBEKENTENISSEN VAN DE RIJKERE GASTEN ZIJN NA DE CRISIS ALLEMAAL VERNIETIGD DOOR DE OUDE/NIEUWE DIRECTEUR DIE TERUGGEKOMEN WAS. HET WAS DUS VOOR VELEN (DIE GEEN CASH GELD HADDEN MAAR WEL GELD OP EEN BANK) EEN VIRTUELE SCHULD DIE NOOIT GEÏND IS. DAT WAS EEN GEBAAR VAN SABENA HOTELS VANWEGE HET LEED DAT DEZE MENSEN DOORSTAAN HADDEN. FEIT: OP DEZE MANIER HEEFT IEDEREEN HET OVERLEEFD. IEDEREEN.
4) Verlinden’s vierde suggestie is een echte ‘red herring’. Het is een onderwerp dat in mijn artikel niet voorkomt: het proces van Rusesabagina in Rwanda.
HET PROCES RUSESABAGINA IN KIGALI (2020-2022) IS DOOR ALLE MENSENRECHTENORGANISATIES BESTEMPELD ALS NIET BEANTWOORDEND AAN DE INTERNATIONALE STANDAARDEN EN MET NAME DE RECHTEN VAN DE VERDEDIGING. DAAROVER BESTAAT GEEN DISCUSSIE ONDER DE DESKUNDIGEN (BEHALVE DIE ENKELEN DIE UITDRUKKELIJK HET RPF-REGIME STEUNEN, DIE BESTAAN ER OOK).
De rest van Verlinden’s commentaar is alleen reclame voor hemzelf en voor een paar collega’s.
DANK U
5) ‘Nieuwe inzichten’ in de boeken van Michela Wrong en Anjan Sundaram.
DE BESTE MANIER IS OM HUN BOEKEN EN OPINIESTUKKEN TE LEZEN EN ZICH EEN EIGEN OORDEEL TE VORMEN. HET PUBLIEK VAN VILLAMEDIA, ZO GEÏNTERESSEERD, IS DAAR ZEKER TOE IN STAAT.
6) Nummer zes: Wrong is populair, en…
7) haar boek kreeg goede recensies. Is dat nuttige informatie voor het beoordelen van de inhoudelijke kwaliteit van het boek? Geen van die recensenten heeft immers feiten gecheckt. Ik heb dat wel gedaan.* 200 pagina’s bevatten kinderlijke fouten en soms propaganda die in mei en juni 1994 op de beruchte haatradiozenders in Rwanda werd uitgezonden. Iedereen kan dat controleren, dus Verlinden en Wrong ook. *
-MICHELA WRONG IS EEN INTERNATIONAAL VERMAARDE EN ZEER ERVAREN AFRIKA-JOURNALISTE, MEERMAALS BEKROOND. DE REST MOETEN DE GEÏNTERESSEERDE LEZERS MAAR ZELF BEOORDELEN.
8) De achtste suggestie is ‘voortschrijdend inzicht’.
-VOORTSCHRIJDEND INZICHT BETEKENT DAT WE NU MEER WETEN DAN IN 1994. VEEL MEER, ZEKER OVER DE MISDADEN VAN HET RPF.
9) Verlinden’s ‘kritische reportages’ vanaf 1993 bestaan bij mijn weten niet. Tijdens de genocide tegen de Tutsi’s in 1994 was hij bureauchef in Brussel. Hij is nota bene een paar keer van het dossier gehaald vanwege partijdigheid.
Ik heb een doorsnede van Verlinden’s werk gefactcheckt. Het is hetzelfde liedje als met Wrong en zoveel anderen: Getuigen bleken niet te bestaan, een massamoord was verzonnen, grote aantallen vermiste Hutus - vermoord volgens Verlinden - bleken allang uit Tanzania te zijn teruggekeerd. En zo gaat het maar door. Opnieuw: iedereen kan dat checken.
IK NODIG IEDEREEN UIT OM MIJN WERK TE BEKIJKEN EN TE LEZEN. HIER BOVEN HEB IK HET DAAROVER AL GEHAD.
10) Verlinden’s laatste suggestie: ‘een bijzonder complex dossier’ dat door de Zembla-reportages goed zou zijn opgevolgd. Die uitzendingen heb ik ook gefactcheckt. Wat kwam ik tegen?
- beeldmanipulaties (veel);
- personen met een belang die als onafhankelijke deskundigen werden voorgesteld;
- geen deskundig tegengeluid;
- desinformatie over de inhoud van officiële rapporten;
- gesjoemel met WOB stukken;
- een politieke boodschap verpakt als onderzoeksjournalistiek;
- een gevluchte Rwandese topfunctionaris die het grootste deel van de betreffende periode niet eens in Rwanda was, etc.
Verlinden’s commentaar is van begin tot eind gebakken lucht. Datzelfde geldt voor zijn werk. Maar blijkbaar is dat voldoende voor een dertigjarige carrière in de journalistiek.
-IEDEREEN HEEFT RECHT OP EEN MENING EN ZELFS OP HET UITSCHELDEN VAN EEN ANDER. AAN DAT LAATSTE DOE IK NIET MEE.
Jos van Oijen, 5 mei 2023, 19:18
Peter Verlinden kan zijn loze suggesties wel in hoofdletter zetten maar daarmee worden ze geen concrete controleerbare feiten. Weten we nu wat er volgens hem niet klopt in mijn artikel? Nee. Hij herhaalt alleen dat hij maar op twee beweringen in zou gaan, wat hij niet gedaan heeft en nu ook niet doet. Waaruit blijkt dat hij het dossier van Rusesabagina al sinds 1994 volgt? Hij was in Brussel tijdens de genocide dus wat voor items heeft hij ‘zelf’ gemaakt over de situatie in het hotel? In het media archief kon ik daar niets van terugvinden. Waar is dat gedocumenteerd, Peter? waarom is hij precies van het Rwanda dossier gehaald? Dat weten we nu nog niet. De eigenaren van het hotel hebben Rusesabagina een dienstbevel gegeven om de gasten die niet konden betalen niet onder druk te zetten. Ik heb een kopie van de fax. Die fax, ze hebben hem ook gebeld, was n.a.v. het krantenartikel van 15 mei ‘94. Verlinden herhaalt zijn beweringen over het proces waar ik het in mijn artikel niet over heb. Waarom? Hij doet suggesties over deskundigen zonder die te noemen en schaart andere deskundigen met een andere opinie onder supporters van het RPF. Wie zijn dat allemaal, Peter, en welke discussie voeren zij met welke argumenten? De suggesties over Michela Wrong en Anjan Sundaram worden ook niet concreet gemaakt. Stellen dat mensen hun werk moeten lezen en zelf een oordeel vellen helpt ons geen steek verder. Ik link mijn kritische beschouwing, met concrete feiten waar Verlinden niet op ingaat. Wat heeft een reputatie met de feitelijke inhoud van zo’n boek te maken? Niets. De suggestie van ‘voortschrijdend inzicht’ legt Verlinden niet uit. Zijn gesjoemel met beeldmateriaal, leugens over massamoorden die nergens gedocumenteerd zijn, etc. Dat kun je allemaal beantwoorden met ‘bekijk mijn werk’ maar dat is ook weer een loze suggestie. Het zegt niets, maakt niets hard, beantwoordt geen kritiek. Zijn opiniestukken, boeken, commentaren… het is elke keer hetzelfde verhaal. Beweringen genoeg, de duim van Verlinden is een onuitputtelijke bron, maar verder dan suggesties, verdachtmakingen, verwijzingen naar niet nader genoemde bronnen, en getuigen die niet bestaan komt het niet.