Op tijd overgaan van papier naar digitaal

Zelf ondervind ik al jaren dat steeds meer ouderen – de traditionele gebruikers van papieren kranten – op de digitale toer gaan. Sinds begin 2006 verzorg ik een vraag- en antwoordrubriek in De Oud-Rotterdammer (inmiddels uitgebreid tot De Oud-Hagenaar en De Oud-Utrechter in een gezamenlijke oplage van circa 250.000). Gemiddeld stellen maandelijks enkele tientallen lezers van de eenmaal in de twee weken gratis op afgiftepunten te halen krant uiteenlopende ‘adviesvragen’.

Kwam in het begin nog 80 procent via in vaak prachtig handschrift door ouderen geschreven brieven binnen, inmiddels gebeurt bijna 90 procent per e-mail. Zijn ze het niet zelf dan zijn het hun kindneren die de vraag namens hun ouders elektronisch stellen. Dat geeft wat mij betreft heel goed weer dat zelfs de ouderen de nieuwe digitale media hebben ontdekt. Zelf ben ik nog wel van een generatie die maar wat graag een papieren product in een hoekje van de kamer tot zich neemt.

Het medialandschap in heel Nederland zal sterk veranderen. Niet voor niks vinden er overal inkrimpingen in de vaste journalistieke banen van papieren mediasectoren plaats. Daarnaast is er een forse verschuiving van werk naar freelance journalisten en zzp’ers, die heel vaak goedkoper zijn dan vaste krachten.

Te verwachten valt dat alle media in het komende decennium bijna een revolutie zullen ondergaan. In de papieren dagbladsectoren wordt het de vraag wie zich zullen redden. Nu al zie je dat grote landelijke kranten als De Telegraaf, AD en De Volkskrant aanzienlijk abonneeverlies met de papieren kranten lijden. De regionale dagbladen lopen hard terug.
De gratis dagbladen als Metro en Spits!, sterk opgekomen in het begin van deze eeuw, verlagen hun papieren oplages. Ze zeggen dat het komt door het geringer aanbod van advertenties, maar neem maar aan dat ook de leesbehoefte enorm zakt. Alle jongeren weten inmiddels NU.NL te vinden te vinden rechtsreeks op internet of via de gratis app op hun smartphone. Kijk maar eens in de trein!

De dagbladen hebben nog een heel belangrijk voordeel op alle digitale content dat ze nog een grote informatiebron en betrouwbaarheid wordt toegedicht. Zij zullen ongetwijfeld in de verdere digitalisering lezers en dus bereik gaan verliezen. Zij zullen om te overleven dus de bakens verder moeten verzetten naar méér digitaal en/of grotendeels achter een betaalmuur moeten verdwijnen.

Een vereiste zal worden dat zij meer verdieping, kwaliteit en exclusieve achtergronden gaan bieden, inherent zoals zij vroeger meestal zijn geweest.
Klappen zijn te verwachten in de traditionele huis-aan-huisbladen die wij al eens eerder niet voor niks ‘advertentiefuiken’ noemden. Deze eenmaal per week ongevraagd in de brievenbus gegooide kranten hebben hun beste winsttijden gehad door hun grote bereik voor de adverteerder die op de eerste plaats komt. Niet de over het algemeen journalistiek betrekkelijk eenvoudige informatie (agendawerk, primaire verhaaltjes en obligate mededelingen).

Zij zullen het steeds moeilijker krijgen doordat de advertentiebudgetten steeds meer de kant van digitaal opgaan, het bereik kleiner wordt, de productiekosten toenemen en doordat de onderlinge concurrentie moordend is. Bovendien neemt het aantal ‘eigen’ folders van adverteerders nog steeds toe. Misschien dat de papieren nieuwsbladen en vakbladen wat langer zullen blijven bestaan omdat zij toch specifieke en kwalitatieve informatie verstrekken.
Heel interessant wordt wat nieuwe digitale producten gaan doen. In de veelheid van gratis te bereiken nieuws- en informatiesites (op internet met of zonder app’s, Facebook en Twitter) zal een aantal geruisloos verdwijnen, andere zullen zich handhaven en soms achter betaalmuren verdwijnen. We zijn ook benieuwd of regionale kranten erin slagen de belangrijkste leverancier van nieuws en achtergrond in hun gebeid worden.

Landelijk lijkt de in september te starten proef met De Correspondent met columns, achtergrond en diepgang een succes te worden. Althans er is al een miljoen euro binnengehaald om te investeren.
De journalisten op radio en televisie zullen het over het algemeen wel gaan redden. Tenminste als de subsidiestromen en sponsoring blijven bestaan en zij in staat blijven worden gesteld adequate ‘nieuwssites’ te maken. Kranten vinden dat oneigenlijk gebruik van omroepgelden. Maar wat mij betreft moet ook hierin het marktmechanisme van vraag en aanbod zijn werk doen. Pagina 101 op Teletekst hebben we ook nooit tegen kunnen houden.

Kortom, digitalisering heeft de toekomst. De meningen lopen uiteen over de vraag wanneer papieren dagbladen het punt naderen wanneer zij helemaal moeten overstappen naar digitaal. De ene groep denkt dat het minstens nog tien jaar duurt, de andere verwacht dat het binnen enkele jaren aan de orde zal zijn.
De toekomst zal het uitwijzen. Nog belangrijker vind ik zelf het onderscheid tussen ‘sensatie’ en het bieden van kwaliteit. Wie mij al langer kent, weet mijn afschuw over een door de media geëntameerde hype. Van de twee door de vader vermoorde broertjes Ruben en Julian, via de bultrug Johannes, tot aan de uit de hand gelopen uitnodiging op Facebook aan alle jongeren voor een feestje in Haren, de Groningse uithoek van het land.

Het lijkt er op of journalisten bang zijn hun baan te verliezen als zij niet aan deze overkill (van hun leidinggevenden?) willen meedoen. Mag wat mij betreft wel een paar onsjes minder en zeker de vermissing van Ruben en Julian kan wat ingetogener en meer feitelijk worden gebracht. Een hype kenmerkt zich door het opkloppen van media en het proberen te scoren door verslaggevers, ook als er niet te scoren valt. Men moet zich ook niet laten leiden door allerlei eigen meningen van personen op de sociale media als Facebook en Twitter.

Onafhankelijke journalisten moeten zich aan de feiten houden of in een eigen opinie zelf hun nek uitsteken want dan weet het mediaslurpende publiek hoe de vlag er voor staat.

Op www.vandaagenmorgen.nl staat de regionale mediasituatie in Rotterdam die ooit krantenstad nummer 1 was van Nederland.