NRC versus Omtzigt: waar blijft de audio-opname?

Wat vooraf ging

NRC berichtte in november over een publiekscollege bij de Vrije Universiteit (VU) over internationale rechtsvervolging, waarin ook MH17 ter sprake kwam. Er waren nabestaanden bij de avond. Tijdens die bijeenkomst nam ook ‘Aleksandr’ via zijn tolk het woord. Het betrof een Oekraïnse asielzoeker die vooraf met Omtzigt had gesproken en claimde op de rampplek te zijn geweest toen het vliegtuig werd neergeschoten.

Omtzigt stuurde de man voorafgaand aan zijn spreekmoment een sms, omdat er maar beperkt spreektijd zou zijn. “Hij vroeg zich daarom af wat hij dan uit zijn lange verhaal zou vertellen. Ik heb toen een SMS gestuurd met wat de hoofdpunten volgens mij waren van zijn eerdere betoog richting mij”, schreef Omtzigt op het moment dat hij het woordvoerderschap rond MH17 neerlegde.

NRC bracht op 11 november dat Omtzigt een ‘nepgetuige’ tekst had laten uitspreken met doel twijfel te zaaien over de officiële lezing over de toedracht van de vliegramp.

Karaktermoord

Volgens Hella Hueck, die het debat in mei leidde, is NRC’s lezing dat Omtzigt de asielzoeker tekst heeft ingefluisterd simpelweg onwaar. Hueck verklaarde vorige week bij WNL: “Hij ging mij en de organisatie helpen zodat de man geen tirade van een half uur ging houden. Het is dus niet zo dat hij spreektijd voor hem regelde, want het was een open bijeenkomst.”

Ook universitair hoofddocent Erik Denters van de VU verdedigt het handelen van Omtzigt en sprak afgelopen vrijdag van een ‘imfame aanval’ op het Kamerlid. Denters stuurde op 14 november een ingezonden brief aan NRC; deze werd niet gepubliceerd.

“Op geen enkele wijze werkte het panel (incluis Omtzigt) de indruk veel waarde te hechten aan zijn verhaal. Evenmin is Omtzigt hem bijgevallen. Als ik het publiek rondom mij goed heb ingeschat, namen nabestaanden deze man niet serieus”, aldus Denters.

Hella Hueck bevestigde die indruk bij WNL: “Het gaat erom dat die nabestaanden hier niet op zaten te wachten. Dat was het pijnlijke.”

Geenstijl - dat vorige week een gedegen samenvatting van de kwestie maakte - publiceerde vorige week maandag een audio-fragment waarin Omtzigt voorafgaand aan de avond met Aleksandr en zijn tolk spreekt.

Het transcript van de drie minuten audio biedt geen houvast voor NRC’s stelling dat Omtzigt de man instrueerde. Geenstijl noemt de NRC-berichtgeving karaktermoord.

Wilmer Heck, een van de auteurs van het artikel van 11 november, zegt dat de complete opname zo’n twintig minuten duurt en Omtzigt na het beluisteren van de hele opname excuses over zijn handelen heeft aangeboden.

Problematisch is dat Omtzigt de man in de sms adviseert te benoemen dat hij niet door het Joint Investigate Team (JIT) zou zijn gehoord. Omtzigt verklaart dat advies vanwege het karakter van de avond, waarbij spreekbeurten een vraag moest bevatten. Het JIT had deze Alexsandr wel gesproken, wat Omtzigt volgens NRC wist. Via instanties in Duitsland (waar Aleksandr eerder asiel probeerde aan te vragen) was dat met het JIT gedeeld.

Dat element zou in de langere versie van de opname te horen zijn en werpt een ander licht op Omzigts rol tijdens de bijeenkomst, vindt NRC. De krant wil deze volledige opname (of een transcriptie daarvan) niet vrijgeven vanwege bronbescherming.

Reacties

Adjunct-hoofdredacteur RTL Nieuws Pieter Klein heeft grote bezwaren tegen de weigering van NRC om de volledige opname vrij te geven. Een reactie aan NRC over de zaak waarin hij de noodzaak van openbaarheid van die opname bepleitte, kwam in het stuk van afgelopen weekend niet terug, stelt Klein met ergernis vast.

Volgens Jalta-hoofdredacteur Joshua Livestro vandaag in NRC heeft Omtzigt in het verleden regelmatig ruimte gegeven aan complottheoristen en lang ontzenuwde geruchten dat er meer radar- of satellietbeelden zouden zijn of dat de luchtverkeersleider die MH17 begeleidde zou zijn verdwenen.

Livestro: “Omtzigt hielp zo met enige regelmaat valse verklaringen verspreiden over de toedracht van de MH17-ramp. Pas na met de onwaarheid ervan te zijn geconfronteerd, krabbelde hij terug en wiste hij waar het kon zijn sporen. Intussen zaaide hij bij een breder publiek wel systematisch twijfel over de officiële verklaring van de toedracht van de ramp.” Volgens Livestro is opstappen de enige juiste keuze.

In een hoofdredactioneel noemde NRC Omtzigts positie eerder ook ‘onhoudbaar’.

Centraal staat naast de sms - die door Omtzigt zelf, diens partij CDA en aanwezige panelleden als zeer onhandig is betiteld - dus vooral de volledige opname van het gesprek voorafgaand aan de vragenronde. Het is de fundering onder een belangrijke beschuldiging aan het adres van Omtzigt. De bal ligt daarmee bij NRC, lijkt de consensus onder vakgenoten. Misschien dat een transcriptie en de bron beschermt en duidelijkheid geeft.