Nick Davies, gehaat door veel collega’s, blikt terug op 10 jaar nepnieuws

Flat Earth News – 10 jaar later. Nick Davies bij de VVOJ. Zondag 17 juni om 14 uur. Gratis voor leden VVOJ en NVJ. Aanmelden kan hier

Inmiddels is Davies met pensioen. En niet alleen vanwege zijn leeftijd, laat hij aan de telefoon weten. ‘Ik heb het gevoel dat ik niet langer met woorden de wereld een beetje beter kan maken. Dat idee had ik wel toen ik veertig jaar geleden begon.’

Een tikje teleurgesteld in de journalistiek dus wellicht, maar zijn analyses zijn er niet minder scherp op geworden. Wat Davies betreft is er alle reden uitermate kritisch te zijn op wat journalisten vandaag de dag doen.

Zijn eerste analyse dateert van 10 jaar geleden. In het boek Flat Earth News (twee jaar later in het Nederlands vertaald onder de titel Gebakken Lucht) laat hij zien hoe journalisten onder druk van de bezuinigingen kiezen voor makkelijk nieuws en dat ook nog eens doorgaans niet checken. De pr-industrie heeft dat door en faciliteert die nieuwe werkwijze.

Voor wie denkt ‘het zal zo’n vaart niet lopen’ liet Davies wetenschappelijk onderzoek doen naar de publicaties in de Britse kwaliteitspers voordat hij met zijn conclusies kwam. Twee jaar later werd het onderzoek in Nederland deels herhaald met eveneens deels dezelfde uitkomst.

Vanaf dat moment is Davies de vijand van de tabloids. Dat wordt er niet beter op als hij in 2009 onthult hoe Britse tabloids voicemails afluisteren. Dat mondde onder meer uit in een parlementair onderzoek met bijbehorende aanbevelingen (Leveson inquiry). De politieke discussie daarover werd pas enkele weken geleden in Engeland beëindigd.

Davies: ‘En er verandert niets. Het voorstel was om tot zelfregulering te komen waarbij de pers belooft zijn fouten recht te zetten. De tabloids eten nog liever hun moeder op dan dat ze dat doen. Ze hebben alles net zo lang verdraaid totdat ook de politiek er niets meer in zag.’

Wat Davies betreft een enorme vergissing. Van de politiek en de journalistiek. ‘Het is bovendien hypocriet van de journalistiek. De journalisten willen zich wel aan de wet houden die wordt gemaakt door politici en toegepast door rechters die indirect worden benoemd door politici. Maar ze willen zich niet onderwerpen aan regels die ze zelf bedenken. Ik begrijp daar niets van. Door dat te doen, maakt de journalistiek zich afhankelijk van de politiek terwijl ze de kans hadden hun onafhankelijkheid te verankeren.’

In Hilversum blikt Davies terug op 10 jaar schrijven over journalistiek en de manier waarop journalistiek werkt. Wie Flat Earth News een te kritische aanklacht vond, krijgt een zware middag. 

Davies: ‘Het is er de afgelopen tien jaar niet beter op geworden. Dankzij meer dan 10 jaar leugens over de Europese Unie in de Britse media hebben we nu te maken met de Brexit. En de verkiezing van Trump kun je ook het gevolg noemen van de leugens die media consequent de wereld in helpen’.