Laat de raadsvergadering schieten
Freelance journalist Alwin Kuiken stelt in Trouw van 24 juni vast dat de lokale politiek door steeds minder schrijvende journalisten wordt gevolgd. Twee dagen later meldt Willem Schoonen in zijn hoofdredactionele brief droogjes dat hij daar niet vrolijk van wordt. Heel kort stelt hij zichzelf de vraag of aanwezigheid bij raadsvergadering wel de maat der dingen moet zijn, maar tot een antwoord komt hij niet. Welnu, dat is ze niet. Kuiken en Schoonen gaan er aan voorbij dat het ook een bewuste keuze van journalisten kan zijn om raadsvergaderingen maar te laten schieten. Decennialang heeft met name de regionale pers de gemeenteraadsvergadering ten onrechte verheven tot hoogmis van de lokale democratie.
Daar in die raadszaal zou het democratisch proces zich eens per maand afspelen en als de waakhond ergens zijn gezicht zou moeten laten zien, dan was het wel daar, in die mooiste zaal van het gemeentehuis. Doorgaans viel er geen basismateriaal voor de Pullitzerprijs te halen; de artikelen hadden meer weg van notulen dan van doorwrochte journalistieke producties. Als alle geachte afgevaardigden maar evenredig geciteerd werden, dan was het werk naar aller tevredenheid weer verricht.
Geen wonder dat die maandelijkse zitting weinig opleverde, want het voorwerk was al gebeurd in commissies, wandelgangen en achterafkamertjes. Dáár moet de waakhond rondsnuffelen, dáár speelt het politieke spel - en daarmee het democratisch proces - zich af. Geen ramp dus, als de journalist de raadsvergadering uit zijn agenda schrapt.
Maar er is meer. Inmiddels is de lezer veranderd, is de krant op klein formaat uitgekomen en hebben uitgevers de omvang van redacties drastisch ingekrompen. Om met dat eerste te beginnen: de lezer wil snel, kort en bondig geïnformeerd worden over voor hem terzake doende dingen en heeft geen zin in ellenlange verslagen van saaie vergaderingen. Dat komt goed uit, want daar heeft het compacte formaat van zijn krant ook geen ruimte voor.
De dagbladjournalist moet meer dan vroeger rekening houden met de wensen van zijn lezers. Dat betekent dat hij zich bij het bepalen van zijn onderwerpen meer afvraagt welke aspecten voor zijn lezer van belang zijn. Zijn manier van schrijven is ook veranderd: hij kiest voor korte, scherpe formuleringen en komt snel tot het punt dat hij wil maken. Dit alles, gevoegd bij het feit dat de journalist zijn werk met minder collega’s doet, leidt geregeld tot de beslissing om een ander onderwerp te kiezen dan die plichtmatige raadsvergadering. Alleen als er vuurwerk te verwachten is (meestal hebben we het dan over een burgemeester of wethouder die het veld zal moeten ruimen), zijn alle verloven ingetrokken.
Aanwezigheid bij raadsvergaderingen is dus zeker niet maatgevend. Voor een goed functioneren van de (regionale) dagbladjournalistiek zijn twee vragen veel belangrijker. Eén: is met name de schrijvende journalistiek zowel in omvang als in kwaliteit nog wel sterk genoeg om haar taak als waakhond van de democratie te vervullen? En twee: leidt de angst om lezers met al te veel serieuze informatie weg te jagen niet tot een overdaad aan entertainment, infotainment, gezelligheid en onderwerpen waar trefwoorden als ‘leuk’ en ‘emotie’ aan vast moeten kleven?
Deze vragen staan direct met elkaar in verbinding, zijn in feite oorzaak en gevolg. Waar goede journalistiek om bedrijfseconomische redenen het loodje legt, ontstaat immers een leemte die niet door andere media wordt ingevuld. Maar ook waar goede journalistiek uit lijfsbehoud kiest voor oppervlakkige, luchtige onderwerpen (in managementkringen heet dat ‘content’), ontstaat een leemte. Vooral de schrijvende, regionale journalistiek wordt bedreigd in haar omvang en kwaliteit en dreigt daardoor haar taak als waakhond volledig te verliezen. Weldra is de schrijvende journalist niet alleen uit de raadszaal verdwenen.
Het is weinig hoopgevend dat die teloorgang buiten de beroepsgroep slechts smalend (‘weg met de dodebomen-media’) of schouderophalend (‘ is er te weinig markt voor, dan moet het maar sneuvelen’) wordt bezien.
Dick Bosscher is zelfstandig trainer/coach journalistiek en communicatie
Praat mee
5 reacties
Flip Feij, 6 juli 2010, 14:35
Beste Dick, het toekomstbeeld dat je aan het eind schetst lijkt me al aan de orde van de dag. En vroeger was alles anders. Ik vind dat juist wel boeiend. De informatie die mij interesseert kan ik nog steeds vinden. Alleen vaak op andere plaatsen en steeds vaker ook zonder tussenkomst van de (regionale, schrijvende) journalistiek.
Kees Cornelder, 6 juli 2010, 16:44
Wat voor ‘winst’ zit er eigenlijk in wanneer op locaal vlak uitkomsten van de formele democratie, als ook de weg naar die uitkomsten, niet meer of nauwelijks bekend worden (gemaakt) via locale media?
Antwoord: geen.
Er zijn al enkele plekken waar gemeentebesturen ‘iets’ zijn of willen gaan regelen aan het zelf bekendheid verschaffen van wat er zoal bekokstoofd wordt - vanwege de praktische en merkbare consequenties van gemeentelijke beslissingen voor bewoners - maar waarbij de grenspaal van gemeentelijke (of provinciale) voorlichting in feite gepasseerd is of gaat worden.
Hieraan is een vrij redelijk eignbelang verbonden. Want wanneer over doen en laten van democratische gremia niet meer geschreven wordt, laat staan in beeld of geluid naar voren wordt gebracht, dan ‘bestaan’ zij op een gegeven moment niet meer. En zakt het hele democratische bestuurssysteem minstens in het bewustzijn van de samenleving traag doch gestaag ineen.
Het is almetal veel ernstiger dan het op het eerste zicht lijkt.
Bas de Vries, 7 juli 2010, 16:41
Beste Dick,
Helemaal met je eens als je zegt dat aanwezigheid bij raadsvergaderingen niet altijd verplicht hoeft te zijn voor een journalist van een regionaal medium. Maar…
1. Deze hele redenering is mij iets te veel gebouwd op het uitgangspunt dat raadsverslagen per definitie saaie ‘notulen’ moeten zijn. Dat gaat voorbij aan het feit dat er wel degelijk met enige rgelmaat kwesties zijn (en meer dan alleen het ontslag van de burgemeester) die pas in de raadsvergadering definitief worden geregeld en die voor grotere groepen burgers van belang zijn. Natuurlijk moet je de impilclaties van zo’n besluit dan vervolgens ook duidelijk en bondig opschrijven, maar dat staat volgens mij buiten deze discussie.
2. Ja, het zou heel goed zijn als de journalist in kwestie van tevoren al zoveel commissievergaderingen had gevolgd en zoveel raadsleden had gesproken, dat hij voor de start van de raadsvergadering al exact weet hoe de hazen zullen gaan lopen. Maar laten we eerlijk zijn: daar hadden verslaggevers in de hoogtijdagen van de krant (midden jaren negentig) ook al vaak de tijd niet voor. Laat staan in deze tijd, met aanzienlijk kleinere redacties.
Ik zou de kop boven je verhaal dan ook willen nuanceren: soms is het niet erg om de raadsvergadering te laten schieten, maar kijk uit dat je het niet te vaak doet.
Reporter, 8 juli 2010, 16:46
Dick, zoals zoveel andere collegae, knal je weer eens de plank mis. 99% van alle informatie komt al van persvoorlichters of wat dan ook en dat is dus precies waar onze lezers onze kranten en zo de rug toekeren. In elke krant staat precies hetzelfde voorgekauwde verhaaltje te staan en meestal 3 dagen voor die tijd op twitter of welke apenboom dan ook. Ik zeg… terug de zaak aanpakken en journalistiek bedrijven. Geen acceptatie van kletsverhalen en voorgekauwde berichten meer, maar lekker stevig werk, desnoods met journalistieke vrijheden om het 1 en ander los te weken. Zeker in de gemeentelijke politiek blijft veel te veel liggen wat eigenlijk boven water moet komen. De dames en heren wethouders en zo houden niet zo erg van journalisten want ze houden niet zo erg van open en bloot functioneren. Is dit te generaliserend?? Goed zo dan hebben we nu de toon gezet voor journalisten die uit hunner ivoren toren willen komen en weer gewoon aan het werk willen gaan. Wedden dat miljoenen lezers weer terug keren naar de krant???
Dick Bosscher, 9 juli 2010, 00:21
Anonieme reporter, hoezo ‘knal’ ik de plank mis? Ik pleit ervoor dat journalisten het nieuws halen waar het te halen valt en dat zij niet kiezen voor gemakzucht, luchtigheid en infotainment. Volgens mij zijn wij het eens…
Bas: ook eens. En een oud journalistenexcuus moet volgen: ik heb deze kop niet bedacht, mijn kopsuggestie was zoals die ook in Trouw stond: Straks is de journalist niet alleen uit de raadszaal verdwenen.
Flip: dit is geen ‘vroeger was alles beter verhaal’. We hebben journalisten nodig om nieuws te signaleren, te filteren op zin en onzin en vervolgens te duiden. Leuk idee als je denkt dat elke burger het zelf maar uit moet kunnen vinden, maar in de praktijk zal dat niet werken.