Kranten moeten geëngageerd zijn

Arie Slob haalde recent fel uit naar de Telegraaf. De krant van wakker Nederland, die toch al niet bekend staat om zijn genuanceerde berichtgeving, zette vol de aanval in op de nieuw in te voeren kilometerheffing van minister Eurlings. Het is niet de eerste keer dat de Telegraaf een maatschappelijke actie voert: op het gebied van mobiliteit bijvoorbeeld heeft de krant een lange traditie van gepeperde artikelen met koppen in chocoladeletters.

Dat Slob zich hieraan ergert, is niet verwonderlijk, daar de Christenunie juist voor de kilometerheffing is. Maar zijn argumentatie doet naïef aan: ‘Ik vraag me af of de krant op deze wijze de grenzen van de geëngageerde journalistiek niet overschrijdt, en doelbewust probeert macht uit te oefenen.’ Dat laatste lijkt me een retorische vraag. De Telegraaf probeert luid en duidelijk de politiek-maatschappelijke realiteit te beïnvloeden. De vraag is echter of dat zo slecht is.

Ik word altijd wantrouwig als een politicus de media beschuldigt van manipulatie. Politici hebben er een handje van om moord en brand te roepen als een krant of televisieprogramma niet schrijft of uitzendt wat hem welgevallig of. De media zijn er om de politiek te controleren, en daar heeft een politicus het mee te doen. Natuurlijk mag hij zich verweren tegen fout citeren en dergelijke, maar niet tegen de kritiek zelf.

Waar Slob ook nog in lijkt te geloven is het idee van ‘objectief nieuws’. Nieuws is nooit objectief. Talloze studies hebben uitgewezen dat alleen al de keuze van onderwerpen en zelfs de grootte van het geschreven artikel een kwestie van interpretatie is. De keuze om een drama uit Urk wel of niet te brengen, is geen objectieve keuze, maar juist een subjectieve. Het heeft te maken met goede smaak en journalistieke afstand. Juist hierin kunnen media zich van elkaar onderscheiden. En als de vereniging Kritisch Prikken vijf regels tekst krijgt in de krantenkolommen, of een hele pagina, ook dat is geen objectieve keuze. In allerlei journalistieke codes staat dat journalisten het nieuws ‘waarachtig’ moeten brengen. Helaas is zelfs de waarheid geen objectief gegeven meer in onze laatmoderne samenleving. Als de waarheid al bestaat, is het onmogelijk die te kennen. Hoe zou een journalist dan ‘objectief nieuws’ kunnen brengen?

Nee, kranten kunnen beter transparant zijn in hun keuzebeleid, dan objectiviteit te veinzen. Ik heb liever een Telegraaf die er rond voor uit komt dat het tegen de kilometerheffing is, dan een krant die impliciet zijn politieke voorkeur uitspreekt door stelselmatig bepaalde politici wel of niet aan het woord te laten. Ik heb liever een Trouw die er voor uitkomt te kiezen voor de groene zinzoeker, dan een televisieprogramma dat zegt ‘er voor iedereen’ te zijn (en dat nooit is natuurlijk). Helderheid en transparantie in waar je als medium staat, is waarachtiger dan te pogen niet bestaand objectief nieuws te brengen.

Frank G. Bosman is mediatheoloog aan de Faculteit Katholieke Theologie van de Universiteit van Tilburg.