Klaar met je stuk. En dan?

Het is bijna drie jaar geleden dat ik ontdekte dat er in Ghana aangifte was gedaan tegen de Nederlandse multimiljonair Arthur Paes. De toen 16-jarige Georgina verklaarde tegenover de zedenpolitie dat Paes haar en twee andere minderjarige meisjes jarenlang had misbruikt. Georgina werd bij haar aangifte geholpen door de Nederlander Jan Wubbeling, ex-werknemer van Paes, en diens Ghanese vrouw Eunice Boateng. Paes heeft de aantijging aan zijn adres altijd ontkend. Volgens hem is er sprake van een complot, opgezet door Wubbeling en Boateng.

Anderhalf jaar onderzoek resulteerde in juli 2012 in reportages voor OneWorld en Nieuwe Revu.

Maar daar gaat dit verhaal niet over. Dit verhaal gaat over wat er ná de publicaties met de hoofdpersonen gebeurde. Ik dacht namelijk dat mijn onderzoek toen klaar was. Ik had iets aan het licht gebracht. Nu moesten politie en justitie voor gerechtigheid zorgen.

Zo werkt dat dus niet. Er werden weliswaar Kamervragen gesteld, maar het werd aan het OM in Ghana gelaten om Paes al dan niet te vervolgen. Dat gebeurde in eerste instantie wel. Later heeft het OM de zaak geseponeerd na het rapport van rechercheur Addai. Hij schreef daarin dat de misbruikzaak verzonnen is door Boateng, de vrouw van Wubbeling. Volgens mijn informanten in Ghana kreeg rechercheur Addai, vlak voordat hij het bewuste verslag schreef, een nieuwe auto. De wagen werd geleverd door een bekende van Paes.

En daar werd het ingewikkeld. Want welke rol was mij nu toebedeeld? Moest ik naar buiten brengen wat ik hoorde over de Ghanese rechercheur? Of was met het publiceren van mijn verhaal ook mijn taak volbracht? Op advies van mijn (door OneWorld ingeschakelde) advocaat hield ik me aanvankelijk stil. Ook toen andere media Paes’ aantijgingen vrijwel klakkeloos overnamen. De Telegraaf pakte op 27 december 2012 zelfs uit met het nieuws dat ‘rechercheur Addai (die van die auto, ST) mondeling en schriftelijk tegen­over de krant bevestigt dat Paes onschuldig is’. Paes kondigde een ‘kruistocht om eerherstel’ aan.

In de maanden die volgden verschenen er in Ghanese kranten meer en meer negatieve artikelen over Wubbeling en Boateng. Ze zouden betrokken zijn bij een moordaanslag, fraude, zich verrijkt hebben door te helpen bij een illegale adoptie, de grond van hun huis gestolen hebben, enzovoorts.

Door Wubbeling en Boateng in een kwaad daglicht te stellen, bracht Paes ook mijn verhaal in diskrediet. Ik kreeg geregeld reacties van collega’s of onbekenden die erop neer kwamen dat als mijn bronnen onbetrouwbaar waren, de informatie van mijn verhaal vast ook niet te vertrouwen was. Maar zelfs al zouden Wubbeling en Boateng criminelen zijn, dan is het nog steeds een feit dat er in Ghana een meisje aangifte heeft gedaan tegen Paes. En dat dat meisje nu, drie jaar na dato, nog steeds voor de rechter wil getuigen dat Paes haar heeft verkracht.

Hoe houd je je verhaal overeind als je bronnen onderuit worden gehaald? Ik besloot mijn artikel ­‘Paradijs voor pedo’s’ in te sturen voor verschillende journalistieke prijzen. Met succes. De reportage werd genomineerd voor een Mercur en voor De Loep (aanmoedigingsprijs) en kreeg daarnaast ook een eervolle vermelding in de categorie ‘onderzoek’ van De Tegel. Paes kwam hiertegen in opstand.

Hij belde naar de organisatoren dat mijn nominaties verwijderd moesten worden. Tegel-organisator Martijn Kirsten: ‘De tweede keer, toen er niks gerectificeerd was, heeft hij gedreigd met een “passend cadeau” (zijn woorden).’

De nominaties bleven staan. Fijn voor mij, maar Wubbeling en Boateng waren er niet mee geholpen. Met name Wubbeling was na ieder belasterend artikel volkomen overstuur. Hij had steeds minder werk, want opdrachtgevers die hem googleden stuitten op nare berichten. Omdat ik niks schreef, was zijn kant van het verhaal voor de buitenwereld niet te zien. Hij probeerde wel om gehoord te worden. In het begin tikte hij in kapitalen lange, boze reacties onder artikelen waarin hij werd genoemd. Toen hij merkte dat dat averechts werkte – hij werd weggezet als querulant of zijn teksten werden op verzoek van Paes verwijderd – brieste hij tegen mij.

Naarmate de tijd verstreek, nam het aantal misdrijven waarvan Wubbeling en Boateng in Ghana beticht werden toe. Wubbeling voelde zich er niet meer veilig en vluchtte naar Nederland.

Als Wubbeling mij opbelde om te spuien, dan luisterde ik. Ik had hem anderhalf jaar lang, meerdere keren per maand opgebeld. Als je iemand zo langdurig, zo vaak lastig valt, dan zeg je na publicatie niet: nou neem ik mijn telefoon niet meer op.

Toch probeerde ik tegelijkertijd ook afstand te houden. Ik waarschuwde hem: “Ik blijf graag op de hoogte, maar ik ben geen vriendin. Ik ga geen stuk schrijven omdat jij het moeilijk hebt.” Ik adviseerde hem om aangifte van smaad en laster te doen. “Nederland is een rechtsstaat. Zo worden die nare berichten vast snel weggepoetst.” Wubbeling legde een verklaring af bij de politie in Rotterdam. In diezelfde periode publiceerde misdaadwebsite Camilleri - met input van Paes – vier artikelen over ‘misdadiger Wubbeling’.

En toen kwam de druppel die de emmer deed overlopen: naast Wubbeling en Boateng werden ineens nog twee bronnen (die niet aan hen gelieerd zijn) in Ghana beticht van ernstige misdrijven. Courage, een Ghanees uit het dorp waar Paes een erefunctie bekleedt, liet mij per e-mail weten dat hij was gearresteerd door de ‘armed robbery squad’. Hij werd op borg vrijgelaten op voorwaarde dat hij mij geen informatie meer zou verstrekken en hij moest een excuusbrief schrijven aan Paes.

Chris, een Duitser die al vóór Wubbeling en Boateng bij de politie meldde dat hij Paes verdacht van kindermisbruik, mailde mij dat hij door Paes was gebeld dat de Ghanese en Nederlandse politie naar hem op zoek zijn. Hij zou gezocht worden ‘vanwege de rituele moord op een 4-jarig kind’.

Wat op z’n minst opvallend is, is dat deze aantijgingen, net als de nieuwe publicaties over Wubbeling en Boateng, samenvallen met het heropenen van het strafrechtelijk onderzoek naar Paes in Ghana. Het Openbaar Ministerie besloot hiertoe nadat er eind april een petitie werd ingediend met daarin aanknopingspunten dat het dossier ten onrechte is gesloten.

Wanneer heb je als journalist de taak om in te grijpen en het voor je bronnen op te nemen? Ik weet het antwoord nog steeds niet, maar heb besloten om de pen op te pakken nu zich een duidelijk patroon aftekent waaruit blijkt dat de getuigen in een strafzaak stuk voor stuk worden geïntimideerd. Had ik daar ook over bericht als zij mijn bronnen niet waren? Ik denk het niet. Dan had ik de gebeurtenissen in hun levens namelijk niet zo nauwlettend gevolgd dat ik dit patroon had gezien. Tegelijkertijd heb ik me zo lang stil gehouden juist ómdat het mijn bronnen zijn. Hier is het heersende idee dat je als journalist objectief moet zijn. En dat je dat niet bent als je ‘partij’ wordt in een zaak. Nu denk ik dat het in sommige gevallen professioneler is om de verantwoordelijkheid te nemen voor je verhaal. Ook als het dan persoonlijk wordt.