Kijktips bij start IDFA: Waar eindigt de journalist en begint de mens?

Stronger than a Bullet

Lang dacht fotograaf Saeed Sadeghi dat hij de eerste golfoorlog (tussen Iran en Irak van 1980 -1988) enkel registreerde. Door zijn lens keek hij naar de Iraanse soldaten en bracht hun broederschap en passie om te vechten in beeld. Ayatollah Khomeini had nog maar net de macht gegrepen en de islamitische republiek uitgeroepen. De rust was nog niet wedergekeerd of Saddam Hoessein besloot in 1980 de olierijke provincie Khuzestan binnen te vallen. Een bloedige oorlog volgde, die uiteindelijk acht jaar zou duren. Naar schatting kwamen ongeveer 1 miljoen mensen om.

Fotograaf Sadeghi was getuige vanaf het eerste moment dat de troepen Iran binnenvielen. In de documentaire Stronger than a Bullet kijkt hij terug op die periode en –vooral- op zijn eigen rol. De oorlog heeft hem nooit losgelaten. ‘Nog altijd leef ik dagelijks met de mensen van mijn foto’s’, zegt hij zacht. In de documentaire wordt langzaam duidelijk waarom. Prachtig ontrafelt regisseuse Maryam Ebrahimi hoe groot zijn schuldgevoel is. Hij dacht lang een onafhankelijke fotograaf te zijn, maar bleek te worden ingezet voor de Iraanse propagandamachine.

Als halverwege de oorlog een foto van hem met lachende soldaten op de voorpagina van een bekende krant verschijnt, roept een soldaat hem woedend tot de orde. ‘Je zou je moeten schamen’, bijt een hij hem toe. ‘Je zet de oorlog neer alsof het leuk is, terwijl in de hele omgeving het bloed stroomt als een rivier.’ Vanaf dat moment realiseert Sadeghi hoe selectief er op de redacties (beïnvloed door de overheid) met zijn foto’s wordt omgegaan. Jaren later is die worsteling en het schuldgevoel nog altijd deel van zijn leven.

Stronger than a Bullet laat op indringende wijze zien hoe veel invloed journalisten/fotografen kunnen hebben. En de ellende die ze daarmee – soms ongewild - kunnen veroorzaken.

Another News Story

Waar Saeed Sadeghi nog iedere dag lijkt stil te staan bij de beelden die hij jaren geleden maakte, zijn de journalisten in Another News Story afstandelijker. Centrale vraag in die documentaire is: wat gebeurt er met verslaggevers wanneer de camera’s uitgaan? In beeld komt de vluchtelingencrisis van 2015. We zien vluchtelingen aankomen op Griekse eilanden, naar de grens met Hongarije lopen en in beeld in vluchtelingenkampen. De grote opluchting als ze aankomen, de opstootjes als ze niet verder mogen en de botsingen met lokale overheden.

Maker Orban Wallace focust op de medewerkers van verschillende nieuwsstations. ‘Er werd net een vluchteling heel lichtjes geraakt door een bus’, vertelt één van de journalisten. ‘Eigenlijk was er niets aan de hand, maar er staan nu wel 57 camera’s om hem heen.’ Vooral de hijgerigheid van de aanwezige journalisten valt op. ‘Ik houd van de paniek’, zegt er één. ‘Dat je eigenlijk maar vijf minuten hebt om iets op te zetten wat eigenlijk dertig minuten kost.’ Voor de camera van Wallace verschijnen gemotiveerde mensen, maar vooral journalisten die met een afstand kijken naar alles wat zich voor hun camera’s afspeelt. Die het af en toe spuugzat zijn en gewoon naar bed willen. Wallace schetst in Another News Story een interessant beeld van een groep gedreven professionals, maar blijft aan de oppervlakte. Een gebrek aan diepte-interviews zorgt ervoor dat zijn film vooral een registratie blijft. Waarbij de vraag wat het verslaan van zo’n crisis nu eigenlijk met de journalisten zelf doet, onbeantwoord blijft.

Ask the Sexpert

Van heel andere aard is de documentaire Ask the Sexpert over de 93-jarige Mahinder Watsa. In een dagelijkse column in de Engelstalige tabloid Mumbai Mirror geeft hij antwoord op vragen van lezers over seks. Een onderwerp dat in India nog altijd vrij taboe is.

Dat blijkt wel door de enorme hoeveelheid vragen die Watsa binnen krijgt. Maar daar houdt het niet op. Niet alleen is hij columnist, ook voor zijn deur staan regelmatig mensen. Die hij allemaal geduldig binnenlaat en advies geeft op seksueel gebied. Tot grote onvrede van zijn zoon. Hij vindt het maar niets dat zijn oude vader dagelijks vreemden in huis haalt. Watsa zelf haalt daar zijn schouders over op.

Het zijn missie om het praten over seks op de kaart te zetten. Meer nog dan een columnist is hij een voorvechter van sekseducatie en wil hij het onderwerp koste wat het kost uit de taboesfeer halen. Ask the Sexpert is een prachtig portret van een man met een missie. Die de krant gebruikt om hele generaties te leren dat praten over seks normaal is en veel normaler zou moeten worden in India.