Journalistiek die een beweging voortbracht
Harvey Weinstein stapt begin oktober 2017 de receptie van The New York Times binnen – ongeschoren, wallen onder zijn ogen – met in zijn kielzog twee advocaten. Kort daarvoor heeft zijn juridische team de krant een mail gestuurd met de mededeling dat het ‘leugenachtige verhaal’ over seksueel misbruik dat ze van plan is te publiceren – en hem vooraf ter lezing is aangeboden - hun cliënt een schade van meer dan 100 miljoen dollar zal berokkenen. ‘Bij daadwerkelijke publicatie rest hem geen andere keus dan de krant aansprakelijk te stellen.’
Zoals bekend, de krant beet door waarna vrijwel acuut een beweging op gang kwam. Miljoenen vrouwen over de hele wereld gingen vertellen hoe zij zelf misbruikt waren. Mannen moesten opeens rekenschap afleggen over hun gedrag. Er vond in no time een paradigma-verschuiving plaats, het resultaat van gedegen onderzoeksjournalistiek
In het boek ‘Zij zei. #MeToo: het journalistieke onderzoek, de onthullingen en de wereldwijde impact’ blikken de aanjagers van #MeToo en Pulitzer Prize-winnaars Jodi Kantor en Megan Twohey terug op ruim drie jaar noeste arbeid waarin veel niet eerder gepubliceerde, maar bijzonder interessante informatie voorbij komt. Zo bleek Weinsteins’ gang naar The New York Times een laatste, hopeloze verrassingsaanval waarin hij met ‘smerige, ongeloofwaardige en magere’ aantijgingen kwam ten aanzien van enkele bronnen uit het verhaal, alles om publicatie tegen te houden.
Het boek biedt een minutieus en chronologisch verslag van de werkwijze van Kantor en Twohey; spannend en soepel geschreven. Het verhaal is aangevuld met transcripties van interviews, aantekeningen van de eerste gesprekken die het duo voerde met filmsterren over Weinstein, e-mails en andere primaire documenten die aan de basis lagen van hun publicaties in The New York Times - in die zin bij uitstek een handboek voor journalisten.
Het toont ook het onderliggend systeem waarin duidelijk wordt hoe advocaten, bedrijven, PR-mensen, tabloiduitgevers en entertainmentreporters ervoor zorgden dat Weinstein jarenlang onschendbaar bleef en slachtoffers de mond werd gesnoerd.
Wat beklijft is de ongelooflijke druk waaronder de vrouwen opereerden en de empathische vasthoudendheid waarmee ze hun bronnen proberen te overtuigen van de noodzaak tot het openbaar maken van het misbruik. En het geduld en begrip als die bronnen – soms na meerdere interviews – alsnog besluiten hun verhaal niét te vertellen.
De twee werkten uiterst zorgvuldig. Dat doen ze ook in dit boek, waar in totaal 27 pagina’s aan noten en een uitgebreid register is opgenomen, en dat nu al als standaardwerk voor onderzoeksjournalistiek kan worden beschouwd. Een diepe buiging.
Jodi Kantor en Megan Twohey: Zij zei. #MeToo: het journalistieke onderzoek, de onthullingen en de wereldwijde impact. Uitgeverij Atlas Contact, ISBN 9789045038667, 320 pagina’s, € 22,99 (vertaald door Nannie De Nijs-Bik Plasman en Annemie de Vries)
Praat mee