‘Ik dacht dat journalisten van die geniepige mensen zouden zijn’

Het eerste interview dat ze gaf? Annelotte Lutterman denkt een tijdje na, maar kan het zich echt niet meer herinneren. Het is niet zo verwonderlijk als je bedenkt dat ze het afgelopen jaar zo’n beetje alle media te woord heeft gestaan. Van NRC en Telegraaf tot Nieuwsuur en 3FM, de gymnasium 6-leerling was bereid aan iedereen duidelijk te maken dat het sociaal leenstelsel dat dit kabinet wil invoeren slecht is voor jongeren en hun toekomst. Op één moment na, 14 november, de dag dat scholieren en studenten een manifestatie op het Malieveld hielden om tegen het leenstelsel te protesteren. Lutterman: ‘Er liepen daar zoveel journalisten rond en zoveel mediageile mensen dat ik dacht: prima, maar ik doe er even niet aan mee. Ik wilde gewoon lekker genieten. Misschien niet zo professioneel maar ik vond het op dat moment veel chiller om met een spandoek te protesteren tegen de plannen van Bussemaker dan de media te woord staan.’ 

Ballen
Lutterman had een bepaald beeld van de journalistiek voordat ze actief werd in het LAKS. ‘Ik dacht dat journalisten geniepige mensen zouden zijn die dingen opschrijven die je niet gezegd hebt, of bepaalde antwoorden extra zouden aandikken om er een slaatje uit de slaan. Daar had ik me op voorbereid, maar eigenlijk was het tegendeel het geval. De meeste journalisten met wie ik werk zijn aardig en sociaal. Vooral met de jongere journalisten, bijvoorbeeld van Metro en Sp!ts, kan ik het goed vinden. Ik zie zelden een citaat van mij in de krant staan dat niet klopt. En ze zijn redelijk, staan open voor suggesties. Een voorbeeld? Laatst had ik een interview met Metro over het sociaal leenstelsel. Ik zei dat Bussemaker niet eens de ballen heeft om het geld ergens anders op haar begroting vandaan te halen. Toen ik het concept van het interview onder ogen kreeg, vond ik dat toch niet zo netjes, ik zit geregeld met Bussemaker aan tafel en vind het een aardige vrouw. We zijn het oneens met elkaar, maar ik respecteer haar wel. En dus had ik gevraagd of dat ‘ballen’ veranderd kon worden in “moed”. Dat was geen probleem, vond ik toch sympathiek van die journalist.’

Ook op ander vlak verraste het journaille Lutterman positief. ‘Ik dacht dat je op alle vragen meteen antwoord zou moeten geven en daar was ik best een beetje beducht voor. Maar in de praktijk blijkt het helemaal geen probleem om te zeggen “Dat weet ik nu niet, ik kom er later op terug”, of “Ik moet dat eerst even met mijn bestuur bespreken”. Journalisten hebben daar best begrip voor.’

Geforceerd leuke invalshoeken
Ondanks haar positieve ervaringen heeft Lutterman wel een belangrijke les voor journalisten, al zegt ze er direct bij dat ze het nogal aanmatigend vindt van een 18-jarige om de journalistiek de les te lezen. Lutterman waagt zich er toch aan, ze is immers, zoals ze zelf zegt, een ‘alwetend leenstelsel-persoon’. En die persoon heeft bijzonder weinig stukken in de krant gezien waar dat stelsel nu eens goed werd uitgelegd. ‘Misschien komt het doordat veel kranten het moeilijk hebben, maar ik heb het gevoel dat de kranten nogal geforceerd leuke invalshoeken aan het verzinnen waren als het om het leenstelsel gaat. Ze spoorden bijvoorbeeld studenten op die van hun studiefinanciering op wintersport gingen. Zo denken ze het onderwijs een beetje catchy te kunnen maken. In Metro ging het over ouders die ook kwamen demonstreren op het Malieveld. Dat stond niet in de kop, daarin stond “Ouders nemen kroost mee”, alsof zo’n artikel alleen maar gelezen wordt als je er een lollige draai aan geeft. Dat vind ik jammer, ik mis de degelijke analyses waar een journalist twee dagen op heeft zitten zwoegen, dáárvoor lees ik de krant. De feiten en lollige dingen haal ik wel van NU.nl.’

Lutterman denkt dat het zoeken naar leuke invalshoeken ook te maken heeft met het onderwerp. ‘Onderwijs is een beetje een saai onderwerp. Ergens snap ik het ook wel, want de discussies die in het onderwijs worden gevoerd zijn al decennia dezelfde.’ 

Wat Lutterman daarnaast stoort is dat de meeste media ervan uitgaan dat het nieuwe stelsel voor studiefinanciering er zeker komt. ‘In alle kranten zie ik in de lead staan dat het leenstelsel volgend jaar worden ingevoerd. Nou, ik ben op dit moment heel druk aan het lobbyen bij leden van de Eerste Kamer, want daar moet het plan van Bussemaker nog worden behandeld. En ik kan je op een briefje geven dat het spannend wordt.’ Ook als ze haar LAKS-pet even af zet? ‘Ja, dan ook. Als we drie Eerste Kamerleden kunnen overtuigen, is het hele plan van tafel.’

Ludieke actie
‘LAKS: leraar, geef een genadezesje.’ Aldus luidde de kop van een bericht op NOS.nl. De omroep was zeker niet de enige die schreef over het persbericht dat door het LAKS de wereld in was geslingerd. Eindexamenleerlingen die dit jaar nét dreigden te zakken, zouden toch een voldoende moeten krijgen, want als ze dit jaar aan hun studie zouden beginnen, vallen ze nog onder het oude regime. ‘Het was een ludieke actie van ons’, legt Lutterman uit. ‘Het ANP publiceerde het uiteindelijk als eerste. We hadden er duidelijk bij gezegd dat het een ludieke actie was. Natuurlijk menen we niet dat eindexamenleerlingen een zes moeten krijgen terwijl ze dat eigenlijk niet verdienen. Voor ons was het een manier om aandacht te krijgen voor het sociaal leenstelsel. En dan helpt zo’n term als “genadezesje” wel, net als het woord “ophokuren”, dat ook uit onze koker komt. Het vreemde is dat het ANP in hun eigen bericht wegliet dat het om een ludieke actie ging. Waarom ze dat deden, weet ik niet. Ik denk dat het gewoon slordigheid was.’

Veel andere media namen het ANP-bericht over. Sommigen belden ter aanvulling met het LAKS en kregen te horen dat het niet helemaal serieus bedoeld was. Lutterman: ‘Later had ik weer contact met het ANP, ik vroeg of ze nog een aanvulling wilden maken op het bericht. Maar ze reageerden licht gepikeerd, voelden zich een beetje in de maling genomen. Raar, want het was hun eigen fout dat ze het bericht zo serieus hadden genomen. Voor ons maakte het niet veel uit, wij hadden de aandacht die we wilden hebben.’

Door haar voorzitterschap van het LAKS heeft Lutterman in snel tempo media-ervaring opgedaan. Vooral tijdens de eindexamens regent het interviewverzoeken. Lutterman: ‘Het viel me op hoe relaxed radiomensen zijn. Of je nu bij BNR of 538 komt, ze zijn allemaal even vriendelijk en ontspannen. Bij de tv is er veel meer stress. Logisch, want daar komen veel meer zaken bij kijken. We hebben over persaandacht niet te klagen, al vind ik dat het LAKS wel iets pro-actiever mag zijn, niet alleen reageren tijdens de examens, maar zelf ook onderwerpen op de agenda proberen te zetten.’

Nog een half jaar, dan doet Lutterman eindexamen en zwaait ze af als LAKS-voorzitter. ‘Ik denk dat ik bestuurskunde ga doen. Als het leenstelsel niet doorgaat, neem ik filosofie in deeltijd erbij. En daarna? Ik zou heel graag premier van Nederland willen worden.’