‘Hongerige journalistenwolven’

Moes vroeg terughoudendheid aan de pers. In het NOS Journaal zei hij letterlijk: ‘Ik vind dat wij allen een taak hebben in het beschermen van kwetsbare mensen. Kinderen horen daarbij (...) Die onrust (in de wijk, td) wordt veroorzaakt door het optreden van sommige journalisten. Dat optreden is zo indringend dat daardoor het gezin moet onderduiken.’
Concreet had Moes zich – onder andere – geërgerd aan een reporter van het EO-programma Uitgesproken die via Twitter aan een klasgenoot had gevraagd of deze wilde meewerken aan een portret van de familie. Bij NU.nl reageerde Tenco van der Hee, eindredacteur van Uitgesproken. Hij verklaarde achter de aanpak van de reporter te staan. ‘Het doel is journalistiek onderzoek. We zijn heel voorzichtig met de vragen die we stellen en gaan niet in op details, omdat het jonge mensen betreft. We hebben er ook bewust niet voor gekozen om met een camera op schoolpleinen te gaan staan, vanwege de leeftijd van de kinderen.’

Hoe onnozel kun je zijn? ‘Journalistiek onderzoek.’ Wat had de Uitgesproken-redactie onder de bezielende leiding van Van der Hee eigenlijk gedacht dan wel gehoopt te kunnen onthullen? Wat was het algemeen belang dat hier moest prevaleren boven het belang van een kind? Welke wereldscoop hing er hier boven de markt? Moeten we het oké vinden dat journalisten 12-jarigen benaderen met de vraag hen te helpen bij een portret over een mogelijk beschadigd gezin, omdat er ‘terughoudend’ niet op het schoolplein is gefilmd? Ik denk dan: waarom het één wel en het andere niet?
En zou zo’n Tenco van der Hee nog eens diep nadenken als hij ’s avonds thuis in de spiegel kijkt? Heeft hij zelf kinderen? En hoe zou hij het vinden als zijn 12-jarige zoon of dochter door een troep hongerige journalistenwolven wordt opgejaagd? Moet je alles wat kan ook willen doen?

Moes heeft ontegenzeggelijk mijn sympathie, ook met zijn oproep aan de journalistiek om intern in discussie te gaan over journalistieke grenzen bij dit soort gevallen. Maar ik ben bang dat Moes’ oproep niet al te veel weerklank zal vinden. Behoudens wellicht bij het Hans Melchersfonds.

De Raad voor de Journalistiek kwam nog maar een half jaar geleden met een ‘aanscherping’ van de richtlijn in reactie op berichtgeving over de Tripoli-ramp (De ‘Ruben-affaire’). De Raad had toen een kans bij uitstek om aandacht te vragen voor de kwetsbare positie van minderjarigen bij rampen, ongelukken, familiedrama’s of andere kwesties. De Raad deed het niet. Waar in tal van andere landen journalistieke gedragscodes minderjarigen in bescherming nemen, is dat in Nederland niet het geval.

Ik ben bang dat er dus nog heel veel ‘Wim Moessen’ zullen komen die tandenknarsend moeten meemaken hoe de pers onder het mom van ‘journalistiek onderzoek’ al het denken overboord kiepert. En de kans is maar klein dat zo’n 12-jarig jochie ooit naar de Raad voor de Journalistiek stapt. Laat staan naar de rechter. Daarom is het ook dapper dat Moes heeft besloten zelf een klacht in te dienen bij de Raad voor de Journalistiek. Allereerst mag de Raad zich buigen over de vraag of Moes in dit geval belanghebbend is. En als dat zo is, mag de Raad alsnog een oordeel vellen over de vraag of het een bijzondere positie ziet voor minderjarigen. Kan er toch nog iets goeds voortkomen uit een verder treurige geschiedenis.

Theo Dersjant is docent aan de Fontys Hogeschool