mgm nvj maart

— maandag 21 mei 2012, 16:02 | 0 reacties, praat mee

Twitter-knokploegje gaat Raad te ver

De Raad voor de Journalistiek deed recent een opmerkelijke uitspraak in een klacht van Hero Brinkman over een commentaar op de website van Elsevier. Opmerkelijk omdat de Raad oordeelde dat er wederhoor had moeten plaatsvinden. De kritiek op deze uitspraak is hard. De Raad weigert hem toe te lichten. ‘Deze uitspraak spreekt voor zich. Een rechter gaat ook niet achteraf in discussie.’

Laatste wijziging: 21 mei 2012, 18:47

Op 18 januari publiceerde Elsevier-¬redacteur Gertjan van Schoonhoven – op de website van het opinieweekblad – een commentaar op de gebeurtenissen rond de Arondéuslezing. Voor het tweede achtereenvolgende jaar had de PVV zich gemengd in de keuze van degene die de lezing hield. Hero Brinkman – toen nog PVV-Kamerlid – twitterde namelijk op 22 december 2011: ‘Arondéuslezing doet Rene Boender. Deze klimaatgoeroe vraagt rond 6.500 euro voor lezing van half uurtje. Compleet over de top. Graaier!’

Als gevolg van de tweet ontving Boender dreigtelefoontjes, waarop hij zich terugtrok. Van Schoonhoven schreef hierover op elsevier.nl:
‘Onthutsend aan deze affaire is dat Brinkman het helemaal niet erg lijkt te vinden dat het zo is gegaan. Blijkbaar vindt hij zo’n Twitter-knokploegje stiekem wel handig om z’n politieke doelen te bereiken. Maar het deugt van geen kant. Harde straatvechterspolitiek is prima, maar wel graag in de politieke arena en met open vizier. En zonder dreigementen.’

In zijn klacht wijst Brinkman erop dat hij de actie wel degelijk heeft afgekeurd. Nadat bekend werd dat Boender voor de eer bedankte, twitterde het Kamerlid op 12 januari 2012:
‘Boender ziet af van Arondéuslezing. Hij kreeg een onvriendelijk telefoontje. Vervelend voor hem maar hoop dat provincie lezing nu afblaast.’

De Raad oordeelt (zie de samenvatting op pagina 38) onder meer dat Elsevier wederhoor had moeten toepassen. Ook oordeelt de Raad dat de beschuldigingen aan het adres van Brinkman geen steun vinden in de feiten. Volgens de Raad heeft Elsevier gesuggereerd dat Brinkman via dreigementen politieke doelen nastreeft. Het oordeel deed nogal wat stof opwaaien. Vooral vanwege het standpunt dat er wederhoor had moeten plaatsvinden bij een commentaar; bij uitstek een plek voor de eigen mening van het medium of een van zijn commentatoren waar wederhoor dus niet van toepassing lijkt. Betrokkenen, enkele columnisten en een media-advocaat laten hieronder hun licht schijnen over deze zaak.

Kamerlid Hero Brinkman (in zijn klacht aan de Raad voor de Journalistiek)
‘De term “harde straatvechterspolitiek” is zijn (Van Schoonhoven, red.) omschrijving van de wijze waarop ik volgens hem politiek bedrijf. Deze term is zeer vilein gekozen, omdat het woordje straatvechter een opmaat is naar de laatste zin. De laatste zin namelijk: “en zonder dreigementen”, trekt alles in de bedreiging sfeer. Hierin leest elke goede lezer dat een harde straatvechter kennelijk ook dreigementen uit om zijn politieke doel te bereiken. (..)in samenspraak met het woord “straatvechter” wordt gesteld dat ik dreigementen zou hebben geuit. Dat is absolute onzin en onwaar.’ En: ‘Van Schoonhoven bedient zich van feiten die gewoon niet kloppen. Dit had hij zeer eenvoudig kunnen voorkomen door mij gewoon te bellen en wederhoor te plegen. Als er iemand is binnen de PVV die altijd de pers te woord staat en zijn telefoon opneemt, is het wel ondergetekende.’

Hoofdredacteur Arendo Joustra en
redacteur Gertjan van Schoonhoven, Elsevier

Joustra: ‘De Raad heeft elke relatie met de werkelijkheid verloren. Geen enkele commentator past eerst wederhoor toe voordat hij zijn commentaar schrijft. Politici mogen hard worden aangepakt en bij de rechter zou Brinkman dan ook geen enkele kans maken. Deze uitspraak is beschadigend voor de beroepsgroep, niet voor Elsevier. Terecht nemen steeds meer media de Raad niet meer serieus. Kern van de klacht is dat Elsevier Brinkman met geweld zou associëren. Blijkbaar zien Brinkman en de Raad niet het verschil tussen een echte knokploeg en een Twitter-knokploegje, het woord dat wij hebben gebruikt.’
Van Schoonhoven:  ‘Ik was vooral erg verbaasd. Met name vanwege het principe dat je als commentator je opvatting vooraf moet voorleggen aan de degene die je bekritiseert. Ik hecht eraan te zeggen dat ik mijn commentaar niet zo stevig had geschreven als Brinkman zich had gedistantieerd van de bedreigingen die Boenders kreeg. Wij blijven vinden dat Brinkman zijn volgelingen direct tot de orde had moeten roepen toen bleek dat Boender werd bedreigd. De tweet waarin hij stelt dat het ‘vervelend’ is voor Boender volstaat wat mij betreft niet.’

Victor Lebesque, voorzitter Raad voor de Journalistiek
Lebesque zegt de discussie rond uitspraken te waarderen. ‘Maar de Raad mengt zich er niet in.’ Op de vraag of de Raad met deze markante uitspraak een speciaal punt heeft willen maken of een scherper beleid wil laten zien, antwoordt hij: ‘Zoals één zwaluw geen lente maakt, geeft één uitspraak geen beleidswijziging weer. In de Raad is er zo niet over gesproken.’ In de uitspraak wordt slechts verwezen naar een paragraaf van de Leidraad van de Raad (2.3.4), waarin staat dat ‘het beginsel van wederhoor’ niet geldt voor publicaties die kennelijk een persoonlijke mening bevatten en die eindigt met de mededeling dat ‘desalniettemin een dergelijke publicatie iemands belang zodanig kan raken dat wederhoor geboden is.’
Zowel de journalist-leden Peter Kloosterhuis (NOS) als Marieke Rietkerk (Vara) – die samen met anderen de klacht als ‘gegrond’ beoordeelden – stellen desgevraagd dat ze niet ingaan op individuele zaken.
Lebesque: ‘Slechts als er achteraf een vermoeden bestaat dat de Raad zich op onjuiste feiten heeft gebaseerd kan besloten worden tot een herziening.’

Theodor Holman, columnist Het Parool
‘Dit is een volstrekt idiote zaak. Met een dergelijke uitspraak verwijdert de Raad voor de Journalistiek zich van de kwaliteitspers en bedrijft bijna politiek. De Raad moet zich helemaal niet op dit pad begeven. En Brinkman had naar de rechter moeten gaan. Want stel nou – God moge het verhoeden – ¬dat we een fascistische krant zouden hebben in Nederland met fascistische commentaren. In het licht van vrijheid van meningsuiting moet dat kunnen. En wanneer zo’n krant de wet overtreedt kan men naar de rechter gaan. In deze zaak tussen Brinkman en Elsevier is uitsluitend sprake van het geven van een stevige mening in een commentaar. Dat is een recht. Daar kun je toch nooit wederhoor op toepassen? Ik doe dat in ieder geval nooit in mijn columns. Ik snap niet dat dit kan.’

Rob Hoogland, columnist De Telegraaf
‘Een belachelijke uitspraak, die andermaal aantoont dat de Raad voor de Journalistiek een overbodig instituut is. Als Brinkman naar de burgerrechter was gelopen, had hij de zaak geheid verloren. Stel je voor dat dit een bindende uitspraak zou zijn. Dan zou ik mijn column voorafgaande aan publicatie meerdere keren per week moeten voorleggen aan degene over wie ik schrijf en daarna blijkbaar diens commentaar in mijn stuk moeten verwerken. Ik roep dat Diederik Samsom een eikel is en dan moet ik Samsom de gelegenheid bieden om uit te leggen dat-ie géén eikel is. Zoiets. En als ik dat niet zou doen, dan zou ik in de woorden van de Raad telkens de grenzen overschrijden van hetgeen, gelet op de eisen van journalistieke verantwoordelijkheid, maatschappelijk aanvaardbaar is. Ammehoela. Hoewel… ik heb Jan Marijnissen jarenlang Jan Maorijnissen genoemd. Daar had ik hem wel weer graag op laten reageren, ha ha. Hoe dan ook: opdoeken, die Raad.’

Christiaan Alberdingk Thijm (SOLV Advocaten), specialist in uitingsvrijheid en privacy (op zijn weblog)
‘Het commentaar van Elsevier, dat een columnachtig karakter draagt, is duidelijk een mening. Het past daarbij dat de redactie zich stevig uitdrukt. Dat geldt helemaal nu het commentaar betreft op bepaald gedrag van een politicus. Wie de publieke zaak dient als Kamerlid, moet meer dan wie ook tegen een stootje kunnen. Het is bij uitstek de rol van de pers om politici kritisch te volgen. Brinkman heeft zelf niet opgeroepen tot dreigementen aan het adres van Boender, maar zijn stemmingmakende tweet draagt bij aan een sfeer van verdachtmakingen. Door Boender publiekelijk een graaier te noemen met als (politiek) doel dat een lezing geen doorgang vindt, ondergraaft hij opzettelijk de reputatie van de spreker. Wanneer vervolgens blijkt dat de man naar aanleiding van deze berichtgeving wordt bedreigd, is het terecht dat Elsevier daar schande van spreekt. Dat Brinkman in een vervolg-tweet aangeeft dat hij het vervelend vindt voor Boender, neemt niet weg dat hij in hetzelfde bericht oproept de Arondéuslezing af te blazen.
Wat had wederhoor is dit geval opgeleverd? Niets. Wederhoor heeft slechts nut om de waarheid te achterhalen. Het gaat dan om feitelijke berichtgeving die geverifieerd moet worden. Bij opiniestukken is dat slechts relevant in het geval de mening op een feitelijke bewering is gebaseerd. Maar in dit geval lijken de feiten me duidelijk. En de mening terecht.’

 

Bekijk meer van

Raad voor de Journalistiek

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.