‘Ik zal de koningin hevig missen’

De koningin ziet hij in deze dagen bijna vaker dan zijn eigen vrouw. Vanmiddag nog, op een zondag, bij haar thuis in paleis Noordeinde. Fotosessie met VN-chef Ban Ki-moon. Morgen weer, dan met Ruslands premier Poetin in Amsterdam. Zo staat Robin Utrecht in één week tijd zeven tot acht keer oog in oog met Beatrix. Haar gezicht kan hij dromen.

‘Ik heb een waanzinnig drukke baan’, stelt de 38-jarige freelance fotograaf op een zondagavond vast. ‘Maar ik vind het nog steeds leuk, hoor.’ Vandaag nog drie fotoklussen gedaan: een Amerikaanse voetbalster voor NRC Handelsblad, protestactie bij Amelisweerd, direct erna door naar de koningin. Laatste twee opdrachten voor het ANP. Hooguit één dag in de week heeft hij vrij. Robin vertelt het bij hem thuis in het Rotterdamse Katendrecht. In koninklijk krijtstreeppak zit hij aan een lange tafel; geen tijd gehad om zich te verkleden. Aan de muur een ronde klok van onmetelijke omvang die het tempo van de dag dicteert.

Zijn vrouw Shirley komt als een schim uit het donker van de achterkamer, waar het blauw van een tv flakkert. Zwijgend zet ze twee bakjes met nootjes op tafel. Drie kinderen liggen net op bed. Robin komt tot rust. ‘Ik probeer privé en werk gescheiden te houden. Vroeger zat ik nog uren met mijn laptop aan deze tafel, foto’s te bewerken. Was niet prettig voor mijn vrouw en kinderen. Nu heb ik verderop een kantoortje.’

Robin Utrecht (38) werd in 2012 bij het ANP ­ontslagen. Tien jaar had hij naar volle tevredenheid van de hoofd­redactie nieuwsfoto’s geleverd. Toch vlogen alle fotografen eruit, slachtoffer van bezuinigen. ‘Het was een klap’, zegt hij. ‘Ik moest een week aan het idee wennen. Daarna begon het alleen maar leuker te worden. Ik kan nu ook voor andere kranten en media werken.’ Voor het ANP werkt hij vijftien dagen in de maand, zonder contract. Daarnaast voor NRC Handelsblad, Trouw, maar ook voor de Dierenbescherming. Hij vult zijn inkomen aan met opdrachten uit de reclamebranche. ‘Foto’s maken voor sportmerken vind ik net zo leuk als het maken van een foto van de koningin. Bij Adidas krijg ik als fotograaf alle ruimte. Die krijg ik niet bij de koningin. Daar haal ik de kick uit die ene goede foto, waarvoor je dertig seconden krijgt.’

Al voor zijn ontslag begon Utrecht zijn ommezwaai naar het freelancerschap. Hij startte een eigen bedrijf. Opdrachtgevers begonnen te bellen, waaronder National Geographic. Eerder deze maand verbleef hij nog een week lang in Vietnam.

Onder collega’s staat Robin Utrecht bekend als een razend­snelle alleskunner. Van alle onderwerpen maakt hij iets. Koninklijk huis, sport, demonstraties of een hengelsportbeurs – altijd komt hij thuis met een bruikbare foto. Alles is leuk, alles is fotografisch interessant, op alles vliegt hij met evenveel enthousiasme af, en dat al bijna twintig jaar. ‘Het klinkt slap, dat ik alles leuk vind om te doen’, zegt hij. ‘Ik wil het allemaal: een week naar Vietnam en twee minuten bij de koningin. In het eerste geval geniet ik van de vrijheid, in het tweede geval van de adrenaline. Bij nieuwsfotografie voel ik eerzucht. Die ene foto, de beste foto. Zoveel mogelijk voorpagina’s halen. Mijn foto, overal. Scoringsdrift.’ Zijn rechterhand grijpt naar de chocoladenootjes, terwijl hij kalm blijft praten. ‘Ik ben vluchtig, onrustig. Ik kan een roofdier zijn. Toeslaan met mijn camera.’

Vroeger miste hij nog wel eens een foto, nu niet meer. Hij mijdt risico’s. Utrecht: ‘Het moet helemaal misgaan, wil ik met niets terugkomen. Dat gebeurt nooit. Als fotograaf ben ik dezelfde gebleven, maar de omstandigheden zijn veranderd. Toen ik bij het ANP begon, waren drie, vier foto’s voor elk onderwerp voldoende. Nu lever ik er wel vijftien. Er zijn veel kranten, andere media, internet is erbij gekomen. Zoveel deadlines, de druk is groter. Het werken is voor een fotojournalist moeilijker geworden.’

De koningin gaf hem de laatste tien jaar alles. Een lijnenspel van haar, hoed en rimpels waarop hij zich als fotograaf kon uitleven. En overal waar ze kwam, was ze nieuws. Ze stelde hem nooit teleur, net als Maxima natuurlijk. ‘Beatrix blijft mooi naarmate ze ouder wordt. Een charmante, statige vrouw. Ze is van alle kanten goed te fotograferen, een iconische verschijning.’ In al die jaren was Utrecht voor het ANP dé royalty-fotograaf en als freelancer is hij dat gebleven. Tijdens Koninginnedag geniet hij het privilege om als enige fotojournalist in het kielzog van de koninklijke familie mee te mogen lopen.

Ondanks de nabijheid, is de afstand met de familie al die jaren gebleven. Eén keer heeft de koningin iets tegen hem gezegd. Het was bij een staatsbezoek aan Brazilië, de eerste keer dat hij mee mocht. ‘Dat vind ik geen gepaste foto’, sprak ze, toen Robin op de grond ging liggen om haar in één beeld met het beroemde Christus-beeld in Rio te vangen. De foto was mislukt. Maar ze maakte nog een ronde. Hij lag er weer. ‘U bent wel een volhouder’, en ze liep door. Het was de beste foto van die reis, vindt hij. Sindsdien kwamen fotograaf en koningin elkaar nog tientallen keren tegen, maar vielen er geen woorden meer.

Robin Utrecht zal haar hevig missen. Ze schonk hem mooie foto’s. Er komt een koning met een ander gezicht, een man zonder specifieke kenmerken. ‘Alsof ik mezelf zou fotograferen. Willem-Alexander is voor mij als fotograaf daarom spannender, een opgave.’

Op 30 april heeft hij een plek in de Nieuwe Kerk gekregen. Hij richt zich op de eedaflegging van de koning. Ongeveer 25 andere fotografen zullen de troonswisseling voor het ANP op verschillende plaatsen verslaan. Robin Utrecht is vaak in de auto al aan het oefenen. Wordt het een close beeld of juist wijd? ‘Het een spannende dag. Ik lig er nu al wakker van.’

De bakjes met nootjes zijn leeg, zijn vrouw groet vanuit het donker als het bezoek laat in de avond vertrekt. Bij de voordeur struikel ik bijna over drie fotocamera’s op de vloer. De apparatuur lijkt in de haast neergelegd. ‘Klaar om mee te nemen’, zegt Robin Utrecht. ‘Morgenvroeg weer naar de koningin.’

——-