mgm nvj maart

— vrijdag 1 mei 2015, 14:09

Een monument voor Moisés Sánchez Cerezo

Een monument voor Moisés Sánchez Cerezo
Jorge Sánchez, zoon van de vermoorde Moisés Sánchez, probeert een exemplaar van de krant La Union, waar zijn vader werkte, aan een politieman te overhandigen. - © Corbis/HH

Moisés Sánchez Cerezo uit het Mexicaanse El Tejar is een journalist die een monument verdient. Omdat hij op zoek was naar de waarheid. Omdat hij niet van opgeven wilde weten. Omdat hij staat voor heel veel collega’s wereldwijd die hetzelfde overkomt. Omdat hij de uitoefening van zijn vak met de dood moest bekopen. Laatste wijziging: 29 maart 2018, 09:07

Het huis van journalist Moisés Sánchez (49) oogt als een vesting. Een muur en een hekwerk van 2,5 meter hoog moeten indringers buiten houden. Daar bovenop zeker nog eens drie meter gaas en prikkeldraad. De woning staat in een van de armere wijken van het Mexicaanse El Tejar in de gemeente Medellín de Bravo, vijftien minuten ten zuiden van de havenstad Veracruz. Iedereen kende Sánchez als taxichauffeur, vraagbaak, steun en toeverlaat én als journalist.

Of al dat beton en staal hem hadden kunnen helpen, is nog maar de vraag.  In elk geval is op 2 januari zijn huis nog niet gebarricadeerd als vroeg in de avond drie met machinegeweren gewapende mannen zijn woning binnen dringen.

Zijn vrouw Maria en twee kleinkinderen kijken angstig toe hoe Sánchez van zijn bed wordt gelicht en met zijn fototoestel en laptop in een klaarstaande auto wordt geduwd.  Drie weken later, op 24 januari, wordt zijn levenloze lichaam gevonden. Onthoofd, in stukken gesneden en in een plastic zak. Gedumpt, op een half uur rijden van zijn huis. Zijn zoon Jorge (29) herkent zijn vader niet bij de lijkschouwing. Er is een DNA-test nodig om de identiteit vast te stellen. Het onderzoek wijst uit dat hij diezelfde dag is vermoord.

Sánchez is een bevlogen journalist. Of misschien wel meer een activist. Het is de vraag of dat verschil in zijn geval relevant is. Onrecht ergert hem. En dat pakt hij aan met alle middelen die hem ter beschikking staan, vertellen zijn vrouw, buurtgenoten en collega’s. Het kost weinig moeite om met hen over Sánchez in gesprek te raken. De meeste vertellen vrijuit. Maar niet iedereen wil zijn naam noemen. Want er heerst angst in de straten van Medellìn. Tegen een vreemde vertel je niet zo maar alles.

Een sterk rechtvaardigheidsgevoel heeft Sánchez al van jongs af aan. Hij richt een soort vakbond op als hij als 14-jarige knul in de haven van Veracruz werkt. Later leert hij zichzelf rechten. Sánchez helpt daarna mensen in zijn omgeving met hun strijd tegen onrechtvaardige beslissingen van de overheid.

Als journalist schrijft hij over sport, cultuur en religie voor de plaatselijke krant La Unión. Hij is eigenaar van het weekblad dat hij samen met vrienden huis-aan-huis verspreidt. Totdat dat te duur wordt en hij een paar jaar geleden online verder gaat. Zijn website kleedt hij aan met zelfgemaakte foto’s en video’s. En de laatste tijd is hij erg actief op social media.

Zelfs zijn werk als taxichauffeur gebruikt Sánchez om zijn strijd tegen onrecht te voeren. Taxiritjes zijn voor hem een manier om te praten met zijn publiek, te horen wat er speelt en zo ideeën op te doen voor nieuwe verhalen.

En om wat geld te verdienen natuurlijk. Want net als voor veel andere Mexicanen is er geen CAO, laat staan een minimumloon voor hem. Sánchez sprokkelt zijn inkomen bij elkaar door naast zijn taxiritjes en website ook thuis nog een winkeltje te drijven. En hij werkt zo nu en dan voor een krant in Veracruz.

Sánchez is in veel opzichten de ondernemende journalist waar in Nederland in de discussies vaak van wordt gezegd dat het de toekomst is voor veel journalisten. En dat het tegelijk een bedreiging voor de onafhankelijke onderzoeksjournalistiek in zich draagt. Want ben je als eenpitter die met moeite een inkomen bij elkaar sprokkelt, niet te kwetsbaar voor allerlei vormen van beïnvloeding, bijvoorbeeld omkoping?

Sánchez laat zien dat onafhankelijkheid weinig met inkomen te maken heeft. Want hij schrijft als journalist over meer dan voetbaluitslagen of bruiloftsfeesten. Sánchez gaat de strijd aan met de autoriteiten. Is hun luis in de pels. Vecht ook op het web tegen onrecht. 

Nu is dat niet ver te zoeken in Medellìn. Het gebied, arm en landelijk gelegen, wordt al jaren geteisterd door de drugsmaffia. Die is tot in elke vezel van de samenleving doorgedrongen. Ook het openbaar bestuur en de politie staat onder invloed van de maffia. Wie vriend of vijand is, laat zich in Medellìn moeilijk raden.


Hoofd laag houden
De veiligste strategie is je hoofd laag te houden. Want wie zich tegen de maffia verzet, bekoopt dat niet zelden met de dood. De afgelopen vijf jaar zijn alleen al in de staat Veracruz, waar Medellìn onderdeel van uitmaakt, elf journalisten vermoord.

Voor Sánchez is het geen reden zich in te houden. Zijn vrouw Maria en zijn zoon Jorge weten dat. En steunen hem ook. Het heeft zijn prijs, vertelt Jorge. Hij ziet zijn vader weinig en heeft daarom niet echt een band met hem opgebouwd. En als Sánchez al woorden heeft met zijn zoon, dan gaat het over het feit dat hij met zijn strijd tegen het onrecht weinig tot geen geld verdient.

Zijn collega Silvia Núñez vertelt dat Sánchez als journalist een doorzetter is. De laatste tijd zoekt hij vooral de confrontatie met burgemeester Cruz van Medellín. ‘Op een bewonersbijeenkomst neemt Moisés plotseling het woord en in één ruk noemt hij alle beloften op die Cruz heeft gebroken. De burgemeester staat perplex, geeft geen antwoord en verlaat de zaal.’

Sánchez schrijft al een tijdje over de nalatigheid van Cruz. Zoals het niet asfalteren van slechte wegen, met overstromingen tot gevolg. Het niet aanleggen van straatverlichting, waardoor ‘s nachts de misdaad onbelemmerd zijn gang kan gaan. En hij neemt het de burgemeester erg kwalijk dat hij zo weinig tegen de welig tierende criminaliteit onderneemt.

Wat aan de andere kant weer niet zo vreemd is, weet ook Sánchez. Het is een publiek geheim, dat de gemeente­politie corrupt is. En dat Cruz daarvan naar alle waarschijnlijkheid meeprofiteert.

Sánchez schrijft ook over het creatieve belastingbeleid van de gemeente. Regelmatig worden mensen voor onbestaande diensten fors aangeslagen. Hij helpt bovendien de gedupeerden met het indienen van bezwaarschriften en gaat met ze mee naar hoorzittingen.
Het zijn acties waarmee Sánchez zich niet alleen maar geliefd maakt. Dat merkt hij zelf ook.  In de laatste maanden van 2014 is hij onrustig.

Hij maakt zich meer dan anders druk over de toenemende crimnaliteit in de buurt. De moord op een fruitverkoper grijpt hem aan. Het is niet het eerste slachtoffer van op het oog zinloos geweld in de buurt. En doet hem beseffen dat ook zijn eigen positie kwetsbaar is. Van een van zijn bronnen hoorde hij dat burgemeester Cruz is gevraagd waarom hij die Sánchez niet zijn mond laat houden. Cruz zou hebben geantwoord dat Sánchez niet is om te kopen.
Sánchez is zenuwachtig. Bezoekt vaker de buurtkerk. En vraagt aan de predikante of zij voor hem en zijn gezin wil bidden. Moisés zegt tegen haar dat hij bedreigd wordt en zich zorgen maakt over zijn gezin. En vraagt haar: ‘Mag ik jouw verrukkelijke mole weer eens proeven. Want het kan wel eens mijn laatste zijn.’

Het slechte voorgevoel van Sánchez wordt waarheid op 2 januari als hij voor de ogen van zijn vrouw weg wordt gevoerd. Hoewel ze voor het ergste vrezen, komen zijn familie en collega’s direct in actie.
Jorge hoeft weinig moeite te doen om media-aandacht te krijgen voor de ontvoering van zijn vader. Het zorgt er in elk geval voor dat de autoriteiten gedwongen worden te reageren. Javier Duarte, de impopulaire gouverneur van de staat, zegt met man en macht te zoeken.
Vele vingers wijzen naar burgemeester Cruz . Hij zou meer weten van de verdwijning van Sánchez. Maar Cruz ontkent.

De familie krijgt steun van persvrijheidsorganisaties en journalisten uit heel Mexico. Ze zien hem als een symbool voor het grote aantal verdwenen journalisten. Verschillende demonstraties volgen in een poging de druk op de ketel te houden. Jorge en zijn ooms gaan naar Mexico-Stad om met federale politici en mensenrechtenactivisten te praten. Het is alsof Sánchez de zoektocht naar hem zelf organiseert.

Alleen helpt al die aandacht Sánchez niet meer, blijkt als op 24 januari zijn verminkte lichaam wordt gevonden. Maar toch lijkt zijn dood niet helemaal voor niets te zijn geweest. In tegenstelling tot de meeste moorden in Mexico, worden er kort daarna wel verdachten van de misdaad aangehouden.
Vier mannen – de lijfwacht van Cruz, twee politiemannen en een voormalig drugshandelaar – belanden in de staatsgevangenis, waar ze wachten op hun veroordeling. Ondertussen houdt Cruz zich op advies van zijn advocaat verborgen en is zijn onschendbaarheid door het parlement van de staat Veracruz opgeheven. Medellín heeft inmiddels een nieuwe burgemeester.

Maffia
En daar bleef het niet bij. Het hele politiekorps werd opgeheven. De staatspolitie patrouilleert nu door de straten van Medellìn. Het wordt zelfs breed uitgemeten in de internationale pers.  Het is nog veel te vroeg om te zeggen of er echt iets verandert in Medellìn. Het blijft een plaats waar de maffia sterk vertegenwoordigd is. En waar niet alleen de gemeentelijke politie de dienst uitmaakte, maar zeker een handvol andere bewapende bendes om de macht strijden. Plus dat maar de vraag is of de staats­politie helemaal zuiver op de graat is.

De familie van Sánchez krijgt inmiddels bewaking. Voor het huis gaat de verlichting aan als iemand langsloopt, de hekken zijn aangebracht en de politie staat permanent op wacht.

Voor Sánchez komt dat te laat. Hij was een lokale journalist met een missie. Zijn onafhankelijkheid was zijn belangrijkste wapen in zijn strijd tegen onrecht in zijn directe omgeving. In Medellìn zullen zijn collega’s, buurtgenoten en zijn familie hem niet snel vergeten. Niet alleen stond hij altijd voor hem klaar, maar tijdens zijn leven en zelfs na zijn dood wist hij het verschil te maken. Sánchez is een journalist die een monument verdient.

Deze productie is mede mogelijk gemaakt door:
Het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.