Een krant om van te houden

Kranten, zo schreef ik in 2006, zijn er in soorten en maten en sommigen daarvan noemen we ‘kwaliteitskrant’, terwijl niemand precies weet wat we daarmee bedoelen. En verder, uit die notitie: ‘We moeten we in de krant niet zuinig zijn met het verkennen van de grenzen van de journalistieke genres. Er moet een literaire ambitie in zitten, een zekere mate van wereldvreemdheid, intellectualisme, drang tot ontsporen. Beter of minstens spannender dan wat de traditionele dagbladen brengen.(...)

De vormgeving moet ouderwetse kwaliteit uitstralen, het beeld moet top zijn (anders geen beeld), de indeling verrassend, de zuivere observatie tot kunst verheffen, de tone-of-voice helder, eloquent, zo nu en dan ironisch, humoristisch, niet neerbuigend, zuur, op de hurken etc. Intelligente verbazing is vele malen beter dan betweterig gemok. (…) In kort bestek is dit de geest waarin je die nieuwe krant zou moeten maken. Heel veel moet worden uitgewerkt, maar met een paar originele geesten, een paar jonge honden en een paar toegewijde ambachtslieden kom je een heel eind.’

Dat was het idee in 2006 en dat is heel erg goed gelukt. We hebben school gemaakt met literaire journalistiek. De columns van Middendorp zijn uniek omdat ze alledaagse actualiteit verbinden met literatuur. Dat geldt nog meer voor zijn grote verhalen, zoals De Totale Ferry. In een van de eerste sportverslagen van Thijs Zonneveld was nog net te lezen over welke sport het ging, maar de uitslag? Onbelangrijk. Het prachtige verhaal over wat er zich op de tribune afspeelde was oneindig veel interessanter. Zuivere observatie, intelligente verbazing.

Het zijn technieken die Middendorp en Zonneveld tot in de puntjes beheersen en die alle journalisten van De Pers hebben geïnspireerd. Heel veel verhalen in onze krant hebben een twist, een gebbetje, een losse tone-of-voice. Een opvallende kop: ‘Bos draait kont kabinet in’, hoewel die misschien over het randje was. Iedereen probeert altijd van elk verhaal iets bijzonders te maken en vaak lukt dat. Fokko Ebbens interviewt het paard Bonfire. Eva Ludemann schrijft over Ahmadjinejad. Mark van Assen over zijn familie in voormalig Joegoslavië. Marcel Hulspas met zijn stukken over wetenschap en religie en zijn blog over de PVV.

Een hoogtepunt is het krachtige, persoonlijke en uitstekend geschreven pleidooi van vier pagina’s van Kustaw Bessems voor de vrijheid van meningsuiting. Het is een verhaal waar je stil van wordt als je het hebt gelezen. Het is volkomen terecht genomineerd voor de Tegel, de belangrijkste journalistieke prijs in Nederland.

Als je door de vijf jaargangen van De Pers bladert is het opmerkelijk om te zien hoe vaak we hebben gekozen voor participerende journalistiek als we een onderwerp wilden behandelen. De gang van Camil Driessen naar een door Chinese dames gedreven massagesalon waarover het gerucht ging dat er wel wat meer gebeurde dan dat er alleen vermoeide spieren werden gemasseerd, is een klassieker, zeker bij ons op de redactie. Hoewel hij het er ook in het rookhok nooit heel erg concreet over heeft gehad, twijfelt niemand eraan dat Camil daar op kosten van de krant zijn happy end heeft genoten.

Fokko Ebbens, een begenadigd voetballer, wilde wel eens weten of het nog mogelijk is om voetbalprof te worden en vertrok naar Engeland om het te proberen. Dick Nieuwboer volgt een opvoedcursus. Maaike Boersma probeert voetbalvrouw te worden. Floor van Dijck laat zich met honderden anderen in de Marnixgarage naakt fotograferen. Thijs Zonneveld fietst daags na de vreselijke val van Johnny Hoogerland in de Tour de France een stukje met hem op. Thijs draagt het wielershirt van Dagblad De Pers! Foto uiteraard op de voorpagina.

Pinokkio is een gaaf voorbeeld van een door ons ontwikkeld genre waarmee we ingewikkelde onderwerpen op een luchtige manier behandelen. We kunnen trots zijn op columnisten als Tommy Wieringa, Hans Wiegel, Nico Dijkshoorn en Kustaw Bessems.

Hoewel we in het begin nog zoekende waren naar onze eigen manier om het woord kwaliteitskrant te operationaliseren heeft de buitenwereld meteen begrepen waar het ons om te doen was. We hebben een paar duizend lyrische reacties van lezers gekregen en behoorlijk positieve recensies in de andere media.

Toen ik tot mijn stomme verbazing eind 2007 werd uitgeroepen tot Journalist van het Jaar, luidde de motivering: ‘Hij verrijkte Nederland op 23 januari met een gratis kwaliteitsdagblad, waarin optimisme, onaangepastheid en enthousiasme de toon aangeven.’

Dat hadden ze goed gezien, vonden we toen. Uit de tienduizenden reacties die we de afgelopen weken hebben binnengekregen na het nieuws over onze opheffing blijkt dat dat krantje van ons echt wel een dingetje was. Daar zijn we heel blij mee – en tegelijkertijd erg verdrietig.

Ben Rogmans

Dit artikel verschijnt op 30 maart in De Pers