De week van Kysia Hekster, waarin Zelensky onverwacht opduikt in Den Haag

Woensdagmiddag werd Kysia Hekster (51) door de chef buitenland van NOS Nieuws gebeld: of ze kon inspringen omdat Zelensky naar Nederland zou komen. Op dat moment was ze net terug van een ‘heftige trip’ uit Tunesië, dat sinds kort een belangrijke vertrekplaats is voor migranten uit Sub-Sahara-Afrika en Tunesië zelf.

Hekster: ‘We konden een hele nacht mee met de Tunesische kustwacht. Ik had 36 uur niet geslapen. Op een gegeven moment stond ik te trillen op mijn benen, want de boot was vol met vrouwen en kinderen die in paniek waren. Je verwacht dat ze blij zijn dat ze niet de zee op hoeven. Maar het tegenovergestelde was het geval. Ze zeiden: “Laat ons door, we willen naar Lampedusa.”

Op een gegeven moment stond ik te trillen op mijn benen, want de boot was vol met vrouwen en kinderen die in paniek waren.

Tegelijk zag je dat hun boot al bijna onder water stond, in een verder volstrekt kalme zee. De kustwacht zei: “Jullie boot gaat zinken”. Zij antwoordden: “Nee de boot gaat niet zinken.” Het was een onwerkelijk beeld wat zich daar voltrok.

Want hoewel je natuurlijk ook weet dat niet al die mensen naar Europa kunnen komen, zie je op deze manier wel in één keer hoe complex het asielvraagstuk is. Ik zit veel in Brussel - waar alles vaak technocratisch en abstract blijft – maar wij willen ook dit soort verhalen brengen.’

En daarna kon je meteen door naar Zelensky.
‘Ja het is wel bijzonder als je in één week zulke grote onderwerpen kan verslaan. Vluchtelingen zijn in Brussel een ongelofelijk groot onderwerp. En de oorlog is dat ook. Als voormalig Moskou-correspondent ben ik vlak voor en tijdens de oorlog al zo’n zeven keer in Oekraïne geweest om verslag te doen. Het land is kandidaat-lidstaat voor de EU.

De dag dat Zelensky kwam begon voor mij om kwart over zes, en om zeven uur zat ik in het Radio 1 Journaal. Vervolgens met de auto naar Den Haag, en om negen uur was ik in de ochtendjournaals voor tv en radio. Daarna werden de journalisten om elf uur in het Catshuis verwacht. In totaal ongeveer tien: veel Oekraïense collega’s, Reuters was er en enkele Belgische collega’s - omdat De Croo er ook was.

Het was lastig Zelensky’s programma precies in kaart te brengen; er was veel geheimzinnigheid vanwege de strenge veiligheidsmaatregelen. Op zo’n dag moet je veel improviseren, je weet niet precies wat en waar er op welk moment gaat gebeuren. Ik houd daar wel van. Er was uiteindelijk een korte persconferentie waar iedereen één vraag mocht stellen.

Ik vroeg hem of hij Mark Rutte nog ‘my dear friend’ zou noemen als Nederland terughoudend blijft over EU- en NAVO-lidmaatschap voor Oekraïne. Ze konden er beiden om lachen en Zelensky greep het aan om er dieper op in te gaan. Rutte zei dat hij in Litouwen - bij de NAVO-top in juli - met concretere toezeggingen zou komen. Bij zijn bezoek aan de koning waren geen journalisten, alleen een cameraploeg.’

Je reist de wereld over en werkt 25 jaar bij de NOS, is een bezoek van Zelensky nog bijzonder voor jou?
‘Ja natuurlijk, hartstikke bijzonder. Ook mijn fixer in Oekraïne en collega’s daar die ik belde waren er allemaal opgewonden over. Zelensky heeft een zware missie. En op een beslissend moment voor Oekraïne, want als al die wapens die geïnvesteerd zijn door het Westen niet genoeg blijken te zijn, dan kan het niet anders dan dat het repercussies heeft voor de bereidheid Oekraïne te helpen en zal de druk toenemen te onderhandelen met Rusland. En dat willen de Oekraïners natuurlijk niet. Zij moeten door; wij gaan daar niet vechten.’

Wat viel je het meeste op als je terugkijkt op zijn bezoek?
‘BBB en PVV hadden kritiek op het bezoek van Zelensky op de dag van de dodenherdenking. Met mijn joodse achtergrond dacht ik: het is toch een gotspe dat mensen dat op deze manier ter discussie stellen. Je kunt niet zeggen: dit is ónze oorlog of ónze herdenking, en daar hebben anderen niks mee te maken. Dan zouden we ook Anne Frank - die geen Nederlands paspoort had - niet meer kunnen herdenken.

Ik probeer mijn opvattingen zo veel mogelijk buiten de verslaggeving te houden, maar er is een ondergrens.

Bovendien: Zelensky is zelf Joods. En veel Russische propaganda gaat erover dat Oekraïners nazi’s zijn. Dat is wat Russen horen, dat Rusland Oekraïne gaat bevrijden van de nazi’s. In die context moeten we met z’n allen behoedzaam opereren, niet te veel eigen gewin willen halen. 
Ik zag de quote “boeren zijn toch de joden van nu” langskomen in onze uitzending. Iemand van Farmers Defence Force gaf dat als antwoord op de vraag van nabestaanden of ze de vlaggen recht wilden hangen uit respect voor 4 mei. Dan springen de tranen je toch in de ogen?
We hebben er als NOS wel aandacht aan besteed - online - want er is een groep die dat ook vindt.’

Maar dat raakt jou dus ook persoonlijk?
‘Ik probeer mijn opvattingen zo veel mogelijk buiten de verslaggeving te houden, maar er is een ondergrens. Wanneer je regelmatig in het buitenland bent, valt op hoezeer Nederland met zichzelf bezig is. Dat baart mij wel zorgen.’