— dinsdag 8 december 2015, 10:00 | 0 reacties, praat mee

De Pijpers zijn de baas

© Berend Vonk

Het familiebedrijf Pijper Media koopt het ene na het andere tijdschrift op en groeide zo in no time uit van Groningse drukkerij tot serieuze landelijke tijdschriftuitgeverij. De glossy Grazia is de laatste aanwinst van vader en twee zonen Pijper. Iedereen vraagt zich ondertussen af: wie zijn die mannen? En waarom kopen ze die blaadjes?

Het is hartje zomer 2014 als ­bekend wordt dat er een koper is voor Panorama, ­Nieuwe Revu en Playboy. Het dan nog relatief onbekende Groningse familiebedrijf Pijper Media durft het aan om de drie ondergeschoven kinderen van verkopende partij Sanoma nieuw leven in te blazen. Een mooie aanleiding voor een verhaal in Villamedia, zo besluit onze redactie. Een gesprek met de familie Pijper, een rondleiding door het bedrijf in Groningen, een portret bij hun eigen drukpers. Prachtig! Maar de Groningers zien dat helemaal niet zitten, zo blijkt al gauw. Na verschillende mailpogingen en onbeantwoorde telefoontjes komt uiteindelijk directeur Anton Pijper aan de telefoon. Met een ‘Nee nee, dat soort dingen doen wij hier niet’, drukt hij het verzoek direct de kop in. Niks persoonlijks verder, maar ze hebben er gewoon geen behoefte aan. Het argument dat ze met het opkopen van drie welbekende titels toch een speler van belang zijn geworden in ons vak, lijkt hem niet te deren. Toen ze hem laatst belden voor een praatje op ‘een of ander mediacongres’ heeft hij ook vriendelijk bedankt. ‘Het gaat om de bladen, niet om ons.’ Over de aankoop van de mannenbladen gaat alleen een persbericht uit waarin Anton Pijper stelt verheugd te zijn met het verwerven van deze ‘iconische merken’, waar ‘generaties mee zijn opgegroeid.’ En dat terwijl de hele bladenwereld op feesten en partijen fluistert: wie zijn toch die Pijper-mannen uit Groningen? En waarom kopen ze al die blaadjes op waar ander uitgeverijen graag vanaf willen?

Het antwoord op die laatste vraag ligt voor het grijpen: om hun eigen drukpers, nog altijd het hart van het bedrijf, te laten draaien. Pijper Media is van oorsprong een drukkersbedrijf, opgericht door de nog altijd actieve Albert Pijper. Het startte in 1972 als reprografische studio en groeide in de loop der jaren uit tot de grootste rotatiedrukkerij van het Noorden. ‘De drukkerij die je in het westen verwacht, maar in Groningen zit’, vermeldt hun site. Met de aankoop van bladen garanderen ze hun eigen drukorders. Als die bladen, waarvoor ze het drukwerk in sommige gevallen al jaren verzorgden, waren opgekocht door een andere partij of – erger nog – zouden verdwijnen, zouden die orders onzeker zijn geworden. En een stilstaande pers is een peperduur grapje.

Maar ze enkel als bevoorrader van hun eigen drukkerij te zien, doet geen recht aan de ambitie van de familie Pijper, meent Frans Lomans, hoofdredacteur van Panorama. En die is: het runnen van een serieuze uitgeverij. ‘De drukkerij maakt het ze mogelijk om die bladen te kopen, maar ik ben ervan overtuigd dat ze tegenwoordig in de eerste plaats een uitgeverij zijn. Dat merk je aan de tijd die ze erin steken, hun hele energie gaat daar naar uit.’

Het is pas sinds eind jaren ’90 dat Pijper een uitgeeftak heeft: Pijper Publishing. Ze waagden zich voor het eerst aan het uitgeversvak toen ze in 1999 Surf Magazine overnamen van de Telegraaf Tijdschriften Groep. Er volgden titels als Wieler Revue, restaurantgids Lekker500 en Noorderland. Maar vooral de laatste anderhalf jaar werd het menens. Het portfolio breidde zich razendsnel uit, met de aankoop van Grazia afgelopen september als laatste wapenfeit. Na de aankoop van ­Sanoma’s mannenbladen in 2014 openden de Groningers bovendien een kantoor in het westen van het land. Aan de Joan Muyskenweg in Amsterdam, waar ook uitgeverij Audax huist.

Twee keer per week, meestal op dinsdag en donderdag, rijdt de familie Pijper daar de bolides voor, in wisselende samenstelling. Vader Albert (71) is er vaak bij. Officieel is hij met pensioen en speelt hij een rol op de achtergrond, maar in de praktijk heeft vader Pijper nog altijd een dikke vinger in de pap bij het bedrijf dat hij van de grond af heeft opgebouwd. Zijn oudste zoon Anton (42) is vrijwel altijd van de partij. Hij voert samen met zijn broer Bas de directie over het bedrijf waarin ze samen zijn opgegroeid. Antons focus ligt op de uit­ge­vers­tak. Hij is de meest zakelijke van het stel. De man van de grote lijnen. Jongere broer Bas (40) houdt zich vooral bezig met het reilen en zeilen in de drukkerij in Groningen. Daar is hij veel op de werkvloer te vinden, samen met zijn hond Bellamy. Ook Antons vrouw Annelies Pijper (33) zit in het bedrijf. Ze is onder meer hoofdredacteur van de Lekker500, en is nu vaak in Amsterdam te vinden omdat ze Grazia er sinds kort ad interim bij doet.

Een ouderwets familiebedrijf dus. Een betrokken familiebedrijf ook. Erik Noomen, die tot februari van dit jaar nog hoofdredacteur van Nieuwe Revu was, vertelt hoe Anton graag verhaalt over de pyromaan Pijper – papierverwerkend bedrijf – in dienst heeft. ‘De werknemer was veroordeeld voor brandstichting, maar mocht blijven omdat hij zijn werk verder prima deed.’ Dat soort ‘sociale projecten’ zijn vooral het terrein van vader Pijper, weet Lomans, die dit specifieke voorbeeld overigens niet kent. ‘Hij heeft er een of twee lopen die je objectief gezien zou moeten ontslaan, maar dat doet hij niet. Dat mag hij graag vertellen.’ Noomen: Het was een boodschap die bij ons hoofdredacteuren van de mannenbladen – zeker in de begindagen – wel resoneerde, omdat we ons verwaarloosd voelden bij Sanoma. Daar kregen we niet de familiale liefde die we wilden.’

No Nonsens
Tegelijkertijd staan de Pijpers bekend als eigengereide, nuchtere zakenmannen van het type: niet lullen maar poetsen. Soms hard of zelfs ronduit genadeloos, als ze dat in het belang van het bedrijf achten. Dat klinkt door in de wandelgangen en als we een telefonische rondgang maken langs (oud) medewerkers van het bedrijf. Veel van hen willen alleen off the record praten, sommigen helemaal niet.

Johan Derksen heeft er geen last van. ‘Jaaa de Pijpers zijn de baas. Maar zo heb ik zelf ook altijd gewerkt als hoofdredacteur. Dan was ik ook de baas.’ Sinds kort heeft hij regelmatig met ze te maken omdat ze zijn nieuwe blad Voetbal Inside, naar het gelijknamige televisieprogramma, vanaf half december uitgeven. ‘Die deal was zo rond’, vertelt hij. ‘Binnen een uurtje waren ze eruit. Geen oeverloos vergaderen; geen Engelstalig marketinggelul. Ik houd van die Groningse mentaliteit. Nuchter, no nonsens.’

Noomen: ‘Ze hadden het vaak over het verschil in cultuur tussen hoe de dingen in Amsterdam gaan en “hoe wij de dingen in Groningen oplossen.” Ik vond dat overigens niet per se bot, wel altijd helder.’

In het verleden heeft dat verschil in mentaliteit wel eens tot hevige conflicten geleid. Bij het magazine Wieler Revue bijvoorbeeld, liepen de gemoederen in 2006 zo hoog op, dat ‘de kopjes door de directiekamer vlogen’. De redactie hekelde de ‘feodale sfeer’ waarin moest worden gewerkt, tekende de Volkskrant destijds op bij monde van hoofdredacteur Evert de Rooij. Ook Albert Pijper bevestigde dat er sprake was van verziekte verhoudingen. ‘De redactie stelt zich op als alwetende, onaantastbare autoriteit’, foeterde hij in Dagblad van het Noorden. Gevolg: de hele redactie stapte op. De Rooij blikt liever niet meer terug. ‘Ik heb in Groningen de zwartste jaren in mijn beroepsleven beleefd en daar word ik niet graag aan herinnerd’, laat hij desgevraagd weten.

Secretaris tijdschriften van de NVJ Yvonne Dankfort kent de verhalen. In 2013 regende het nog klachten toen Pijper het magazine Noorderland overnam van NDC Media. Ze herinnert zich dat leden zich bij haar meldden omdat er werd gedreigd met ontslag. ‘Albert Pijper vond dat de redactie te verwend was.’ De overname van de mannenbladen volgde ze vorig jaar daarom extra kritisch, maar de uitkomst van de onderhandelingen met de bonden stemden haar positief. ‘Ze zijn met al onze wensen akkoord gegaan. We vonden het belangrijk dat de cao publiekstijdschriften zou worden nageleefd, net als het redactiestatuut dat de onafhankelijkheid vastlegt.’ In het begin waren er nog wat hobbels op de weg en had de uitgeverij wat moeite om de cao ook daadwerkelijk na te leven, weet Dankfort. ‘Maar het afgelopen jaar hebben de leden mij niet meer opgeroepen.’

Dat betekent niet dat er binnenskamers niet af en toe nog eens een verhitte discussie losbarst. Lomans geeft toe dat hij zo nu en dan ‘vriendelijke, soms vijandige confrontaties’ heeft met Anton Pijper. Hij kan ze wel waarderen. ‘Ruzie maken is leuk als het fair gaat en je allebei hetzelfde doel hebt. We kunnen allebei zonder handrem met elkaar praten.’ Slechts één keer werd het echt serieus. ‘En dan komt Anton een paar dagen later – samen met Albert als vredesstichter – naar Amsterdam om het uit te praten, waarna je denkt: waarom ben ik ook alweer zo door het lint gegaan?’

Ruzietjes gaan bijvoorbeeld over strategie. Lomans: ‘Ze hebben soms de neiging om bladen iets te chique te maken. Zo wilden ze Panorama op mooi papier drukken. Dan zeg ik: nee joh, het schrikt af als je een blad voor de gewone man gaat lumbecken. En dan win ik best vaak een wedstrijd van ze hoor. Ze zijn niet star in hun opvattingen.’ Uiteindelijk gaat het Lomans maar om één ding, zegt hij. ‘Of ik het blad kan maken dat ik wil. Het antwoord daarop is ja. We werken in totale redactionele onafhankelijkheid.’

Geen budget
Discussies kunnen ook over geld gaan. Want de familie Pijper is zuinig. Ze werken graag met kleine teams, die veel samenwerken – een model dat tegenwoordig overigens bij praktisch alle uitgeverijen in zwang is. Het familiekapitaal wordt minutieus beheerd door Anton Pijper. ‘Het rekenwonder van de familie’, zegt Johan Derksen. ‘De man heeft een telmachine in zijn hoofd. Als je met hem praat, zie je hem rekenen. Als je kijkt naar de freelancetarieven die ik voor mijn nieuwe blad betaal; dat soort wurgcontracten had ik er bij VI nooit doorgekregen.’ Dat vindt Derksen overigens prima. ‘De tijd dat freelancers waanzinnige rekeningen konden indienen, is voorbij.’

De Pijpers werken ook niet met redactiebudgetten, vertelt Noomen. ‘Daar heeft Anton een hekel aan, want toegekend geld maken mensen alleen maar op. Hij kijkt per factuur of hij een uitgave redelijk vindt. Zo komt hij vast uitgaven tegen die bij Sanoma zomaar uit de broekzak vlogen, terwijl je ze misschien niet zo goed kunt verdedigen.’ Een volstrekt onwerkbaar systeem voor weekbladen die 52 keer per jaar verschijnen.

‘Is Anton inmiddels ook achter’, zegt Lomans. ‘Hij zoekt nu een middenweg.’ Begrijpelijk vindt hij dat stringente financiële beleid wel: ‘Het zijn titels die niet automatisch miljoenen per jaar opbrengen. Dan moet je op de kosten letten. Bovendien: bij Sanoma was geld iets heel abstracts, want het was van niemand. Mensen haalden hun schouders op over een miljoen. Hier is het geld van mensen die je kent. Van de familie Pijper, die dat met heel hard werken heeft verdiend. Daardoor snap ik in essentie elke beslissing die ze nemen. Bij alles wat je uitgeeft denk je: zou ik dat doen als het mijn geld was?’

Digitale vergezichten
Grote vraagt blijft: wat gaat Pijper doen om hun titels toekomstbestendig te krijgen? Op de eigen website staat onder het kopje ‘toekomst’: ‘Pijper Media omarmt vernieuwingen in de breedste zin van het woord. Binnen Pijper Publishing worden de online mogelijkheden volop benut.’ Ook bij de overname van de mannenbladen benadrukte Pijper de merken samen met de redactie ‘multimediaal uit te bouwen’.

Noomen vraagt zich hardop af of die digitale visie er wel is. ‘Er zijn vooralsnog weinig tekenen van. Het bedrijf is uit de klei opgetrokken, maar de toekomst lijkt als droog woestijnzand door de vingers te gaan.’ Volgens Quote vertrok Noomen eerder dit jaar bij Nieuwe Revu wegens het uitblijven van investeringen. Zelf wil hij niets loslaten over de precieze redenen van zijn vertrek. Wel dat hij teleurgesteld is dat er niet is geïnvesteerd in nieuwe mensen, digitale platformen en andere vormen om de mannenbladen weer zichtbaar te maken. ‘Ze regelden iets beter papier, dat is waar, maar ze meldden er ook handenwringend bij dat ze er een betere prijs voor betaalden dan was neergeteld voor het wc papier waar Sanoma op drukte. Het was een vooruitgang ja, maar niet de investering die we hadden verwacht. Maar wie weet is er nog ergens een neefje of nichtje Pijper dat als XML-koning de boel in de toekomst nog eens grondig kan disrupten.’

Een neefje is het niet, maar het toeval wil wel dat er net iemand fulltime is begonnen als web-coördinator voor de gezamenlijke mannenbladen, weet Lomans te vertellen. De investeringen in digitaal hebben een wat ‘trage start’ gehad, maar volgens hem ziet de familie de noodzaak om alles wat je op papier verliest, elders te moeten inhalen heel goed. ‘Beter dan ik. Ik geloof dat Panorama in 2030 gewoon nog als papieren blad bestaat.’ Net als Derksen, die de toekomst voor Pijper toch ook vooral ziet als klassiek printbedrijf. ‘Als je dat slim doet, kun je het lang uitzingen. En de familie Pijper bestaat uit slimme mensen. Bovendien leveren ze keurig drukwerk. Mooier dan ik bij VI gewend was.’

Tip de redactie

Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, coördinator magazine

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.