mgm nvj maart

— vrijdag 4 december 2009, 23:22 | 0 reacties, praat mee

De jacht op de feiten

Sinds ruim een jaar duiken studenten journalistiek uit Tilburg en Leiden op het nieuws, en checken ze de feiten. Bij de collega’s hoeven ze niet altijd op sympathie te rekenen. Laatste wijziging: 14 februari 2013, 18:54

‘Ik werk godverdomme al twintig jaar als journalist en laat me echt niet terechtwijzen door een derdejaars studentje.’ Telegraafjournaliste Daphne van Rossum was duidelijk niet gecharmeerd van studente Daniëlle Ponjé, die van haar wilde weten hoe ze was gekomen tot de kop ‘Verjuffing onderwijs slecht voor jongens’. Normaal wordt Van Rossum nooit boos, zegt ze, maar dit keer schoot ze uit haar slof. ‘De studente bleef maar doordrammen dat mijn kop “niet mocht”. Terwijl ik nergens ooit heb geleerd dat een journalist geen eigen kop mag bedenken. Onwaarheden opsporen oké, maar dit schoot zijn doel voorbij. Ga je bezighouden met iets nuttigs, dacht ik.’

Het is niet de eerste keer dat er irritatie ontstaat sinds studenten journalistiek gewapend met een scherp oog en oor het medialandschap door trekken. Vierdejaars studenten van de Fontys Hogeschool Tilburg factchecken sinds september vorig jaar en sinds een paar maanden volgen ook studenten Journalistiek en Nieuwe media in Leiden een werkgroep nieuws checken. Ze nemen, aan de hand van journalistieke principes, berichten onder de loep en publiceren daarover op een weblog. ‘Journalisten lijken weinig behoefte te hebben aan nieuwe inzichten’, zegt Theo Dersjant, docent journalistiek in Tilburg en initiatiefnemer van het project. Dersjant signaleert een trend: media zijn steeds minder bereidwillig mee te werken. Ze hebben geen tijd, vinden de kritiek onterecht of voelen zich domweg beledigd. ‘We hebben ook wel goede ervaringen hoor. Met de redactie van Sp!ts bijvoorbeeld. Maar Metro heeft nooit zo’n zin.’ Die tegenzin uit zich meestal in het verzoek om ‘een mail te sturen’ die vervolgens niet wordt beantwoord. Pure onwil is het niet, zegt Metro-hoofdredacteur Robert van Brandwijk, die eens een mail stuurde naar een student waarin hij stelde ‘alleen verantwoording te hoeven afleggen naar zijn lezers’. ‘Er werd mij een mailtje doorgestuurd waarin werd gevraagd om over een heel kort nieuwsberichtje zeven vragen over keuzes te beantwoorden. Daar beginnen we niet aan.’

AD-chef Bart Verkade bevestigt dat beeld. ‘Wij stoppen onze energie in de krant. Bereid om mee te werken zijn we wel degelijk. Maar we krijgen zo veel verzoeken dat het ons af en toe over de schoenen loopt.’

Het idee om studenten te laten factchecken ontstond uit ergernis over de onzin die in de media verschijnt, vertelt Dersjant. ‘Dat journalisten het niet altijd even nauw nemen met de journalistieke regels is van alle tijden. Maar ik heb wel de indruk dat het fenomeen toeneemt. Journalisten moeten steeds meer scoren.’

Een inventarisatie van beide weblogs laat zien dat vooral ‘leuke onderzoekjes’ en trendverhalen die zijn gebaseerd op een enkele bron, het moeten ontgelden. Zo ontkrachtte een Tilburgse student dat mensen momenteel massaal hun gouden tanden inleveren vanwege de hoge goudprijs, en bleek uit Leids onderzoek dat het cijfer ‘Zestig procent van de verstandelijk gehandicapten krijgt te maken met seksueel misbruik’ een wilde schatting is van één expert. Onderwerpen die zich makkelijk lenen voor een goed stuk, en die de kans lopen ‘kapotgecheckt’ worden. Dersjant: ‘Het is ook een kunst om dingen weg te gooien. Die kunst lijkt de journalistiek nauwelijks nog te beheersen.’

Overigens benadrukt Dersjant dat het de factcheckers er niet om te doen is om journalisten ‘te pakken’. ‘We jagen niet op journalisten, maar op feiten.’ Het zijn lang niet altijd de journalisten die de fout maken, benadrukt Peter Burger, die in Leiden als docent aan het hoofd van de nieuws-checkers staat. ‘Vaak is de voorlichter of zelfs al de onderzoeker zelf de boosdoener.’

Zo staat er een stuk op het Tilburgse weblog over de schrikbarende toename van hoofdluis, waarin een onderzoekster van het Landelijk Steunpunt Hoofdluis toegeeft de nuances weggelaten te hebben ‘omdat ze wilde dat het bericht opgepikt werd’.

Metro-hoofdredacteur Van Brandwijk geeft aan dat Metro sinds zeker een jaar al minder ‘leuke onderzoekjes’ plaatst. ‘Vroeger namen we enquêtes tot 500 ondervraagden nog wel eens mee, die grens hebben we opgetrokken.’ Dersjant vindt dat typerend voor het gebrek aan inzicht bij de krant. ‘Hoe representatief zijn die 500?’

Van Rossum geeft toe dat Telegraafjournalisten tegenwoordig wel twee keer nadenken bij de ‘typische factcheckberichten’. Peter Burger is blij met die ontwikkelingen. ‘Als het nieuwschecken goed werkt, hebben alle partijen er wat aan.’


fhjfactcheck.wordpress.com www.journalistiekennieuwemedia.nl/NC/

Bekijk meer van

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.